سرویس ایران جوان آنلاین: «پروژه‌های ناتمام» واژه‌ای که اگر برای مردم تکراری شده، اما حتماً برای دولت آینده مسئله‌ای مهم و میراث نامبارکی از دولت‌های قبل به شمار خواهد آمد. هم اکنون در بسیاری از استان‌ها، پروژه‌های زیادی چشم به راه یک مجری توانمند نشسته‌اند تا پایانی بر سال‌ها انتظارشان باشد. اما کارشناسان معتقدند حتی اگر برخی از این پروژه‌ها به بهره‌برداری برسند هم دیگر آن کارآیی و خدمات‌دهی مد نظر را نخواهند داشت. چراکه نیاز آن‌ها مربوط به یک یا دو دهه قبل بود و حالا شرایط و جمعیت فرق کرده است.
براساس یک قانون نانوشته، اگر کلنگ پروژه‌ای در ایران به زمین می‌خورد و مسئولان با اختصاص بودجه لازم، زمان افتتاح آن را مشخص می‌کنند، حتماً باید حداقل دو برابر زمان اعلام شده برای به بهره‌برداری رسیدن آن منتظر ماند و تازه بعد از گذشت این مدت، حتماً پروژه فاز بندی شده و اگر اعتبارات لازم تزریق شود فقط یک فاز از آن به بهره‌برداری می‌رسد. در این میان ساخت برخی پروژه‌ها آنقدر طولانی می‌شود که نام «اثر تاریخی» به خود می‌گیرند. جملات فوق اغراق نیست و با گذری به برخی استان‌ها و اطلاع از تعداد پروژه‌های نیمه کاره می‌توان به کار سخت دولت آینده برای به نتیجه رساندن آن‌ها پی‌برد.
فارس و ۵ هزار پروژه زمین مانده
روز گذشته بود که رئیس مجمع نمایندگان فارس از وجود حدود ۵ هزار پروژه ناتمام در این استان خبرداد. علیرضا پاک فطرت با بیان اینکه استان فارس بالغ بر ١۵٢ پروژه بزرگ ناتمام داشته و اگر تمام اعتبارات عمرانی یک سال کشور به این طرح‌ها اختصاص یابد، شاید آن‌ها به بهره‌برداری برسند، گفت: «برای به بهره‌برداری رسیدن طرح‌های ناتمام استان بالغ بر ١٠٠ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است این در حالی است که حدود ۵ هزار پروژه ناتمام کوچک و متوسط در فارس وجود دارد.» نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی و شهردار سابق شیراز به برخی سوء‌مدیریت‌ها و عدم پاسخگویی‌ها هم اشاره کرده و در خصوص مدیریت شهرداری شیراز در دوره پنجم گفت: «شهرداری شیراز ۵ هزار میلیارد تومان بدهی دارد و باید مدیران شهری شیراز پاسخگوی مطالبات مردمی باشد که چرا این میزان بدهی در شیراز ایجاد شده است.» پاک فطرت ادامه داد: «طی چهار سالی که از عمر مدیریت شهردار شیراز در دوره پنجم گذشته ١۵ هزار میلیارد تومان از مردم پول دریافت کرده، اما شاهد این هستیم که در پایان عمر مدیریتی خود ۵ هزار میلیارد تومان بدهی ایجاد کرده. شهردار باید فردی اجرایی و عملیاتی باشد نه اینکه مدیر حزب و سیاسی باشد اگر می‌بینیم اکنون شهر شیراز وضعیتش اینگونه است نتیجه انتخاب یک مدیر سیاسی است.»
یک عمر از کلنگ تا افتتاح
معضل بزرگ بسیاری از استان‌ها در حال حاضر پروژه‌های عمرانی نیمه‌تمام آنهاست. گویی هیچ اولویت‌بندی و نیاز سنجی برای اجرای پروژه‌ها وجود ندارد و بعد از اینکه مدیر یک سازمان و نهادی، طی مراسم ویژه‌ای کلنگ پروژه‌ای را به زمین می‌زند، تازه مسائل سیاسی و اداری رخ می‌نماید و کار‌ها را زمین‌گیر می‌کند. در حالی که بسیاری از پروژه‌ها با یک پی و چند دیوار به حال خود رها شده‌اند، اجرای برخی پروژه‌های غیرضرور جدید که بعضاً با اهداف سیاسی و انتخاباتی تحمیل می‌شوند، علاوه بر هدر دادن بودجه‌های عمرانی، به خاطر نداشتن توجیه فنی و اقتصادی، آتش به بیت‌المال می‌زنند. سؤال اینجاست که چرا وقتی طرح‌های مهم و شاخص استان‌ها دارای ردیف ملی هستند، کسی از مسئولان به خاطر نیمه کاره ماندن پروژه‌هایشان توضیح نمی‌خواهد و هیچ قانونی آن‌ها را به میز بازخواست و پاسخگویی نمی‌کشاند.
