در پس چهره تکیده و رنج کشیده و چشم‌های پرغصه دامداران و کشاورزان شهرستان مرزی کلات قصه‌های غم‌انگیز زیادی جا خوش کرده است، این روزها حال اقتصاد کشاورزی و دامداری کلات اصلاً خوب نیست؛ کمبود خوراک برای دام‌ها و رنج خشکسالی در ازدحام خبرهای کرونا گم شده و فریاد دامداران و کشاورزان در پس این همه هیاهو به گوش مسئولان نمی‌رسد. جوانان بسیاری بیکار شده‌اند و مسن‌ترها بیمار و غم نان مجبورشان کرده است قید سرزمین مادری خود را بزنند و به حاشیه شهرهای بزرگ و شغل‌های کاذب پناه ببرند.
جمعیت شهرستان مرزی کلات رو به کاهش است و خشکسالی فشار مضاعفی شده بر تورم و گرانی‌های این روزها که مردم نجیب منطقه محروم کلات زیر فشار بار آن استخوان له می‌کنند اما دادشان به جایی نمی‌رسد. کلات به عنوان شهرستانی که ۵ درصد از گوشت قرمز خراسان رضوی را تامین می‌کند تا به امروز ۲۰ درصد از دام‌های خود را به دلیل گرانی نهاده‌های دامی، خشکسالی و نبود مرتع از دست داده است.
پای درد دل های دامداران
مهدی عرب‌زاده، جوان دامداری که معیشت خانواده‌اش را از طریق دامداری و با پرورش ۸۰ راس گوسفند و ۱۰ راس گاو اداره می‌کرده است، می‌گوید: هفته گذشته مجبور شدم چند راس از گاوهای خود را بفروشم و با پول آن برای گاوهای باقی مانده‌ام کاه شالی بخرم.
او ادامه می‌دهد:کاه شالی برای گاوها مانند سم است اما به دلیل این که از کاه گندم ارزان‌تر است؛ به اجبار می‌خریم و خوراک دام بیچاره می‌کنیم، سال‌های قبل کاه و جو و گندم را خودمان می‌کاشتیم و آذوقه دام می‌کردیم اما امسال به دلیل گرانی باید هر کیلو کاه را پنج هزار تومان، گندم شش هزار تومان و خوراک و جو راهفت هزار تومان بخریم و شیر را هر کیلو پنج هزار تومان بفروشیم.
عرب‌زاده با گلایه از قوانین دست و پاگیر می‌گوید: اداره جهاد فقط به دام‌هایی که بیمه هستند خوراک یارانه‌ای می‌دهد و اداره بیمه فقط دام‌هایی را که طرح هویت انجام دهند بیمه می‌کند، در حالی‌که ما از فروردین به دنبال پلاک‌گذاری بوده‌ایم اما می‌گویند پلاک نداریم در نتیجه بیمه هم نشده‌ایم و خوراک هم نمی‌توانیم تهیه کنیم.
این دامدار جوان تصریح می‌کند: مقدار آذوقه‌ای که جهاد برای مصرف یک گاو در ماه می‌دهد ۱۵۰ کیلو است و برای هر گوسفند ۵ کیلو که این مقدار فقط کفاف ۱۵ روز خوراک گاو و هشت روز خوراک گوسفند را می‌دهد و در نتیجه دامدار به دلیل بی‌پولی یا باید دام خود را به قیمت کم و حتی کمتر از مقداری که هزینه کرده است بفروشد یا شاهد تلف شدن دام خود باشد.
وی که یکی از اهالی بخش زاوین کلات است، می‌گوید :کلی از گوسفندهایمان از گرسنگی تلف شدند و مردم روستا هم به اجبار از ترس از دست دادن دام خود یک جفت گوسفند را که سال گذشته بصورت نقدی، ۶ و نیم میلیون می‌فروختند امسال چهار میلیون تومان آن هم به شکل نسیه و دریافت پول آن در سال آینده می‌فروشند.
علی نظری، دیگر دامدار کلاتی نیز می‌گوید: دامدار دام خود را بیمه کرده اما توان خرید آذوقه ندارد چراکه هر چه را داشته تا امروز هزینه کرده و به دلیل خشکسالی در قبال هزینه‌ای که کرده، نتوانسته است برداشتی داشته باشد.
این گلایه‌ها حرف دل همه دامداران این منطقه است، گرانی خوراک دام باعث شده بعضی دامداران حتی گوسفندهای آبستن را به کشتارگاه بفرستند.
کاهش ۲۲ درصدی تعداد دام
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کلات درخصوص تأثیر خشکسالی بر وضعیت دامداران و کشاورزان می‌گوید: متاسفانه امسال شاهد کاهش حدود ۲۲ درصدی جمعیت دام در شهرستان هستیم و در بخش کشاورزی نیز با توجه به این که امسال ۶۳ درصد کاهش بارندگی نسبت به دوره آماری سال گذشته داشتیم، در سطح زیر کشت دیم شهرستان در بحث غلات که ۲۵ هزار هکتار است، خسارت صد درصدی دیده‌ایم.
وحید عطار با بیان این که امسال به دلیل نبود بارندگی نه محصولی برای برداشت داشتیم و نه مرتعی برای چرای دام، خاطر نشان می‌کند: این موضوع باعث شده هم دامدار خسارت ببیند و هم کشاورز سودی نصیبش نشود.
وی اضافه می‌کند: جمعیت دامی شهرستان متشکل از دام ثابت و دام عشایر ۳۶۰ هزار راس است که از این تعداد ۲۸۰ هزار راس متعلق به دامداران کلات و باقی مانده دام عشایر است اما طبق برآوردی که تا این لحظه انجام شده است متاسفانه ۲۲ درصد کاهش جمعیت فقط از دام موجود در کلات را شاهد بوده ایم.
