این بار هم همچون همیشه پای صندوقهای رأی نمایش وحدت و وطنپرستی بود. زن، مرد، پیر و جوان که آمده بودند تا دین خود را ادا و برای فردای ایرانزمین نقش خود را ایفا کنند. در این میان حضور پررنگ زنان و مادران به همراه فرزندانشان فقط یک ادای دین سیاسی نبود، بلکه کلاس درسی بود برای آموزش ایستادگی، مقاومت، مشارکت در سیاست و تعیین سرنوشت مملکت. سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز با حضور پرشور مردمی و به ویژه زنان کشورمان در پای صندوقهای رأی موجب شد تا حماسهای دیگر در تاریخ مشارکت سیاسی کشورمان رقم بخورد. حالا با شمارش آرا و مشخص شدن مستأجر بعدی پاستور برای دورهای چهار ساله یا شاید طبق سنوات و دورههای بعدی هشت ساله، نوبت به تحقق وعدهها و شعارهای انتخاباتی رسیده است. همه اقشار جامعه و به خصوص جامعه زنان که برای دستیابی به مشارکت حداکثری و حضور جانانه مردم در پای صندوقهای رأی ایستادگی کردند و برای اقتدار میهن، آینده خود و فرزندانشان به میدان آمدند، حالا و با پایان کارزار رقابتهای انتخاباتی مطالبات و انتظاراتی از رئیسجمهور سیزدهم ایران اسلامی دارند. مطالباتی که از جنس دغدغههای یک زن و یک مادر است؛ مسائلی همچون ازدواج و فرزندآوری، دغدغههای مادرانه زنان شاغل برای فرزندانشان، دغدغههای مادرانی که در کنار مادری باید نقش پدر و نانآور خانواده را هم بازی کنند، بیآنکه هیچ حمایتی داشته باشند، مادرانی که دلشوره آینده فرزندانشان را دارند و بیکاری و وضعیت نامطلوب اقتصادی دغدغههایشان را عمیقتر میکند و بسیاری موارد دیگر که بیتردید تحقق آنها میتواند سبب بهبود شرایط اجتماعی، پیشگیری از آسیبها و ارتقای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه شود.
جامعه زنان اگرچه همچون دیگر آحاد در روز جمعه ۲۸ خرداد ماه هم خودشان پای صندوقهای رأی آمدند و هم دیگر اعضای خانواده را با خود همراه کردند تا جلوه تمامنمایی از مشارکت سیاسی را به تصویر بکشند، حالا و با انتخاب رئیسجمهور منتخب مردم برای سیزدهمین دوره ریاست جمهوری، نوبت رئیسجمهور منتخب است که دین خود را به مردم و جامعه زنان به عنوان نیمه مؤثر و کارآمد جامعه ادا و چالشها و انتظارات این نیمه اثرگذار جامعه را محقق کند. زنان جامعه ما چه به عنوان یک زن و در نقشآفرینی اجتماعی خود و چه به عنوان یک مادر و در نقشآفرینیهای خانوادگی مطالباتی از رئیسجمهور منتخب خود دارند. بدیهی است بخش زیادی از چالشهای امروز زنان جامعه از سالهای گذشته وجود داشته و بخشی پررنگتر و بخشی از آنها کمرنگتر شده است.
حالا انتظار میرود دولت سیزدهم در حوزه زن و خانواده بتواند در راستای کمرنگ کردن چالشها و پررنگ و قویتر کردن نقاط قوت نقشآفرینی جدیتری داشته باشد. زنان اگرچه به لحاظ کمی نیمی از جامعه را تشکیل میدهند، اما از منظر کیفی حضورشان بسیار مؤثر و تعیینکننده است. اما ببینیم زنان جامعه چه مطالباتی از رئیسجمهور منتخب خود دارند.
