پنجم آذرماه سالروز تشکیل نهاد بسیج به فرمان حضرت امام خمینی (ره) است و این روزها بسان هر سال، انگیزهای میشود تا بار دیگر به نقش خطیر و سنگین این نهاد بپردازیم؛ نهادی که اعضای آن را کسانی تشکیل میدهند که دل در گروی تحقق اهداف و آرمانهای بلند امام راحل و عملی شدن شعارهای نجاتبخش انقلاب اسلامی دارند و در هر زمان با درک شرایط و موقعیت انقلاب و کشور از هیچ گونه خدمت و یاریرسانی به نظام و کشور دریغ نمیورزند. گرچه بسیج با شاهکارهایی که برای تثبیت انقلاب، دفاع از انقلاب و پس از آن حفاظت از انقلاب از خود بروز داده است، به اندازه کافی شفاف و دوستداشتنی است که نیاز به معرفی داشته باشد. برای شناخت مفهوم بسیج و بسیجی در ادبیات انقلاب اسلامی چارهای جز بیان مراد حضرت امام (ره)، پدر معنوی بسیجیان، از بسیج و بسیجی نداریم. در اندیشه امام (ره) بسیج نهادی است اجتماعی با ابعاد متعدد. در این نگرش بسیج دیگر صرفاً سازمانی نظامی نیست که فقط در زمان جنگ و برای دفاع در مقابل دشمن شکل گرفته باشد، بلکه نهادی است وسیع و پاسخگوی نیازهای اساسی و حیاتی جامعه و با اجزای دیگر نظام، چنان هماهنگی و پیوند دارد که انفصال آن جز با انحلال جامعه اسلامی متصور نیست. از دیدگاه امام بسیجی کسی است که در عمل علاقه خود را به پیشرفت و حفظ و گسترش اقتدار نظام اسلامی و شأن و حیثیت ملت مسلمان نشان دهد. یعنی بسیجی بودن معیار و ملاکی است که بر اساس آن میزان تعهد اعضای آن به اصول و آرمانهای انقلابی سنجیده میشود. فرمانده معظم کل قوا، حضرت امام خامنهای هم بسیج را این گونه تعریف کردهاند: «بسیج عبارت است از مجموعهای که در آن پاکترین انسانها، فداکارترین و آمادهبهکارترین جوانان کشور در راه اهداف عالی این امت و برای به کمال رساندن و به خوشبختی رساندن این کشور جمع شدهاند.»
هنوز ۹ ماه از فرمان امام برای تشکیل بسیج ۲۰ میلیونی نگذشته بود که صدام با پشتیبانی قدرتهای سلطه، جنگی نابرابر را بر کشور ما تحمیل کرد که هشت سال طول کشید. در شرایطی که هنوز انقلاب شکل واقعی خودش را پیدا نکرده بود و ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تجهیزات مناسب، نیروی انسانی کافی و آمادگی لازم را برای ورود به یک جنگ گسترده نداشتند، جمعی از انسانهای وظیفهشناس، مؤمن و فداکار در قامت بسیجی به کمک مدافعان از کشور اسلامیمان شتافتند و با همراهی نیروهای ارتش و سپاه برای دفاع از کشورمان حماسههایی سترگ آفریدند که ملت قدرشناس ایران هرگز آن رشادتها و ایثار بهترین فرزندان ملت را فراموش نخواهند کرد.
آن روزها جوانان سلحشور این مملکت و فرزندان این ملت در پایگاههای مقاومت تحت عنوان بسیجی گردهم آمده بودند و با کوچکترین اشاره امام و مقتدایشان به جبهههای نبرد هجوم میبردند و تا آخرین قطره خون خویش ایستادگی و مقاومت میکردند. البته آن روزها وظیفه بسیجیان فقط به جبهههای نبرد خلاصه نمیشد و امنیت داخلی کشور در سختترین شرایط سالهای اولیه انقلاب، یعنی در دوران فعالیت منافقین کوردل و دیگر گروههای ضد انقلاب که با کمک کشورهای خارجی درصدد فتنهانگیزی، آشوب و تجزیه و جدایی قسمتهایی از خاک کشور بودند، به مدد نیروهای جانبرکف بسیجی و پایگاههای بسیج حفظ شد. فرزندان این ملت در دوران پرافتخار هشت سال دفاع مقدس از سرزمین اسلامیمان در برابر صدام متجاوز حراست کردند و با وجود آنکه میدانستند احتمال شهادت در این راه بسیار است، هیچ وقت تردیدی به دل خود راه ندادند. بسیجیان در سالهای دفاع مقدس با یک دست قرآن و با یک دست سلاح و با اخلاص و اعتقاد به راهشان فداکاری کردند و پیروزی را ارزانی ملت ایران کردند، آنجا که رهبر فرزانه انقلاب میفرمایند: «ابزار دشمن عبارت تجهیزات است. تجهیزات در مقابل نیروی ایمان، شور، عشق و اراده مردم کارایی ندارد. مدرنترین تجهیزات در مقابل یک نیروی مقاوم ایستاده شهادتطلب، از کار باز میماند.» آری، شهیدان دوران دفاع مقدس الگوهای ماندگار ایثار، فداکاری و شجاعت هستند که ملت ایران و خصوصاً جوانان میهن ما هرگز آنها و راه پرافتخارشان را فراموش نخواهند کرد.
اکنون سالها از دفاع مقدس این ملت گذشته است و فعالیتهای مهم بسیج فعالیتهای غیرنظامی و فرهنگی و سازندگی است که در این راستا در خدمت سازندگی و کمک به مناطق محروم و حوادث غیرمترقبه از قبیل سیل و زلزله و در دوره اخیر در واکسیناسیون کرونا در خدمت مردم عزیز کشورمان است. عملکرد بسیج در سالهای پس از جنگ عملکردی مثبت بوده و توانسته است خلأ سایر سازمانها را در مواقع لزوم پر کند. با وجود تمام تعاریف و رشادتهای بسیجیان که جای هیچ شک و تردیدی نیست، باید گفت که هنوز که هنوز است از ظرفیتهای بسیجیان و بسیج به نحو احسن استفاده نشده است. اگر به نیروی بسیج میدان داده شود، میتواند در راستای بسیاری از معضلات مثل کودکان کار و معتادان متجاهر که در هر کوی و برزن شهر هستند و هیچ نهاد دلسوزی برای جمعآوریشان نیست- و اگر هست، فعالیتشان به چشم نیامده است- خلأ نهادهای دیگر را پر کند.