هفت سال پس از جدايي بخش ملي و بين‌الملل جشنواره فيلم فجر، روز گذشته معاون وزير ارشاد و رئيس سازمان سينمايي اعلام كرد، جشنواره‌هاي ملي و جهاني فيلم فجر پس از پنج دوره برگزاري مجزا از سال آينده (۱۴۰۱) به صورت يكپارچه و واحد برگزار مي‌شوند. بازگشت سينما به ريل فجر در حالي اتفاق مي‌افتد كه ارديبهشت امسال و همزمان با برگزاري سي‌وهشتمين دوره جشنواره جهاني فيلم فجر خبر رسيد كه اين رويداد به عنوان يكي از جشنواره‌هاي الف دنيا در «فياپف» ثبت شده است!
سرآغاز جدايي
خبر جدايي دو بخش اصلي جشنواره فيلم بين‌المللي فيلم فجر اولين بار اواخر شهريور ماه هفت سال پيش از سوي عليرضا رضاداد كه در آن ايام در جايگاه دبيري جشنواره فجر قرار داشت، رسانه‌اي شد. آن ايام مصادف بود با حضور حجت‌الله ايوبي در رأس سازمان سينمايي و قرار بود براي خاصيت‌دار شدن جشنواره جهاني فجر ذيل سه محور همسويي، همجواري و هم‌سطحي به عنوان اصلي‌ترين مؤلفه‌هاي آن برنامه‌ريزي صورت بگيرد! در ادامه اين ماجرا روز اول ارديبهشت سال 94 و چند ماه پس از برگزاري بخش ملي جشنواره فيلم فجر حجت‌الله ايوبي كه تلاش زيادي براي پياده‌سازي مدل مديريتي فرانسوي‌ها در سينماي كشورمان داشت، در رابطه با علت اين جدا‌سازي گفت: «ساليان سال است كه همه مي‌دانند يا بخش بين‌الملل فجر بايد حذف شود يا واقعاً به معناي واقعي كلمه برگزار شود. امسال تنها سالي است كه از همه دعوت مي‌شود فيلم‌هاي بخش بين‌الملل فجر را ببينند، البته با برگزاري اين بخش به صورت مستقل، من و تيم جشنواره خود را در يك آزمون سخت قرار داديم، براي اينكه معتقديم كار درست را بايد از يك نقطه شروع كرد و هزينه آن را هم بايد به جان خريد. همواره فرآيند جدا شدن از گذشته و نوآوري، كار سخت و شجاعانه‌اي است، اما اميدوارم روزهاي آتي سرآغازي باشد براي بخش بين‌الملل جشنواره و مطمئنم دوستان جوان و خوش‌فكري كه در بخش بين‌الملل فعال هستند، سعي كرده‌اند جشنواره‌اي با رعايت تمام استانداردهاي بين‌المللي برگزار كنند.» اگر چه ايوبي و تيمش مأموريت داشتند بحث جدا‌سازي بخش‌هاي دوگانه جشنواره فيلم فجر را به سرانجام برسانند اما تلاش آنها براي تغيير نام جشنواره فجر به جشنواره فيلم تهران كه پيش از انقلاب و با محوريت فرح ديبا برگزار مي‌شد، اقدامي عجيب و تأمل‌برانگيز بود، هر چند تلاش آنها به دليل مخالفت جدي سينماگران، اهالي رسانه و دلسوزان هنر هفتم ناكام ماند. شايد اتخاذ چنين رويكردهاي عجيبي بود كه نهايتاً باعث بركناري ايوبي در آخرين روزهاي زمستان سال 95 از رأس سازمان سينمايي گرديد.
ادغام دوباره
با روي كار آمدن دولت سيزدهم و استقرار تيم مديريتي جديد، روز گذشته محمد خزاعي به عنوان معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و رئيس سازمان سينمايي با اعلام خبر ادغام مجدد بخش‌هاي منفك شده جشنواره فيلم فجر گفت: برگزاري همزمان اين رويداد مهم و راهبردي سينماي ايران در سالگرد جشن‌هاي فجر انقلاب اسلامي با هم‌افزايي ظرفيت‌ها، قطعاً، فرصت‌هاي كاربردي مضاعفي را براي بهره‌مندي جامعه سينمايي، اقشار مختلف مردم، سينماگران و مهمانان خارجي فراهم مي‌آورد. همه ساله در سالروز انقلاب و در پوشش جشن‌هاي متنوع آن شاهد حضور ميهمانان، شخصيت‌هاي فرهنگي و سياسي و حضور چشمگير رسانه‌هاي خارجي در كشور هستيم. بديهي است با برنامه‌ريزي‌هاي دقيق و هدفمند، جشنواره بين‌المللي فيلم فجر مي‌تواند از اين مزيت‌ها و فرصت‌ها بهره‌برداري كند. خزاعي ادامه داد: سينماي نوين ايران يعني سينماي پس از انقلاب با تمامي فراز و فرودهايش مهم‌ترين نقش را در پيشبرد ديپلماسي عمومي جمهوري اسلامي ايفا كرده و حضور مهمانان خارجي و ملاحظه بي‌واسطه آنها از اقبال مردم نسبت به جشنواره فجر و سينما، تصوير بي‌بديلي عليه تبليغات استكبار رسانه‌اي عليه كشور است و قطعاً اين مزيت مهم بايد مورد توجه قرار گیرد و با برطرف كردن كاستي‌هاي قبلي تقويت شود و ادغام بخش ملي و بين‌الملل جشنواره از اين حيث نيز قابل اعتناست.