مدیر جهاد کشاورزی تصریح می‌کند: با پیگیری‌هایی که فرماندار و پژمانفر، نماینده مردم در مجلس انجام دادند و نگاه ویژه‌ای که رئیس سازمان جهاد در استان به شهرستان کلات دارد، از ابتدای امسال ۲ هزار و ۷۸۷ تن انواع نهاده در اختیار شهرستان کلات قرار گرفته است که شامل سبوس، جو، ذرت، گلزار و سویا بوده که تا پایان ماه جاری این مقدار تبدیل به چهار هزار و ۴۴۵ تن کنسانتره می‌شود که توزیع خواهیم کرد.
عطار می‌افزاید: یک سهمیه جو خشکسالی هم به عنوان نهاده خام تخصیص داده شده است که در مرحله اول ۶۰۰ تن در ماه گذشته با قیمت تمام شده هر کیلو ۲ هزار و ۵۰۰ تومان تخصیص یافت و ۲ هزار و ۱۰۰ تن دیگر هم در مرحله دوم در دو بخش هزار و ۵۰ تن اختصاص یافت که بخش اول آن خریداری و از بندرعباس ارسال شده است و منتظر هستیم تا بقیه هم در سامانه بازارگاه کدگذاری شود تا بتوانیم خریداری کنیم و در اختیار دامداران قرار دهیم.
وی خاطرنشان می‌کند: هم‌اکنون طبق تصمیم کمیته فنی برای سهمیه هر راس گوسفند در ماه که ۵ کیلو جو در نظر گرفته شده است با اولویت ۲ هزار راس دامی که طرح هویت و پلاک‌گذاری انجام داده اند، توزیع خواهد شد و در مرحله دوم افرادی که موفق به پلاک‌گذاری نشده‌اند پوشش داده خواهند شد تا باری از مشکلات دامدارها کاسته شود.
از دست دادن بانک ژن گیاهی منطقه
مدیر منابع طبیعی شهرستان کلات نیز با ابراز نارضایتی از چرای خارج از ظرفیت دام در مراتع می‌گوید: متاسفانه امسال به دلیل نبود بارندگی در موعد مقرر، فقط ۲۰ درصد آن هم به صورت کوتاه مدتِ ۴۰ روزه پوشش گیاهی را شاهد بودیم.
محمدزاده خاطرنشان می کند:دامداران ناچارند به خاطر زنده ماندن دامشان و بنیه ضعیف مالی، فشار مضاعف به مراتع وارد کنند که همین موضوع موجب از دست رفتن بانک ژن گیاهی ما در سال‌های بعد خواهد شد زیرا با چرای بی رویه، طبیعت برای دفاع از خود و حفظ بافت، گیاهان سمی و مضر را جایگزین یونجه، درمنه و گیاهان دارویی و مفید موجود می‌کند، بنابراین ما علاوه بر از دست دادن بانک ژن گیاهی منطقه، شاهد فرسایش خاک و نفوذ نکردن آب به خاک، ایجاد سیلاب‌های سهمگین و گردوغبار در فضا خواهیم بود. ضمن این که باید سال‌ها منتظر بمانیم تا خاک بافت اولیه خود را ترمیم کند.
وی با بیان این که دام شهرستان کلات تا به امروز ۹ ماه سال از مراتع تغذیه می‌کرده و سه ماه باقی مانده را نیز به صورت ترکیبی، با آذوقه دستی و هواخوری در طبیعت تامین می‌شده است، عنوان می‌کند: با توجه به این که امسال به دلیل نبود بارندگی مراتعی هم برای تامین علوفه دام وجود ندارد، انتظار می‌رود دستگاه های متولی از جهاد کشاورزی تا پشتیبانی امور دام با حمایت از دامدار و تامین آذوقه دام و سیاست‌های حمایتی از آسیب‌های غیر قابل جبران که بیشترین آن متوجه طبیعت است، جلوگیری کنند.
۸۵ درصد از مردم کلات به کشاورزی و دامداری مشغول هستند
فرماندار شهرستان کلات با بیان این که بیش از ۸۵ درصد از مردم این شهرستان به شغل کشاورزی و به خصوص دامداری مشغول هستند، اظهار می‌کند: اقتصاد شهرستان کلات بر پایه کشاورزی و دامداری نهاده شده و حتی اقتصاد شهری این شهرستان نیز بر مبنای اقتصاد روستایی تعریف شده است.
مهدی ناصری عنوان می‌کند: متاسفانه مردم کلات طی سال های اخیر با مشکلات متعددی از جمله سیلاب‌های پیاپی در سال‌های ۹۶ تا ۹۸ و پس از آن در سال زراعی جاری نیز با سرما زدگی و خشکسالی شدید مواجه شده‌اند؛ امسال هم تداوم نیافتن بارش از یک سو منجر به خشکسالی و خسارت به محصولات دیم و از سوی دیگر سرمازدگی بد هنگام نیز باعث خسارت فراوان به مزارع و میوه های سردرختی شد که تاثیر نامطلوبی بر دامداری ما نیز داشت.
جمع‌بندی از حضور چند ساعته در بین دامداران کلات، شنیدن گلایه‌های مردم و اظهارات مسئولین شاید این باشد که کشتار دام‌های مولد فاجعه قریب‌الوقوعی در بخش دام و دامداری شهرستان کلات رقم خواهد زد، کمبود خوراک برای دام‌ها و رنج خشکسالی در ازدحام خبرهای کرونایی گم شده است.
