تاکنون تجهیزاتی که برای تعمیرات خطوط لوله‌های انتقال انرژی در اعماق دریا استفاده می‌شد، ساخت شرکت‌های امریکایی بود. به همین دلیل در دوران تحریم، خرید و تعمیر این تجهیزات مشکلات بسیاری به همراه داشت و هزینه سرسام‌آوری می‌طلبید. به تازگی با تلاش محققان یک شرکت دانش‌بنیان و بومی‌سازی تجهیزات تعمیر خطوط انتقال، دیگر نیازی به تجهیزات شرکت‌های امریکایی نیست.
تهیه تجهیزات پیشرفته تعمیرخطوط انتقال در عمق دریا با توجه به تحریم‌های شدید سال‌های اخیر، باعث طولانی شدن زمان و هزینه تعمیرات در حوزه نفت و گاز می‌شد. غواصانی هم که تخصص انجام این کار‌ها را دارند، بسیار انگشت‌شمار هستند. انجام تعمیرات با توجه به حساسیت بالای کار و دقت مورد نیاز در اعماق دریا، دشواری‌های زیادی برای غواص‌ها دارد.
جلوگیری از قطع طولانی خطوط انرژی
تا به حال برای تعمیر خطوط انرژی در اعماق خلیج فارس نه‌تن‌ها از تجهیزات امریکایی استفاده می‌شد، بلکه بخش عمده‌ای از این تعمیرات هم به‌دلیل پیچیده بودن، شرکت‌های اروپایی برای شرکت ملی نفت انجام می‌دادند.
خوشبختانه با بومی‌سازی تجهیزات هوشمند تعمیر خطوط انرژی در اعماق دریا ورق برگشته است. با تلاش مهندسان یک شرکت دانش‌بنیان، تجهیز ثبت اختراع شده توسط محققان ایرانی با غواص به محل خطوط آسیب‌دیده فرستاده می‌شود. به دلیل هوشمند بودن این تجهیزات، با اتصال تجهیزات در محل آسیب و بدون نیاز به جوشکاری، امکان برقراری دوباره انرژی فراهم می‌شود. با استفاده از فناوری و تجهیزات ایرانی، غواص فقط هدایت و کنترل تعمیر آسیب را برعهده دارد و روند طولانی تعمیرات لوله در اعماق دریا از یک ماه به کمتر از یک هفته کاهش پیدا کرده‌است. این کاهش زمان تعمیر نه تنها هزینه تعمیرات را به شدت کاهش داده‌است، بلکه از همه مهم‌تر به دلیل ارزش اقتصادی تداوم انتقال نفت و گاز، سود زیادی برای شرکت ملی نفت و گاز به همراه دارد.
دست بالای ما نسبت به قطری‌ها
شرکت دانش‌بنیان «مهراد صنعت خلاق» با این دستاورد خود موجب شده تا در پروژه پارس‌جنوبی نسبت به قطری‌ها دست بالا را داشته باشیم و معطل تعمیرات اساسی نشویم. مدیر عامل شرکت دانش‌بنیان مهراد صنعت خلاق با بیان اینکه امکان ایجاد سازه‌های حفاظتی از خطوط دریایی وجود ندارد و در معرض آسیب‌های مختلفی مانند اصابت لنگر کشتی، برخورد قطعات کشتی‌های غرق شده، خوردگی بر اثر جریان گازترش یا پالایش نشده یا هر نوع حادثه دیگری هستند، روز گذشته به تسنیم گفت: تجهیزاتی که ما در دریا برای تعمیر استفاده می‌کنیم سایز‌های مختلفی از ۴ اینچ تا ۴۲ اینچ دارد. بنابراین هر کسی که قصد ورود به این حوزه را دارد باید امکانات ساخت را داشته باشد تا بتواند هر سایزی را که کارفرما احتیاج دارد، تولید کند. ما توانسته‌ایم همه تجهیزات را تا سایز ۵۲ اینچ تولید کنیم. ضمن اینکه تیم طراحی، تیم ساخت و تیم مهندسی این شرکت دانش بنیان در طول سال‌های گذشته مدام آموزش دیده‌اند.
به هیچ‌وجه امکان مهندسی معکوس نبود
دکترعلی شقاقی مقدم با بیان اینکه من برای این کار بیش از پنج سال هزینه کرده‌ام تا اعتمادسازی کنم، گفت: من بیش از ۹ سال هیئت علمی دانشگاه بوده و در مجموعه نفت نیز حدود ۱۰ سال فعالیت مستقیم کرده‌ام و می‌دانستم که با سنگ‌اندازی‌های مختلف مواجه خواهم شد. تجهیزات تعمیر در دریا هیچ‌وقت به عنوان قطعه به مشتری فروخته نمی‌شود یا قابل خریداری از بازار نیست. شرکت تولیدکننده، قطعه را به همراه نماینده شرکت برای مشتری می‌فرستد و حتی امکان بررسی ابعاد تجهیز وجود ندارد. به همین دلیل برای به دست‌آوردن دانش‌فنی موردنیاز برای تولید این تجهیزات به هیچ‌وجه امکان مهندسی معکوس از روی نمونه اصلی امکان‌پذیر نبود. وی با اشاره به دشواری اجرای تعمیر در اعماق دریا تصریح کرد: ما در کنار ارائه محصول، رویه انجام کار را هم ارائه می‌دهیم. اجرای فرآیند تعمیر در عمق ۱۰۰ متری دریا یعنی در تاریکی مطلق و از سوی دیگر امکان حرکتی کم غواصان به دلیل شرایط فشار بسیار دشوار است. در مطالعاتی که انجام داده بودیم متوجه شدیم هر نوع خطای کوچک انسانی در فرآیند تعمیر می‌تواند به مشکل بزرگی تبدیل شود. به همین دلیل اقدام دیگری که در روند توسعه محصولات خود پیش گرفتیم، بهینه‌سازی مراحل اجرای تعمیر به نحوی بود که تا حد امکان وابسته به عملکرد غواص نباشد و غواص فقط هدایتگر فرآیند تعمیر بر اساس دستورالعمل‌هایی باشد که از روی شناور به او مخابره می‌کنیم.
تعمیر ۲ روزه فقط در ۲ ساعت
یاسمن رضایی، مهندس مکانیک در بخش تحقیق و توسعه این شرکت دانش‌بنیان هم با معرفی تجهیزات اختراع شده گفت: یک دستگاهی به نام «اسمارت فلنج» ساختیم که برای تعمیر نشتی‌های جزئی و کوچک که در خط لوله وجود دارد، استفاده می‌شود. برای طراحی این محصول، پیچیدگی‌های زیادی وجود دارد که با توجه به تجربه‌های زیاد این شرکت دانش بنیان، توانستیم بر سختی‌های طراحی و نصب آن غلبه کنیم.
وی افزود: دستگاه دیگری به نام «اسمارت کانکتور» را هم برای نخستین‌بار در کشور تولید کردیم که کمک می‌کند تعمیراتی که در دو روز انجام می‌شود، در دو ساعت قابل تعمیر باشد. گفتنی است خطوط انتقال انرژی در پارس‌جنوبی، با بسیاری از خطوط در میادین گازی دیگر دنیا متفاوت است و همین موضوع موجب می‌شود اجرای عملیات تعمیر حتی با تجهیزات امریکایی همیشه موفقیت‌آمیز نباشد یا پس از مدتی با مشکل مواجه شود. این شرکت دانش‌بنیان با استفاده از تجربیات مهندسان در این خصوص و تحلیل مشکلات قبلی تجهیزاتی که مناسب خطوط انرژی کشور باشد را تولید کرده‌است.