پروژه‌ها، دمل‌های چرکین استان‌ها
سال‌هاست که بیش از ۲۵ پروژه کتابخانه عمومی در خراسان‌رضوی همچنان ناتمام است. مهم‌تر اینکه برای اتمام پروژه کتابخانه مرکزی مشهد که وضعیت آن بیش از ۲۰ سال مبهم و نامشخص مانده بود از تمامی دستگاه‌های کشوری، استانی و شهری تقاضای همکاری شد تا این مجموعه که با ۱۱ هزار ۵۰۰ متر مربع بزرگ‌ترین کتابخانه عمومی کشور به شمار می‌آید در زمان معین به بهره‌برداری برسد. از سوی دیگر بسیاری از پروژه‌های نوسازی و بازسازی مدارس فرسوده در استان‌های مختلف نیمه کاره رها شده‌اند. تعداد این مدارس آنقدر زیاد است که سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور اعلام کرده با برنامه‌ریزی که در این سازمان انجام شده، اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام در اولویت قرار گرفته و پروژه‌های نیمه‌تمامی که از ۲۵ درصد تا ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند باید هر چه زودتر کارهایشان تمام و به نتیجه برسند.
در قم هم تعداد بالای پروژه‌های نیمه تمام صدای امام جمعه این شهر را در آورده است. به طوریکه آیت‌الله سعیدی با انتقاد از رهاسازی پروژه‌های ناتمام در این شهر گفته: «پروژه‌های نیمه کاره در قم باید تکمیل شود و نباید به حال خود رها شوند، مسئولان راه‌های برون رفت از مشکلات را می‌دانند و باید از استهلاک پروژه‌های نیمه تمام جلوگیری کنند.» به هرحال وقتی در اوایل سال‌جاری، رئیس‌جمهور از اتمام کار پروژه‌های نیمه تمام حرف زد و با اشاره به عزم و التزام دولت به اتمام پروژه‌هایی که طبق برنامه‌ریزی باید تا پایان کار دولت دوازدهم به نتیجه و بهره‌برداری برسد، گفت: «از مهم‌ترین تصمیمات در دولت‌های یازدهم و دوازدهم اتمام پروژه‌ها در موعد مقرر بوده و براین اساس تمام دستگاه‌ها و نهاد‌های دولتی همواره تلاش کرده‌اند پروژه‌های کشور براساس زمان‌بندی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها به نتیجه و اتمام برسد.» شاید خوب می‌دانست این حرفش هم در حد حرف و وعده باقی می‌ماند و حالا که فقط چند روز از عمر دولت دوازدهم باقیمانده است، معاون طرح و برنامه وزارت صمت از وجود ۷۶ هزار و ۸۳۵ طرح ناتمام صنعتی و معدنی در کشور خبر می‌دهد.
پروژه‌های افتتاح نشده، اما پیر و فرسوده
به گفته کارشناسان، بخش اعظمی از پروژه‌ها حتی اگر به اتمام برسند هم دیگر اثرات مثبتی به دنبال نخواهند داشت، چون تمام محاسباتشان مربوط به گذشته است. البته گروهی معتقدند در پاره‌ای موارد این پروژه‌ها به روز شده‌اند ولی باید بپذیریم که اساس برنامه‌ریزی و طراحی آن‌ها مربوط به دو دهه پیش بوده و ظرفیت تغییر پذیری محدودی دارند. اگر بخواهیم براساس معیار‌های فنی و منطبق بر اصول محاسبات ریاضی، موضوع و مسئله پروژه‌های عمرانی به ویژه در بخش زیربنایی همچون راهسازی را مورد بررسی قرار دهیم، بی‌اثر بودن آن‌ها پس از به بهره‌برداری رسیدن را لمس خواهیم کرد. به عنوان مثال وقتی براساس محاسبات صورت گرفته مقرر شده یک محور خاص به میزان مشخصی تعریض شود تا پاسخگوی حجم تردد پیش‌بینی شده در ۱۰ سال آینده باشد، ولی با گذشت ۲۰ سال هنوز نیمی از آن انجام نشده چگونه می‌توان انتظار داشت با اتمام آن تصور کرد بخشی از مشکل حل خواهد شد یا بیمارستانی که برای جمعیت ۵۰ هزار نفری یک شهر در پنج سال آینده تعریف شده ولی با گذشت ۲۰ سال هنوز در مرحله ساختمانی باقیمانده است و جمعیت شهر به نزدیک ۱۰۰هزار نفر رسیده چطور پاسخگوی نیاز واقعی ساکنان آن شهر خواهد بود!
