از حدود ۱۵سال قبل قرار بود سالانه ۱۰درصد از بافتهای فرسوده نوسازی شود که باید چند سال قبل این هدف به طور کامل محقق میشد، اما طی این سالها شاید ۱۵درصد هم برنامه جلو نرفته باشد. این در حالی است که بیش از همین مقدار حاشیهنشینی اضافه شده است، یعنی در حوزه بازآفرینی نه تنها پیشرفت نکردیم بلکه عقبگرد داشتیم. دولت سیزدهم در نظر دارد در یک برنامه منسجم طی دو سال ۳۰۰ هزار مسکن را در بافتهای فرسوده نوسازی کند تا درکنار ساخت سالانه یک میلیون مسکن در نهضت ملی نیازهای کشور را پاسخ دهد.
یکی از مهمترین اهداف بخش مسکن لزوم ساخت بافتهای فرسوده و قدیمی از سوی سیاستگذاران بخش مسکن است تا علاوه بر ایجاد اشتغال و افزایش عرضه باعث کاهش قیمت در بخش مسکن شود. علاوه بر این با توجه به اینکه بسیاری از ساختمانهای شهری قدمتی بیش از ۵۰ سال دارند نوسازی و مقاومسازی در برابر حوادث غیرمترقبه امری ضروری است. براساس آمار در حال حاضر بیش از ۵۰هزار هکتار بافتهای فرسوده در کشور ما وجود دارد که حدود ۲۰درصد از فضای شهری کشور ما را در برمیگیرد. از آنجا که بافتهای فرسوده از نظر اجتماعی و اقتصادی دارای مشکلات فراوانی برای ساکنین و همچنین برای مسئولان شهری است، با تدوین برنامههای صحیح جهت نوسازی و بهسازی این نوع بافتها نه تنها به حل مشکلات منجر خواهد شد، بلکه فرصتی مناسب برای توسعه پایدار شهری در زمینههای اجتماعی و اقتصادی است. به گفته فعالان بازار فرآیند نوسازی بافتهای فرسوده با مشکلات خاصی همراه است؛ یکی از مهمترین مسائلی که دولت و سازندهها در بافتهای فرسوده برای نوسازی با آن روبهرو هستند، موضوع مالکیت اشخاص و پروسههای حقوقی مربوط به انتقال مالکیت است. در بسیاری از موارد املاک موجود در این پهنهها سند ندارند و مالکیت آنها نامشخص است. کارشناسان معتقدند دولت باید شرایطی را مهیا کند که از یکسو فعالیت در بافتهای فرسوده برای انبوهسازان تسهیل شود و از سوی دیگر با ایجاد مشوقهایی توجیه اقتصادی امر نوسازی برای مردم و ساکنان این بافتها فراهم شود. از آنجا که در شمال تهران قیمت هر متر خانه به بالای ۱۰۰میلیون تومان رسیده و خرید مسکن در این مناطق از توان اقشار پایین و حتی متوسط جامعه خارج شده است، درچنین شرایطی بافتهای فرسوده به عنوان یک ظرفیت برای تجمیع پلاکها و بازآفرینی شهری میتواند ظرفیت تأمین مسکن را افزایش دهد. روزگذشته در مراسم تکریم و معارفه سرپرست و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران وزیر راه و شهرسازی وعدههای جدیدی از نوسازی مسکن در بافتهای فرسوده داد. رستم قاسمی با اشاره به اینکه وزارت راه و شهرسازی دو مأموریت عمده در حوزه حملونقل و همچنین مسکن دارد، گفت: در بخش حملو نقل مشکلاتی وجود دارد که باید حل شود و در این خصوص وزارت راه برنامههایی دارد. همچنین در بخش مسکن که یکی از مأموریتهای مهم وزارت راه و شهرسازی است از تجربههای متعدد در ساخت مسکن از جمله مسکن مهر و ملی در اجرای طرح نهضت ملی مسکن که احداث ۴میلیون واحد مسکونی در دولت سیزدهم را در برنامه قرار داده است، استفاده میشود.
بازآفرینی شهری در ۱۴۰ هکتار بافت فرسوده و سکونتگاههای غیررسمی
قاسمی با اشاره به اینکه بازآفرینی شهری یکی از مأموریتهای اصلی وزارتخانه است که برای آن برنامههایی تدوین شده است، گفت:هماکنون حدود ۱۴۰هزار هکتار از اراضی کشور را بافت فرسوده، تاریخی و سکونتگاههای غیررسمی تشکیل میدهد که بخش عمدهای از جمعیت کشور نیز در این بافتها ساکن بوده و بنا به دلایل متعدد از جمله مهاجرت، اشتغال و سایر دلایل در حال افزایش است. با توجه به اینکه این بافتها و به ویژه سکونتگاههای غیررسمی جزو مناطق آسیبپذیر هستند و این موضوع به لحاظ اجتماعی و فرهنگی سبب بروز مشکلات متعدد در آن بافتها شده است، درخصوص این بافتها باید با صرف هزینه و اجرای بازآفرینی شهری اقدام کرد.
