سرویس ایران جوان آنلاین: چند سالی می‌شود که بحث تغییر کشت در استان‌هایی که کشاورزی قطب اول تولیدات آن‌ها به شمار می‌آید، مطرح است. تغییر کشت یعنی از چرخه خارج کردن گیاهان و درختان آب‌بر و جایگزین کردن محصولاتی که می‌شود با آب کم آن‌ها را تولید کرد. هر چند این بحث برروی کاغذ بیش از زمین‌های زراعی با استقبال مواجه شده، اما برخی استان‌ها آن را عملیاتی کرده و قبل از هر چیز به فکر حفظ منابع آبی خود و بالا بردن بهره‌وری از زمین‌های کشاورزی هستند. از کم آبی در اردبیل همین بس که در سال‌جاری و براساس برآورد‌های کارشناسی پیش‌بینی می‌شود که تولید گندم در این استان به علت بروز خشکسالی کم سابقه حدود ۱۵۰ هزار تن کاهش یابد. به همین خاطر مسئولان اردبیل تصمیم گرفتند تا از خروج گندم از محدوده استان جلوگیری کنند که قطعاً بدون صدور مجوز خروج گندم از این منطقه ممنوع خواهد بود.
اردبیل در تولید ۱۲ محصول کشاورزی مهم مرتبط با امنیت غذایی مردم رتبه زیر هفت کشوری را دارد. این استان در تولید عسل، گندم، گوشت قرمز و سفید، تخم مرغ نطفه‌دار، کلزا، پنبه، سیب‌زمینی، عدس، بادام‌زمینی، سیر، ذرت، چغندر قند و سویا حایز رتبه‌های بسیار خوبی است. اردبیل به عنوان قطب تولیدات کشاورزی کشور کمی بیش از یک درصد اراضی کشاورزی ایران را در اختیار دارد، اما در این مساحت کم، بالغ بر چهار درصد محصولات کشاورزی کشور تولید می‌شود.
با اینکه اردبیل به عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی ایران به شمار می‌آید، اما موضوع آب در این استان با چالش‌هایی همراه است. این استان علاوه بر کشاورزی در تأمین آب آشامیدنی نیز با مشکلاتی مواجه بوده و ضروری است تا اقدام اساسی در این زمینه صورت گیرد. دو سال پیش اعلام شده بود که در صورت اصلاح نشدن مدیریت آب و نحوه تأمین آن در ۲۰ سال آینده جیره‌بندی در این منطقه دور از ذهن نخواهد بود. اما حالا رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل از رونق تولید محصولات کم آب‌بر و متنوع در دشت اردبیل خبر می‌دهد.
خلیل نیکشاد با بیان اینکه، با توجه به شرایط خشکسالی، تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها به جای کاشت محصولات پر آب‌بر، تصمیم گرفتیم تا کشاورزان را ترغیب به کشت محصولات کم آب‌بر در دشت اردبیل کنیم، می‌گوید: «این محصولات با بازدهی بیشتر و بازار مناسب قابلیت آن را دارند که توان اقتصادی کشاورزان را افزایش داده و به نوعی متناسب با فروش این محصولات ارزش افزوده بیشتری نصیب کشاورزان شود.»
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل از توسعه سامانه آبیاری‌های نوین در دشت اردبیل خبرداده و تصریح می‌کند: «راندمان آبیاری در دشت اردبیل با اجرای طرح‌های جدید به شدت افزایش یافته به گونه‌ای که با اجرای طرح آبیاری تیپ و قطره‌ای راندمان تولید محصولات ۸۰ تا ۹۰ درصد افزایش یافته است.» نیکشاد به موضوع زراعی و تنوع کشت محصولات به ویژه غلات دانه‌ریز در دشت اردبیل اشاره کرده و می‌افزاید: «کارشناسان جهاد کشاورزی با برگزاری کلاس‌های آموزشی برای کشاورزان سعی می‌کنند تا آن‌ها را ترغیب به کشت این محصولات با ارزش افزوده بیشتر کنند که در دشت اردبیل عمده کشت این محصولات رونق مضاعفی پیدا کرده است.» وی از تنوع کشت غلات دانه‌ریز به تعداد هشت تا ۱۰ نوع محصول در دشت اردبیل را مدنظر قرار داده و خاطرنشان می‌کند: «از جمله این محصولات می‌توان به چغندر قند، گلرنگ، کلزا، ماش، علوفه، لوبیا و همچنین حبوبات دیگر اشاره کرد که کشاورزان ترغیب و تشویق به تولید این محصولات در دشت اردبیل شده‌اند. با توجه به کم ریسک بودن تولید این محصولات و کنترل امراض احتمالی، کشاورزان استقبال خوبی را از تولید این محصولات انجام دادند.»
خروج گندم از اردبیل ممنوع
در سال‌جاری و براساس برآورد‌های کارشناسی پیش‌بینی می‌شود که تولید گندم در این استان به علت بروز خشکسالی کم سابقه حدود ۱۵۰ هزار تن کاهش یابد. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل می‌گوید: «همه شهرستان‌های استان اردبیل دچار تنش کاهش بارندگی، افزایش دما، وزش کم سابقه و مداوم باد گرم موسوم به گرمیج و در نتیجه بروز شرایط خشکسالی شدید در سال زراعی جاری بوده است.» احمد شهریار با اشاره به کاهش بارندگی در همه شهرستان‌های استان اردبیل که بین ۱۸ تا ۹۳ درصد نسبت به میانگین بلند مدت پایین آمده است، بیشترین میزان کاهش بارندگی را مربوط به شهرستان نمین و بیشترین عمق خسارت مزارع دیم را مربوط به شهرستان گرمی و بیله سوار اعلام می‌کند. به گفته این مسئول، کشت دیم و تولید محصولات زراعی در این استان به بارش زمستانی و بهاری بسیار وابسته است و با کاهش بارندگی در سال زراعی جاری همه زراعت دیم در استان آسیب دیده و در برخی مناطق استان این آسیب و خسارت خیلی شدید بوده است.
وی با اشاره به کشت گندم دیم در ۲۴۸ هزار هکتار از اراضی زراعی استان اردبیل به عنوان بیشترین سطح زیر کشت محصول در این استان می‌گوید: «شدت خسارت و آسیب خشکسالی و کاهش بارندگی در مزارع دیم شهرستان بیله‌سوار و گرمی بیشتر است. با شرایط فعلی پیش‌بینی می‌شود که امسال ۴۴۰ هزار تن گندم در استان اردبیل تولید شود.»
با توجه به صحبت‌های معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان نیز به آغاز برداشت گندم در مزارع شمال استان اشاره کرده و می‌گوید: «تاکنون بیش از ۱۸ هزار تن محصول گندم در شمال استان در ۴۴ مرکز خرید دایر شده، خریداری و ذخیره‌سازی شده و با توجه به شرایط خشکسالی مسئولان استانی تصمیم گرفتند تا از خروج گندم از محدوده استان جلوگیری کنند که قطعاً بدون صدور مجوز خروج گندم از محدوده استان ممنوع خواهد بود.» نیکشاد تأکید می‌کند: «کشاورزانی که اقدام به انبار این محصول کنند باید اطلاعات خود را در سامانه جامع انبار ثبت کنند تا کالای آن‌ها به عنوان کالای قاچاق محسوب نشود.»