جمع بستن مادری و دستفروشی
دورکاری و کرونا اگرچه کمی از بار مسافران مترو کم کرده است، اما هنوز هم میتوان مترو را شهر زیرزمینی شلوغ و پر رفتوآمدی دانست که میتواند نمایی کوچک از جامعه را ارائه کند. هرچند دقیقه با رسیدن به ایستگاه صدای خانمیکه نام ایستگاهها را اعلام میکند در میان همهمه مسافران مترو میپیچید و قطار برای ثانیههایی میایستد تا مسافران پر و خالی شوند. اما در کنار مسافران موقت مترو و افرادی که برای رسیدن به مقصد از این وسیله استفاده میکنند، زنانی هستند که مقصدشان همین قطارهای مترو است و تنها از قطاری به قطار دیگر و از خطی به خط دیگر میروند تا بارشان را بفروشند. زنان دستفروش مترو حالا دیگر به جزء جدا نشدنی قطار شهری تبدیل شدهاند. دهنم با این سؤال درگیر است که آیا این زنان هم در انتخابات شرکت کردهاند؟ آنان چه انتظاری از رئیسجمهور منتخب خود دارند؟
یکی از دستفروشان که نوزاد شیرخوارش را در یکی از کیفهای آغوشی در بغل گرفته و در دو دستش انواع و اقسام تل و گلسر دارد و در بین مسافران راه میرود و بارش را تبلیغ میکند.
به بهانه خرید سر صحبت را با او باز میکنم و میگویم: «با بچه سخت نیست سر کار میآیی؟» جواب میدهد: «چارهای ندارم. کسی نیست از فرزندم نگهداری کند.» شوهرش کارگر ساختمان است و به قول خودش شش ماه سر کار است و شش ماه بیکار! میپرسم: «رأی دادی؟» میگوید: «رأی دادم، اما اگر دولت به فکر مردم بود من مجبور نبودم با این بچه کوچک از صبح تا شب در قطارهای مترو بچرخم تا نانم را دربیاورم.» میگوید از رئیسجمهور منتخبش انتظار دارد وضعیت اقتصادی و اوضاع کسب و کار را بهتر کند و به فکر قشر ضعیف باشد. جوان است و از سن و سالش معلوم است بچه اولش است. وقتی میپرسم: «نمیخواهی برای بچهات خواهر یا برادر بیاوری؟» نگاهم میکند و میگوید: «با این وضعیت در بزرگ کردن همین یکی ماندهام!»
دغدغههای یک مادر شاغل
مریم زنی کارمند است و هم خودش در انتخابات شرکت کرده و هم همسرش را برای شرکت در انتخابات و رأی دادن به کاندیدای مورد نظر خود مجاب کرده است. او ۳۱ ساله است و کودک ۱۱ ماهه دارد که مادرش از بچه نگهداری میکند تا او بتواند سر کار برود. از مریم میپرسم: «چه انتظارات و مطالباتی از رئیسجمهور منتخب سیزدهم داری؟» پاسخ میدهد: «من یک مادرم و دوست دارم دو یا سه فرزند داشته باشم، اما به خاطر شرایط اقتصادی و از دست ندادن شغلم، نمیتوانم به داشتن فرزندان بیشتر فکر کنم.»
مریم هم جزو آن زنهایی است که نتوانسته از مرخصی ۹ ماهه زایمان استفاده کند و کودک شش ماهه اش را به مادرش سپرده و به سر کار برگشته است. مریم تأکید میکند: «من این موقعیت را داشتم که مادرم نزدیکم باشد و بتواند از کودک شیرخوارم پرستاری کند تا من هم سر کار بیایم، اما اگر مادرم نزدیکم نبود باید بین ادامه شغل و بچهداری یکی را انتخاب میکردم.»
این بانوی کارمند از رئیسجمهور منتخب انتظار دارد از مادران شاغل حمایت کند تا آنها بتوانند هم شغل و نقشآفرینی اجتماعی خود را داشته باشند و هم به وظایف مادری خود برسند. این مادر جوان تصریح میکند: «هم من و همسرم و هم بسیاری از خانوادههای دیگر دلمان میخواهد دو سه تا بچه داشته باشیم، اما دولت باید مشوقهایی را برای فرزندآوری در نظر بگیرد تا دغدغههای مادران شاغل و نگرانی آنها برای فرزندانشان کم شود. در غیر این صورت نمیتوان تنها از مردم انتظار داشت فرزندان بیشتری داشته باشند.»
