مراسم اختتاميه سي‌وهشتمين جشنواره بين‌المللي فيلم كوتاه تهران در حالي برگزار شد كه محمد خزاعي، رئيس سازمان سينمايي به شدت نسبت به حجم بالاي تبليغات مجموعه ميزبان در اين مراسم انتقاد كرد.
«ايران‌مال» عنوان مجموعه‌اي تجاري در غرب تهران است كه دو سال پيش تلاش كرده بود ميزباني جشنواره فجر را به دست بگيرد اما به دلایلي مسئولان وقت سازمان سينمايي ترجيح دادند از اين اتفاق خودداري كنند. شايد پيش‌بيني ايجاد حاشيه براي جشنواره فجر سبب شد دست‌اندركاران اين رويداد آب پاكي را روي دست سرمايه‌دار بريزند و از درآمدي كه قرار بود به واسطه ميزباني اين مجموعه تجاري به چنگ بياورند، صرف‌نظر كنند.
اصالت سرمايه در هنر
غلبه نگاه تجاري در هنر بيش از همه از ابتداي آغاز به كار دولت موسوم به تدبير و اميد در زيرمجموعه‌هاي وزارت ارشاد به ويژه معاونت هنري خود را نشان داد. افزايش تعداد نمايشخانه‌هاي خصوصي و تئاتر و رشد نگارخانه‌ها و گالري‌هاي هنري و نيز ظهور پديده‌اي چون حراج هنر تهران را مي‌توان از پيامدهاي اين نگاه در وزارت ارشاد دولت يازدهم قلمداد كرد. تجاري شدن هنر خود را در سينما در تفوق مضامين تجاري بروز داد و سينماي تجاري آنقدر غلبه پيدا كرد كه برخي از آن به عنوان بازگشت به سينماي فيلمفارسي ياد كردند.
حالا و با روي كارآمدن دولت جديد، رئيس سازمان سينمايي وزارت ارشاد در يك مراسم رسمي پشت تريبون قرار گرفته و نسبت به غلبه اين نگاه معترض شده است. اظهارات محمد خزاعي را مي‌توان شورشي عليه اصالت سرمايه در سينما دانست اما به نظر مي‌رسد هنوز زود است كه درباره عمق و گستره اين مسئله به طور قاطع نظر داد چراكه به طور عادي از ميان شعارها و مواضع اعلامي نتيجه دلخواه و تحول ريشه‌اي بروز و ظهور نمي‌يابد و بايد صبر كرد دست‌كم دو سال از مديريت جديد بر عرصه سينما بگذرد تا بتوان در رابطه با نسبت فرهنگ و سرمايه در هنر هفتم نظر داد.
انتقاد به ميزبان
رئيس سازمان سينمايي در جريان آيين اختتاميه جشنواره فيلم كوتاه تهران به صورت ناگهاني پشت تريبون قرار گرفت و گفت: «از آقاي موسوي خواهش مي‌كنم مجوز مجزايي براي جشنواره فيلم كوتاه ايران‌مال! بگيرند و يك مجوز براي برگزاري جشنواره فيلم كوتاه تهران، خواهش مي‌كنم حرمت و صميميت جشنواره را حفظ كنند، من امشب حس كردم جشنواره ايران‌مال برگزار مي‌شود! اين بد است. بچه‌هاي ما بايد سادگي را ياد بگيرند، اينجا مدام فيلم‌هاي تبليغاتي ايران‌مال پخش شد، يك مجوز جداگانه براي فيلم كوتاه ايران‌مال بگيريد!»
اظهارات محمدخزاعي درباره ايران‌مال به نوعي به يك نقض غرض بزرگ نيز تبديل شد تا اين غول تجاري بيشتر ديده شود، جالب است براي ضريب گرفتن بيشتر در رسانه‌ها اعلام كرده‌اند كه حرف خزاعي را گوش داده و جشنواره‌اي نيز دست و پا مي‌كنند.
در عين حال برخي ناظران نيز از اين مواضع استقبال كردند. براي مثال سعيد الهي در يك توئيت نوشت: «خروج زودهنگام محمد خزاعي از اختتاميه جشنواره فيلم كوتاه در اعتراض به اعطاي فرصت‌هاي تبليغي خلاف عرف جاري به مجموعه ايران‌مال و شخص علي انصاري به عنوان اسپانسر، يعني واكنش انقلابي يك مدير به هر گونه ابهام‌آفريني مالي و بي‌تدبيري در رويدادهاي فرهنگي و سينمايي.»
