تغییر اقلیم، دخالتهای انسانی و از همه مهمتر بیتوجهی دولت به برنامههای مقابله با بیابانزایی و حمایت نکردن از کشاورزان موجب شده تا اکنون حدود یک میلیون هکتار به وسعت بیابانهای کشور افزوده شود.
امروز در تقویم به عنوان روز جهانی مبارزه با بیابانزایی نامگذاری شدهاست. البته تخریب سرزمین و بیابانی شدن دو مقوله جدا از یکدیگر هستند و با برنامههای مشخص میتوان با بیابانزایی مقابله کرد.
بر اساس دستورالعملهای کنوانسیون مقابله با بیابانزایی و بر اساس آخرین اطلاعاتی که سازمان جنگلها به این کنوانسیون ارائه کرده، حدود ۱۰۰ میلیون هکتار از اراضی کشور در معرض تخریب سرزمین است که در این بین ۷۵ میلیون هکتار در معرض فرسایش آبی و ۲۵ میلیون هکتار در معرض فرسایش بادی قرار دارند.
در حال حاضر در ایران نزدیک به ۳۲ میلیون هکتار بیابان وجود دارد که اکثر این مساحت منشأ زمینشناسی دارند (یعنی همیشه بیابان بودهاست) و بخشی هم منشأ اقلیمی دارد. در طول یک دهه اخیر به دلیل اعمال سیاستهای اشتباه در زمینه مدیریت منابع آب و کشاورزی و همچنین به دلیل تغییر اقلیم و دخالتهای انسانی حدود یک میلیون هکتار کانون گرد و غبار فعال به آمار بیابانهای کشور افزوده شدهاست.
معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور روز گذشته در همین زمینه به خبرگزاری ایسنا گفت: خوشبختانه برخی از کانونهای خطرناک گرد و غبار در کشور مانند دریاچه ارومیه، دشت خوزستان و کانونهای مرکزی تا حدود زیادی کنترل شدهاند. از سوی دیگر میتوان گفت که طی ۵۰ سال اخیر حدود ۸ میلیون هکتار از کانونهای فعال بیابانی و طوفانهای شن مهار شدهاند.
پرویز گرشاسبی با اشاره به اینکه ما نیاز نداریم که در تمامی عرصههای بیابانی کشور اقدامات بیابانزدایی انجام دهیم، گفت: برای مثال میتوان از طرحهای مرتعداری و طرحهای مدیریت مناطق بیابانی استفاده کرد. وی در ادامه ضمن اشاره به تأثیر مستقیم خشکسالی روی موضوع بیابانزایی توضیح داد: موضوعی که روشن است، این است در سالهایی که مانند امسال با خشکسالی مواجه هستیم، وسعت بیابانهای کشور به دلیل عدم رویش کافی پوشش گیاهی افزایش مییابد. البته تبدیل بخشی از اراضی به بیابان در دوران خشکسالی، پدیده ثابتی نیست و این اراضی مجدد در دوران ترسالی ازحالت بیابانی خارج خواهند شد. به گفته گرشاسبی چنانچه تغییری در سیاستهای فعلی رخ ندهد و ما همچنان با عدم مدیریت آب در کشور مواجه باشیم، در آیندهای نزدیک نهتنها به سمت بیابانی شدن حرکت خواهیم کرد، بلکه دشتهای بزرگ و تولیدی کشور نیز از چرخه خارج خواهند شد.
معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور با بیان اینکه از سویی اعتبارات دولتی هیچوقت پاسخگوی اقدامات وسیع بیابانزدایی نبودهاست، تصریح کرد: یکی از مشکلات ما در این حوزه این است که میخواهیم تمام اقدامات بیابانزدایی را با منابع دولتی انجام دهیم. این در حالی است که ما باید نگرش خود را عوض کنیم. هر چند که بیابان بهظاهر خشن و سخت است، اما پتانسیلهای خاص خود را دارد. وی ادامه داد: انرژی خورشیدی، انرژی بادی و اکوتوریسم از جمله این پتانسیلها است و ما باید به سمت مدیریت بیابانهای کشور با استفاده از سرمایهگذاری بخش خصوصی و مشارکت مردم حرکت کنیم. از اینرو سازمان جنگلها در سال جاری به استانهای بیابانی اعلام کردهاست که باید با شیوه مشارکتی در سطحی حدود ۵۰ هزار هکتار بیابانزدایی انجام دهند. گرشاسبی در نهایت تأکید کرد: از اینرو باتوجه به محدودیت اعتبارات و پتانسیلهای بیابان ما باید به سمت استفاده از روشهای نوین برای مدیریت بیابانها و بیابانزدایی حرکت کنیم.
ناگفته نماند که وی توضیح نداد که چرا تاکنون نهاد تحت مدیریتش به روشهای نوین مدیریت بیابان ورود نکرده و چرا از کشاورزان که بهترین مبارزان بیابانزایی هستند، حمایتهای لازم انجام نمیشود؟!