بررسی بودجه سال آینده توسط تیم اقتصادی دولت رئیسی در حالی به روزهای پایانی خود نزدیک میشود که قرار است تا ۱۵ آذر سند بودجه را به مجلس ارائه دهند. باید دید رویکرد تیم اقتصادی دولت رئیسی مبنی بر کسرینداشتن بودجه سال آینده از جمله کاهش تورم و رشد اقتصادی که تحقق یکی بدون دیگری امکانپذیر نخواهد بود، چطور محقق خواهد شد.
بودجه بدون کسری یعنی افزایش درآمد و کاهش هزینهها. هر چقدر کسری بودجه کمتر باشد، کنترل نقدینگی و مهار تورم هم راحتتر صورت میگیرد. دولت سیزدهم پیشبینی کرده است از یک سو منابع درآمدی خود را افزایش و از سوی دیگر هزینههای خود را کاهش دهد.
کاهش هزینهها
از رویکردهای اصلی دولت برای کاهش هزینهها، ساماندهی نظام حقوق است، از این رو بیشترین هزینه دولت مربوط به پرداخت حقوق و دستمزد به کارمندان و بازنشستگان دولت است که حدود ۵میلیون نفر میشود. در چنین شرایطی دولت باید برای افزایش حقوقها سقف تعیین کند تا هیچ فردی از کارمندان دولت بیش از این سقف مشخص حقوق دریافت نکند و عدالت برقرار شود.
افزایش درآمدها
علاوه بر کاهش هزینهها، ساماندهی نظام مالیاتی نیز یکی از پیشنیازهای اصلی در تحقق اهداف اقتصادی دولت است. دولت باید با جلوگیری از فرار مالیاتی، درآمدهای خود را افزایش دهد. بر اساس آمار در ایران بیش از ۱۰۰هزارمیلیارد تومان فرار مالیاتی وجود دارد. دولت میتواند از طریق جلوگیری از فرار مالیاتی بخش قابل توجهی از این کسری را جبران کند.
خلق پول
از آنجا که بانکها مهمترین عامل رشد نقدینگی هستند، چندین برابر سپردههای مشتریانشان پول خلق میکنند، خودداری از چاپ پول هم یکی از اقدامات مثبت جهت کنترل نقدینگی و تورم وکسری است. دولت باید در زمینه اصلاح و نظارت بر نظام بانکی کشور نیز گامهایی اساسی بردارد. اگر کسری بودجه در کار نباشد، پولی کردن آن نیز رخ نخواهد داد، یعنی دولت مجبور نخواهد شد برای جبران کم و کاستیهایش پول چاپ کند که افزایش نقدینگی و رشد لجام گسیخته تورم را موجب شود.
طبق گفتههای احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی در برنامه سی و یکمین همایش بانکداری اسلامی با عنوان «بانکداری اسلامی با نگاهی به بیانیه گام دوم انقلابی» حدود ۹۷درصد خلق پول و نقدینگی توسط بانکها صورت میگیرد.
فروش نفت
در بودجه سال جاری قیمت هر بشکه نفت ۵۰ دلار و همچنین میزان صادرات روزانه حدود ۳/۲ میلیون بشکه در نظر گرفته شده که طبق این اعداد، حدوداً ۴۲میلیارد دلار منابع حاصل از صادرات نفت تحصیل میشود.
فروش اوراق
یکی دیگر از منابع درآمدی دولت فروش اموال و داراییهای متعلق به دولت است. درآمد حاصل از فروش اموال و دارایی دولت در بودجه ۱۴۰۱ عدد بالایی نیست و آنچه تعیین شده نزدیک به ۳۰هزارمیلیارد تومان است که باید دید فروش این اموال و داراییها تا چه میزان محقق خواهد شد. دولت فعلاً میزان فروش اوراق را ۴٠هزارمیلیارد تومان در نظر گرفته است.
پیشبینی ۸درصدی رشد اقتصادی
در فصل اول امسال رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه سال ۱۳۹۵ بیش از ۶درصد بود. دولت بنا را بر این گذاشته است که نه تنها این رشد در سال ۱۴۰۱ به ۸درصد برسد، بلکه این میزان رشد برای سالهای بعد نیز تداوم داشته باشد.
علاوه بر تلاش دولت برای ساماندهی اقتصاد کلان، کنترل بیماری کرونا و چشمانداز رفع تحریمها نیز به یاری تحقق یک رشد پایدار اقتصادی قابل توجه خواهد بود.