اينكه درد سينماي ايران دقيقاً چيست و آيا مشكل با تزريق پول و سرمايه حل مي‌شود، خود محل مناقشه جدي است. خزاعي با اظهاراتش در اختتاميه جشنواره فيلم كوتاه تهران به نوعي عليه تفوق سرمايه و اصالت به پول شوريد و دست‌كم اين تلقي را در ميان ناظران ايجاد كرد اما از طرف نوعي چينش هيئت مديره بنياد سينمايي فارابي كه چند روز پيش از سوي او انجام شد، اين تلقي را ايجاد مي‌كند كه اتفاقاً او مشكل و معضل سينما را نبود پول و سرمايه مي‌داند. خزاعي چند روز پيش وزراي نفت و صمت و رئيس سازمان برنامه و بودجه و دبير شوراي مناطق آزاد را به عضويت هيئت مديره فارابي درآورده بود؛ انتصاباتي كه وزن اقتصادي هيئت مديره را سنگين كرده و قواي كارشناسي و افرادي را كه مستقيم به سينما و فرهنگ مربوط باشند، تضعيف كرد.
انتقاد خزاعي از نوع مديريت جشنواره فيلم كوتاه تهران در حالي انجام مي‌شود كه او اخيراً به طور تلويحي از مديريت رئيس انجمن سينماي جوان كه دبيري جشنواره را نيز بر عهده دارد به نيكي ياد كرده بود.
خزاعي تغيير مديريتي در انجمن سينماي جوانان ايران را در حد احتمال مطرح كرده و با اشاره به تجارب موفق موسوي در انجمن و جشنواره گفته است: «همين الان چند وزارتخانه به دنبال ايشان هستند، حتي نامه درخواستشان را به من زده‌اند. به عنوان كسي كه كار كرده و تجربه كسب كرده، تمايل داريم در كنارمان باشند اما به نظر و خواسته خودشان بستگي دارد.»
به هر حال مسئله مديريت سينماي ايران نياز به تحول در نيروي انساني دارد و اين مديران جديد و تازه‌نفس با افكار نو هستند كه مي‌توانند سينما را به تغيير رهنمون شوند.
نياز به مدل انقلابي در سينما
رئيس سازمان سينمايي تأكيد كرده كه پس از چهار دهه سينماي ايران به نوسازي، بازسازي انقلابي، جوان‌سازي و تحول نياز دارد؛ «از سال‌هاي دور به ياد دارم كه جشنواره فيلم كوتاه تهران هميشه با جنب و جوش و شور و هيجان خاصي برگزار مي‌شده و همچنان هم ادامه دارد. همين شور و حرارت و اعتراض‌ها و مطالبه‌ها باعث مي‌شود كه جنس اين جشنواره متفاوت از ساير جشنواره‌ها باشد. پرسشگري و مطالبه‌گري مسير را براي پويايي و بالندگي سينما هموارتر مي‌كند. اعتقاد دارم اينجا، آينده سينماي ايران رقم مي‌خورد و بستر رويش استعدادهاي جديد است. پس از چهار دهه سينماي ايران به نوسازي، بازسازي انقلابي، جوان‌سازي و تحول نياز دارد.»
معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي عنوان كرد: الزامات و مقتضيات جامعه امروز «هنر- صنعت سينما» را دستخوش تغيير كرده است و به موازات اين تغيير، بايد نسل‌هاي جديد با ظرفيت، بينش، بصيرت تازه و تجربه‌هاي نو از راه برسند و با تكيه بر ميراث گذشتگان پيشتاز و پيشران جريانات تازه شوند. بدون شك، سينماي جوان خاستگاه جريان‌شناسي و جريان‌سازي نوين سينماست.
خزاعي معتقد است: نياز است از مدل الگوگيري و مصرف‌گرايي صرف محصولات سينماي جهان فاصله بگيريم و تصوير خودمان را به جهان عرضه كنيم؛ تصويري از زيبايي‌ها، اسطوره‌ها و تاريخ پرفراز و نشيب سرزمينمان. به عنوان مسئول سينماي ايران در دوره جديد به صراحت اعلام مي‌كنم براي بازسازي و معماري نوين سينما به حضور شما جوانان فيلمساز متعهد به فرهنگ ايراني- اسلامي و ظرفيت‌هاي نوظهور و انقلابي نياز داريم و در اين راستا، از هيچ‌گونه تلاشي براي حمايت و تقويت سينماي انقلابي، سينماي كوتاه خلاق، جسور، كنجكاو، اخلاقمند و خانواده‌گرا دريغ نخواهيم كرد.