زنان سرپرست خانوار رها شدهاند
اتوبوسهای بیآرتی خط راهآهن- ولیعصر (عج) است و زنی میانسال چند دستمال آشپرخانه در یک دست و چند جفت جوراب زنانه که در داخل یک مفتول گرد با بند کشیده در دست دیگرش دارد. بقیه بارش را هم در کیسه بزرگ سیاه رنگی جلوی پایش گذاشته است. کیسه را به دستم میدهد و میگوید: «ببین چقدر سنگین است.» کیسهاش هفت، هشت کیلویی وزن دارد که برای یک زن میانسال بار سنگینی به حساب میآید و او مجبور است این بار را روزی چند بار از این طرف به آن طرف بکشد و در بین عابران خیابان و مسافران اتوبوس به دنبال مشتری دستمال آشپزخانه و جوراب بگردد. این بانوی دستفروش سرپرست خانوار است و سالها قبل همسرش را از دست داده است؛ پسر بزرگی دارد که بیمار است و علاوه بر خرج و مخارج زندگی خودش باید مخارج زندگی و درمان پسرش را هم بدهد. وقتی از او میپرسم که به عنوان زن سرپرست خانوار هیچ نهاد یا سازمانی از شما حمایت نمیکند؟ میگوید: «اگر کمکی بود به نظرت من با این سن و سال و پادرد مجبور بودم هر روز این بار سنگین را به دوش بکشم و دستفروشی کنم؟»
اتوبوس در ایستگاه میایستد و زن میانسال که به مقصد رسیده، جورابها و دستمالهایی را که در دست داشت داخل کیسهاش میچپاند و دسته کیسه سنگین مشکی رنگ را میگیرد و لنگان لنگان از اتوبوس پیاده میشود.
زنان شاغل و دغدغه اشتغال همزمان با مادری، زنان سرپرست خانوار و زنان طبقات متوسط و پایین جامعه که ناگزیرند برای گذران زندگی به مشاغل کاذبی، چون دستفروشی روی بیاورند، دغدغههای فراوانی دارند و حالا که پای صندوقهای رأی آمدهاند تا به نظام جمهوری اسلامی ایران رأی بدهند و آری بگویند انتظار دارند دولت و رئیسجمهور منتخب این دغدغهها و مطالبات را ببیند و بشناسد و درصدد رفع آنها بربیاید. جمعیت و فرزندآوری و مشوقهایی که باید برای این مهم در نظر گرفت، ایجاد فضای امن کسب و کار و حمایت از مادران شاغل دارای فرزندان خردسال، حمایت از زنان سرپرست خانوار، بیمه و توانمندسازی این بانوان اهم خواستهها و مطالبات جامعه زنان از رئیسجمهور منتخب است. خواستههایی که حداقلهای دستیابی به یک جامعه پیشرفته و متعالی است و در صورت تحقق کشور را در مسیر تعالی و پیشرفت قرار میدهد. پس آقای رئیسجمهور حالا نوبت شماست؛ این گوی و این میدان!
تکریم مادران و تسهیل فرزندآوری اهم مطالبات زنان از دولت سیزدهم است
اجرای طرح تکریم مادران و فرزندآوری و ارائه تسهیلات و بیمه به زنان خانهدار از جمله مطالبات مهم زنان و بانوان از دولت سیزدهم است. همچنین دولت آینده باید برای افزایش مراکز خدمات درمانی برای درمان ناباروری، اعطای آسان تسهیلات ازدواج و همچنین ارائه آموزش در حوزه همسرداری گامهای بسیار بلندی بردارد تا کمکاریهای دولت فعلی هم تا حدودی پوشش داده شود.
متأسفانه دولت با اهمال و کمکاری خود در حوزه فرهنگسازی حجاب و عفاف زمینه افزایش طلاق، کاهش ازدواج، بیمیلی جوانان به فرزندآوری و شرمندگی زنان از مادر شدن و اشتغال خانگی را فراهم کرد که چنین کمکاریهایی باید در دولت آینده حتماً جبران شود. تسهیل شرایط ازدواج از طریق ایجاد اشتغال و مسکن برای جوانان مهمترین مطالبه مردم از رئیسجمهور آینده است. دولت باید از طریق فراهم کردن موقعیت ازدواج و آسان کردن شرایط آمار تجرد قطعی را کاهش دهد و شرایط برای گسترش ازدواج سالم میان جوانان را فراهم سازد.