وی با یادآوری این مطلب که توزیع کار و نوسازی در اجرای طرح بازآفرینی در دو گام دو ساله انجام خواهد شد، اعلام کرد: شرکت بازآفرینی شهری ایران طی دو سال ۳۰۰ هزار واحد مسکونی را در محلات هدف بازآفرینی با زمانبندی اجرایی و عملیاتی خواهد کرد.
پیشبینی مشارکت ۵ تا ۶ میلیونی متقاضیان مسکن در سامانه نهضت ملی
قاسمی حجم تولید مسکن در نهضت ملی را حجم بزرگی برشمرد و افزود: هماکنون میزان پیشبینی شده برای تولید مسکن و اجرای نهضت ملی مسکن حجم بزرگی است که با برنامهریزی این کار در حال عملیاتی شدن است. این حجم از تولید مسکن اولاً نیاز کشور است و در مدت کوتاهی که ثبتنام آغاز شده و بسیاری از شهرها هنوز سایتشان باز نشده است، حجم بسیار گستردهای از مردم متقاضی مسکن هستند که پیشبینی میشود بین ۵ تا ۶ میلیون نفر در سامانه ثبتنام کنند. همچنین با توجه به اینکه با روال عادی امکان صاحبخانه شدن مردم وجود نداشت، دولت سیزدهم اجرای طرح نهضت ملی مسکن را در قالب قانون جهش تولید مسکن و تصویب آن در مجلس تقویت کرد؛ قانون جهش تولید مسکن کمک میکند تا ساخت مسکن در کشور رونق بگیرد. وی یادآور شد: در قانون جهش تولید مسکن تسهیلات خوبی نیز پیشبینی شده و در این ساختار که ریاست آن برعهده رئیسجمهور قرار دارد، اختیاراتی نیز در حوزه مسکن به وزارت راه و شهرسازی داده شده است. امیدواریم با این مجموعه اقدامات به تولید مسکن سرعت بدهیم و مشکل مردم را در حوزه مسکن حل کنیم.
رفع موانع پرداخت تسهیلات در طرح نهضت ملی مسکن
قاسمی توضیح داد: در برخی از شهرهای مختلف کشور احداث واحدهای نهضت ملی مسکن آغاز شده است، همچنین زمین برای بیش از نیمی از ۴ میلیون واحد مسکونی پیشبینی شده و سازوکار مناسب برای تحقق آن در حال شکل گرفتن است. تسهیلات نیز توسط بانک مرکزی به تمامی بانکهای کشور برای پرداخت تسهیلات ابلاغ شده است و هم اکنون مانع جدی برای پرداخت تسهیلات به اجرای طرح وجود ندارد. سهمیه استانها تعیین و توافقنامههایی با برخی از دستگاهها منعقد و مقرر شده تا از توانمندیهای سایر دستگاهها در اجرای طرح نهضت ملی مسکن استفاده شود که از جمله این دستگاهها که با آن توافقنامه امضا شد، بنیاد مستضعفان است تا یکهزار هکتار از زمینهای خود را به اجرای طرح نهضت ملی مسکن تخصیص دهد.
قاسمی با اشاره به اینکه بخشی از مردم در بافتهای فرسوده و به ویژه سکونتگاههای غیررسمی شرایط مناسبی ندارند، گفت: اگرچه در کشور مشکلاتی داریم، اما نقدینگی در کشور کم نیست که اگر این نقدینگی به سمت مسکن و کارهای زیرساختی هدایت شوند، این حجم پاسخگوی بازآفرینی شهری و تحقق اهداف آن خواهد بود.
وزیر راه و شهرسازی با یادآوری اینکه پرداخت سالانه ۳۶۰ هزار میلیارد تومان به بخش مسکن توسط بانک مرکزی به تمامی بانکها ابلاغ شده و بانکها مکلف به پرداخت آن هستند، اعلام کرد: امیدوار هستیم نوسازی ۳۰۰ هزار واحد مسکونی توسط شرکت بازآفرینی شهری آغاز شود و طبق زمانبندی پیش برود.