نوسان سود بین بانکی در اواخر سال ۹۸ و ۹۹ یکی از متهمان نوسان بازار سرمایه خوانده میشود، برخی از کارشناسان معتقدند وقتی نرخ سود بین بانکی در محدوده تکرقمی تا ۲۰ درصد در نوسان بود و بازار رقیب سهام نیز توسط بازارسازها شدیداً کنترل میشد، عملاً نقدینگی با نرخ سود بین بانکی تکرقمی وارد بازار سهام و با افزایش نرخ سود بین بانکی نیز نقدینگی به طور مجدد به نظام بانکی بازگشت و در این میان صرفاً شاهد نوسان بازار سهام در اثر ایاب و ذهاب نقدینگی بودیم.
رشد نقدینگی در اقتصاد ایران اگر چه یکی از ریشههای تورم و افزایش سطح عمومی قیمتهاست، اما تبدیل شبهپول به پول یا پول به شبهپول بازارها را در اقتصاد با نوسانهای شدید روبهرو میکند، این در حالی است که تغییر نرخ سود بانکی، نرخ سود بین بانکی، نرخ بهره بانکی و تورم عمومی و تورم حوزههای مختلف اقتصاد و همچنین نوسان ریسک و تورمهای انتظاری میتواند در فعل و انفعالات پول و شبهپول مؤثر باشد. همانطور که میدانیم حدود ۸۰ درصد نقدینگی ۳ هزارو ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی در اقتصاد ایران عموماً شبهپولی است که در سپردههای مدتدار بانکی قرار دارد و صاحبان سپرده این منابع را مابه ازای دریافت سود نزد بانک قرار دادهاند. وقتی سود روی سپردههای بانکی میآید، بالطبع سپردهگذار متناسب با وضعیت عمومی اقتصاد تصمیم میگیرد که سودها را در حساب سپرده مدتدار قرار دهد و سود مجدد دریافت کند یا اینکه سود یا کل یا بخشی از سپرده اصلی را در یکی از بازارها سرمایهگذاری کند. بدین ترتیب معمولاً متناسب با وضعیت اقتصاد و تورم سپردهگذاران ترجیح میدهند در بازار غیربانکی سرمایهگذاری کنند، این بازار میتواند سهام باشد یا زمین و مسکن، طلا و خودرو.
کارشناسان اقتصادی معتقدند نرخ سود بینبانکی در سال ۹۸ و ۹۹ زمینهساز تبدیل شبهپول یا همان سپردههای مدتدار به پول و ورود این پول به بازار سهام شد، از آنجایی که بازار ساز بازارهای رقیب سهام را تحت کنترل داشت پس بازار سهام به واسطه ورود نقدینگی کلان به این بازار با نوسان شدید مواجه شد و وقتی نرخ سود بین بانکی از وضعیت تکرقمی درآمد و نزدیک ۲۰ درصد شد، نقدینگی مجدد به بانک بازگشت و در قالب سپردههای مدتدار سودگیری تضمین شده را ادامه داد. با توجه به اینکه نرخ سود بین بانکی در حال نزول است و تورم عمومی در اقتصاد نیز در محدوده ۳۰ تا ۴۰ درصد میباشد، برخی از کارشناسان معتقدند شاید شبهپول مجدداً برای تبدیلشدن به پول و ورود به یکی از بازارهای غیربانکی دورخیز کردهاست، کما اینکه به طور نمونه در بازار سهام شاهد ورود نقدینگی هوشمند هستیم، این در حالی است که اخیراً رئیس اتحادیه طلا نیز از ورود نقدینگی به این بازار و افزایش خریدها خبر دادهبود.
نرخ سود بین بانکی بازهم کاهش یافت
در همین راستا گزارش جدید بانک مرکزی از عملکرد بازار بین بانکی، نشان میدهد که نرخ سود در این بازار از ۱۹/۷۶ درصد در اردیبهشت ماه امسال به ۱۸/۱۲ درصد در دهمین روز از تیرماه کاهش یافتهاست.
هفته قبل نرخ سود بین بانکی در دامنه ۴۶/۱۸ درصدی در نوسان بود، ولی گزارش جدید بانک مرکزی از عملکرد بازار بین بانکی نشان میدهد که مانند ماههای قبل نرخ سود بین بانکی روند کاهشی را طی میکند و بر همین اساس نیز به ۱۲/۱۸ درصد کاهش یافتهاست.
البته نرخ سود بین بانکی از خردادماه به زیر ۱۹ درصد رسیده و در کانال ۱۸ درصدی در نوسان بودهاست؛ این نرخ در ۲۷ خردادماه ۵۴/۱۸ درصد بودهاست و حتی در ۲۰ خرداد نیز به ۱۸/۴۲ درصد کاهش یافتهبود.
گفتنی است، نرخ سود بین بانکی بر اساس عرضه و تقاضاست و ثابت نیست. این نرخ نوسان دارد به گونهای که با افزایش تقاضا برای دریافت وام بینبانکی و از سوی دیگر عدم عرضه متناسب با آن، نرخ سود بالاتر میرود و برعکس.