اگر دولت و نمایندگان گذشته ما در مجلس شورای اسلامی در جهت توسعه جایگاه زنان و خانواده گام برمیداشتند، امروز با معضلی به اسم کمبود جمعیت روبهرو نمیشدیم.
دولت سیزدهم باید برای مسئله جمعیت سندهای مختلفی تدوین کند، شورای عالی جمعیت و خانواده را تشکیل دهد، ساختار جمعیت وزارتخانه را ایجاد کند و نهاد بالادستی تحت عنوان ستاد عالی جمعیت تشکیل دهد تا به کمک این ستاد و ارتقای جنبههای اداری و اجرایی و نظارتی شاهد یک جهش در مسئله فرزندآوری شویم که به پویندگی، بالندگی و افزایش کیفیت جمعیت بینجامد.
قانون جوانی جمعیت قطعاً میتواند ابزار و اهرم بسیاری خوبی برای دولت آینده باشد، در ۱۰ سال گذشته این قانون وجود نداشت و در واقع در بحث جمعیت با خلأ قانونگذاری روبهرو بودیم، اما حالا این قانون کار دولت را در قبال مسئله جمعیت تسهیل کرده است.
فاطمه محمدبیگی
رئیس فراکسیون جمعیت مجلس شورای اسلامی
در حوزه زنان تا تحقق دیدگاههای اسلام و انقلاب فاصله زیادی داریم
حالا که با مشارکت فعال زنان به عنوان نیمه فعال بدنه اجتماعی کشور انتخابات برگزار شد، زنان جامعه هم از رئیسجمهور منتخب خود انتظارات و مطالباتی دارند. زنان از رئیسجمهور سیزدهم خود انتظار دارند توجه جدی و اهمیت موضوع زن و خانواده را در سیاستگذاری و برنامههای خود داشته باشند. کشور ما در موضوع زن و خانواده با سیاستها و آنچه طبق نگاه امامین انقلاب مطرح است از منظر ایدهآلها و مطلوبات فاصله زیادی دارد. رهبر معظم انقلاب هم در سخنرانیهای خود فرمودند که در حوزه زنان و خانواده کارهای زیادی انجام شده است، اما تا تحقق دیدگاههای اسلام و انقلاب فاصله بسیار زیاد است؛ بنابراین یکی از انتظارات جامعه زنان ما این است که دولتمردان ما رویکرد صحیحتری نسبت به مسائل حوزه زن و خانواده داشته باشند و نگاه خودشان را به نگاه امامین انقلاب نزدیکتر کنند. از طرفی موضوع خانواده یکی از موضوعات اساسی و راهبردی کشور محسوب میشود. از موضوعات اساسی و مهم دیگر در این حوزه اشتغال و معیشت زنان سرپرست خانوار و همینطور بیمه زنان خانهدار و زنان سرپرست خانوار است و حمایتی که دولت آینده از زنان فعال عرصههای اقتصادی و کارآفرین میتواند داشته باشد. مسئله جمعیت یکی از بحثهای اساسی است و همه ما با این بحران جدی که پیش روی کشور ماست آشنایی داریم و یکی از مطالبات جدی زنان از رئیسجمهور سیزدهم اجرای طرحهای افزایش جمعیت و برنامه حمایتی از خانوادههای پرجمعیت است. همینطور موضوع ازدواج، مسکن و اشتغال جوانان از جمله مهمترین مسائلی است که باید مورد توجه دولت سیزدهم قرار بگیرد. متأسفانه در همه دولتها موضوع فرهنگ مورد غفلت و بیتوجهی واقع شده است. یکی از چالشهای جدی خانوادههای ما و یکی از مشکلات خانوادهها که آنها را با آسیبهای اجتماعی فراوان از جمله طلاق مواجه کرده، تغییر سبک زندگی است که برای پایداری و ثبات خانوادهها به برنامههای جدی برای ترویج سبک زندگی ایرانی- اسلامی نیازمندیم.
مینا بیابانی
رئیس سازمان بسیج جامعه زنان