یکی از اساسیترین نکاتی که برای تشویق به افزایش جمعیت باید در نظر گرفت مسئله ازدواج جوانان و تشویق به ازدواج است. مسئله ازدواج و تسهیل آن یک قانون قدیمی را در پشتوانه دارد؛ قانون تسهیل ازدواج جوانان که در سال ۸۴ به تصویب رسید و ۱۳ بند دارد، اما در عمل هیچگاه این قانون اجرایی نشد. حالا در قانون جوانی جمعیت و تعالی خانواده هم به موضوع ازدواج جوانان توجه شده است.
بر اساس ماده ۳۰ قانون جوانی جمعیت سازمان تبلیغات اسلامی در چهارچوب اساسنامه خود موظف است برنامه جامعی جهت حمایت از فعالان مردمی در حوزه فرزندآوری و تسهیل ازدواج، در قالب هیئات، مساجد، کانونهای فرهنگی، اعزام مبلغ و مانند آن تدوین نماید.
ماده ۳۱ این قانون نیز میگوید وزارتخانههای کشور، ورزش و جوانان و فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین سازمان تبلیغات اسلامی، ستاد امر به معروف و نهی از منکر و سایر نهادهای ذیربط مکلفند حداقل ۳۰ درصد از بودجه حمایتی از سازمانهای مردمنهاد و تشکلهای فرهنگی را به مجموعههایی از قبیل گروههای فرهنگی و جهادی، کانونهای فرهنگی مساجد و سازمانهای مردمنهاد که در جهت کاهش سن ازدواج، تسهیل ازدواج جوانان، تشویق به فرزندآوری و استحکام خانواده با رویکرد دینی تشکیل شده، اختصاص دهند. گزارش سالانه عملکرد و ارزیابی فعالیتهای صورت گرفته و حمایتهای موضوع این ماده ضمن ارائه به ستاد ملی جمعیت، به صورت عمومی نیز منتشر میشود. دستورالعمل ارزیابی عملکرد موضوع این ماده توسط ستاد ملی جمعیت تدوین و ابلاغ میشود.
طبق ماده ۳۲ نیز وزارت راه و شهرسازی و کلیه شهرداریها و دهیاریها مکلفند در سطح شهرها، روستاها، راههای مواصلاتی و سایر اماکن عمومی، حداقل یکسوم ظرفیت اسمی سالانه فعالیت تبلیغات محیطی که جهت تبلیغات فرهنگی در نظر گرفته شده است را با موضوع ازدواج، فرزندآوری، رشد جمعیت و تعالی نهاد خانواده اختصاص دهند.
تبصره همین ماده ۳۲ میگوید در اجرای این حکم، حداقل ۴۰ درصد از ظرفیت این ماده با نظارت سازمان تبلیغات اسلامی در اختیار نهادهای مردمی از قبیل گروههای جهادی و سازمانهای مردمنهاد دارای مجوز که در حوزه ازدواج و خانواده فعالیت میکنند قرار میگیرد.
ماده ۳۷ هم میگوید سازمان تبلیغات اسلامی مکلف است به منظور ترویج و تسهیل در امر ازدواج، از طریق مؤسسات فرهنگی، مساجد و روحانیون و دیگر ظرفیتهای مردمی به توسعه فرهنگ واسطهگری در امر انتخاب همسر، با محوریت و مشارکت خانوادهها و رعایت موازین قانونی و شرعی بپردازد.
در تبصره این ماده وزارت ورزش و جوانان موظف است با تأیید سازمان تبلیغات اسلامی مجوز مراکز فعال در امر انتخاب همسر را صادر نماید.
در چنین شرایطی و با در نظر گرفتن آمار حدود ۱۳ میلیون جوانی که در صف ازدواج قرار دارند و خیلیهایشان در حال عبور از سن مناسب ازدواج هستند شاید سنگاندازی در مسیر ازدواج جوانانی که برای ازدواج و قرار گرفتن در مسیر زندگی انتخابشان را کردهاند شاید چندان عاقلانه و معقول به نظر نرسد، اما در عمل وقتی با مواردی همچون اخراج دانشآموزان متأهل از مدرسه و اجبار آنها به ترک تحصیل یا تحصیل در مدارس شبانه و بزرگسالان مواجه میشویم در عمل نمودهایی از این سنگاندازی را میتوان مشاهده کرد. شاید برخی ازدواج دختری ۱۷ ساله را ازدواجی زودهنگام به شمار آورند و به همین خاطر با سختگیریهایی از این دست موافق باشند، اما اگر کمی دقیقتر به ماجرا نگاه کنیم و تفاوتهای فردی افراد را در نظر بگیریم میتوان دریافت سن و سال یکی از مواردی است که برای ازدواج باید در نظر گرفت. به بیان دیگر آمادگی برای ازدواج و رسیدن به بلوغ عقلی متناسب برای تشکیل زندگی مشترک لزوماً با بالا رفتن سن افزایش نمییابد. در برخی موارد ممکن است یک دختر ۱۷ ساله به بلوغ عقلی لازم برای ازدواج دست یافته باشد و بتواند به خوبی یک زندگی را مدیریت کند، اما یک فرد ۴۰ ساله هنوز تا بلوغ عقلی لازم برای شروع یک زندگی مشترک فاصله داشته باشد.
وقتی قوانین حمایتی از ازدواج جوانان اجرایی نمیشود و برنامهای برای حمایت از جوانان مجرد و سر و سامان دادن به آنها وجود ندارد، شاید بهتر باشد افرادی که خودشان راهشان را انتخاب کردهاند در تنگنا قرار ندهیم. این مسئله با قانون جوانی جمعیت هم تناسب بیشتری دارد.