اثر درخشان کمدی، اثری است که مقبول مردم عام و خواص بیفتد.
داریوش مؤدبیان با بیان این مطلب در نشست مجازی در جشنواره سراسری نمایشنامهنویسی «خندستان» با عنوان «نمایشنامه کمدی، ترجمه و تجربه» با اشاره به مفاهیم ترجمه و بالاخص آثار کمدی در عصر جدید ترجمه تخصصی در حوزه تئاتر را دچار یک پارادوکس دانست و گفت: مترجم باید بداند این پارادوکس را نمیتواند حل کند و باید با آن درگیر شود. چه بسا که بسیاری از آثار کمدی جهان ترجمههای نامرغوبی دارند، چون مترجم چنین روندی را طی نکرده است.
داریوش مؤدبیان با بیان اینکه نهضت ترجمه در ایران به ترجمه آثار نمایشی مولیر بازمیگردد، عنوان کرد: میرزاحبیب اصفهانی حدود ۱۵۰ سال قبل آثار مولیر را به فارسی برمیگرداند. مولیر به زبان فرانسه و ترکی آشنا بوده و بسیاری از آثار او برای اولین بار از ترکی به زبان فارسی ترجمه میشود. همچنین وقتی مدرسه دارالفنون در تهران تأسیس میشود و آموزگاران این مدرسه که اغلب فرانسوی بودند، نظام آموزشی فرانسوی را در این مدرسه آموزش میدادند، روی متون ادبی فرانسه کار میکردند و یک سالن تئاتر هم برای اجرای نمایشهای کوتاه از مولیر داشتند.
او در پاسخ به اینکه مترجم خوب چه ویژگیهایی دارد، به برخی از مترجمان بزرگ نهضت ترجمه در ایران اشاره کرد و گفت: محمدعلی فروغی در زبان فرانسه یک ادیب است، چنانکه میرزاحبیب اصفهانی به فرانسه شعر میسراید و در نخستین کنگره اروپا شرکت میکند. از سوی دیگر میرزاحبیب زبان فارسی و دری را به خوبی میدانسته و برای نگاشتن نخستین دستور زبان فارسی مثالهای فراوانی از گلستان، مثنوی معنوی و شاهنامه آورده، آن هم در زمانی که این نسخهها به سادگی به دست افراد نمیرسیده، اما امروزه زیربنای ادبیات ما برای ترجمه در دسترس است و گنجینهای به عنوان لغتنامه دهخدا داریم که بسیار کمکرسان است. پس مترجم باید مجموعه واژگان را بشناسد.
مؤدبیان وجه دوم این ساختار را دستور زبان دانست و افزود: مترجم باید بداند واژهها چگونه در کنار هم قرار میگیرند. باید انسان ظریف و نکتهبینی باشد و واژهها را با ظرافت و به دور از شتابزدگی در کنار هم قرار دهد، سپس این زمینه را گسترده کرده و به شرایط و محیط امروز تعمیم دهد. اثر درخشان کمدی اثری است که مقبول مردم عام و خواص بیفتد. در پیش از دوران پهلوی نخستین کمدی ایرانی جیجک علیشاه یا جعفرخان از فرهنگ برگشته هستند که جامعه اطراف نویسنده در آنها متجلی شده است. جلوی کمدی نباید ایستاد چراکه کمدی یک تیغ جراحی است و نباید به هجو کشیده شود.