به گفته وي، برگزاري جشنواره جهاني فجر طي سال‌هاي گذشته با مديريت و زحمات دلسوزانه آقايان عليرضا رضاداد، سيدرضا ميركريمي و محمدمهدي عسگرپور، فضاهايي را براي كمك به گسترش روابط بين‌الملل سينما فراهم ساخته است كه جاي تشكر و قدرداني دارد.
معاون وزير و رئيس سازمان سينمايي با اشاره به اثرات جشنواره جهاني فجر بيان كرد: بدون شك، از مزيت‌هاي نسبي ايجاد شده و تجارب ارزنده همكاران خوبمان در اين رويداد استفاده خواهيم كرد.
وي مطرح كرد: پيرو بررسي «كارگروه مطالعه و ارزيابي جشنواره‌ها» و بنا به مطالبه‌هاي صنوف و سينماگران كشور در سال‌هاي گذشته، سازمان سينمايي به اين جمع‌بندي رسيده است كه دو جشنواره ملي و جهاني فجر را به صورت يكپارچه تحت عنوان «جشنواره بين‌المللي فيلم فجر» برگزار كند. باید با كمك همه خانواده سينما و با تعامل گسترده در عرصه‌هاي ملي و بين‌المللي، جشنواره‌هاي باشكوه و خاطره‌انگيزي را همچون سال‌هاي دور براي رونق و نشاط سينما و جامعه تدارك ببينيم. رئيس سازمان سينمايي با اشاره به سرلوحه قراردادن محورهايي چون «خانواده، اخلاق، اميد» در دوره جديد سينما اظهار اميدواري كرد: اميدواريم بتوانيم در مسير اعتلاي سينماي ملي، «گفت‌وگوهاي ميان فرهنگي»، ايجاد پتانسيل‌هاي بالقوه براي تبديل شدن به ويترين سينماي خاورميانه، پويايي اقتصاد سينما، روزآمدسازي و ارتقاي سطح دانش و بينش سينماگران ايراني از طريق تبادل تجربه با سينماگران خارجي، تقويت حضور در بازارهاي منطقه‌اي و جهاني با ترسيم سياست‌هاي كليدي و راهبردي مبتني بر بيانيه گام دوم انقلاب، گام برداريم.»
گعده داغ موافقان و مخالفان
طي اين هفت سالي كه از جدايي دو بخش اصلي جشنواره فيلم فجر مي‌گذرد، هر سال و در آستانه برگزاري بخش‌هاي ملي و جهاني اين جشنواره سينماگران در قالب دو گروه عمده مخالف و موافق اين جدايي در گفتوگو با رسانه‌هاي مختلف در راستاي تبيين نظرشان به تدليل و استدلال مي‌پرداختند. يك گروه از سينماگران كه مخالف آن بودند اين جدايي را حيف و ميل كردن بودجه جشنواره و بالا بردن هزينه‌هاي وزارت ارشاد قلمداد مي‌كردند كه مي‌توانست به جاي هزينه شدن براي جشنواره‌اي كه آورده دندان‌گيري براي سينماي ما ندارد، صرف رونق و ارتقاي سينماي ملي و سينماگران بشود، البته در مقابل كساني كه از همان ابتدا نيز مخالفت خود را با اين جدايي را مطرح مي‌كردند، كساني هم بودند كه اين اتفاق را به نوبه خود اقدام قابل تأمل و مفيدي براي سينما ارزيابي مي‌كردند. يكي از شاخص‌هايي كه موافقان جدايي مطرح مي‌كردند و معتقد بودند جشنواره جهاني فيلم فجر مي‌تواند آن را دنبال كند، مسئله ديپلماسي فرهنگي و اصلاح تصوير تحريف‌يافته ايران و جامعه ايراني در سينماي جهان است كه به واسطه آن بتوان ايران را تبديل به قطب سينمايي منطقه كرد، البته واضح است كه ارزيابي عملكرد جشنواره جهاني فجر و برگزاركنندگان آن در اين زمينه نيازمند دسترسي به مستندات و آمار واقعي جشنواره و همچنين گذر زمان است. نكته حائز اهميت ديگري كه در اين رابطه وجود دارد بحث سرنوشت ثبت جشنواره جهاني فيلم فجر به عنوان يكي از جشنواره‌هاي الف دنيا در كنفدراسيون بين‌المللي تهيه‌كنندگان فيلم- فياپف- است و اينكه آيا اين ورود و خروج مي‌تواند لطمه‌اي به وجهه سينماي كشورمان در بازارهاي بين‌المللي بزند يا خير؟!
