بخشی از پرسش و پاسخ با دو کارشناس عرصه رسانه را در مورد اینکه چگونه فریب تبلیغات انتخاباتی را نخوریم، بخوانید. از آنها پرسیده شده است: «مردم در بمباران رسانهای قرار دارند. هرچه به انتخابات نزدیکتر میشویم، تولید محتوا، خبرها، تحلیلها و حرفهای مگو بیشتر میشود. مردم چه کنند که در این بمباران رسانهای بتوانند سره را از ناسره تشخیص دهند و به انتخاب درست برسند؟»
دکتر حسین ظفری، رئیس مرکز رسانه و قدرت نرم دانشگاه امام حسین (ع): در این فضای بمباران رسانهای آیا هر خبری آمد من شهروند آن را بپذیرم؟ این میتواند شایعه باشد یا خیر، واقعی باشد. در ایام انتخابات داریم میبینیم و احتمالاً در آینده هم بیشتر میشود. این آن را رسوا میکند، یک خبر از آن میآید. این فرد فلان کار را کرده است و این خبرها پررنگتر میشود، اما آن
چیزی که میتواند مردم را یک مقدار به عنوان سپر دفاعی از اخباری که میآید آن خبر درست و دقیق را انتخاب کند، این است که یک مقدار نگاه انتقادی داشته باشیم یعنی آن نگاهی که بالاخره خبرهایی که میآید بر اساس نگاهی که طرف باید داشته باشد از خودش این سؤال را بپرسد که آیا
این واقعی است؟ من باید بررسی بکنم و بپرسم تا خبر واقعی به من برسد. این یک نکته است. نکته دوم شما یک پله بالاتر است، یعنی شما از یک انسان انتقادی که خبرهایی برایش میآید با دید انتقادی و مشکوک به آن نگاه میکند، تبدیل میشوید به انسان رسانهای.
یعنی یک بحثهایی را خودتان تولید محتوا کنید (چه در بستر فضای مجازی یا به صورت چهره به چهره با افراد و اقوام و آشنایان.) این میتواند یک مقدار ذهن را از آن فضای اخبار فیک و شایعههایی که میآید و همچنین اخبار کذب مصون کند. یک نگاه این است.
نگاه دوم این است که روی خود کاندیداها تمرکز کنیم. این کاندیداها آیا سابقه اجرایی دارند؟ یعنی توان انجام کار را دارند؟ میتوانند اجرای فعالیتهای قوه مجریه را به عهده بگیرند؟ جریان فکری که بر این افراد حاکم است، چیست و نکته سوم این است که ایدههایی که کاندیداها میتوانند ارائه کنند باید دید آیا اجرایی است؟ بعضی از افراد و کاندیداهایی که میبینیم ایدههای تکراری دارند. اینها خودشان شاید بخشی از مشکل باشند.
مصطفی انتظاری، استاد دانشگاه و مدیرعامل رسانه خبر فوری: چه در انتخابات، چه غیر انتخابات ما همیشه باید روی بحث سواد رسانهای کار کنیم. الان در این فضای جدید شبکهای که قرار
داریم، همه ناگزیریم که سواد رسانه را بیاموزیم. واقعیت این است که خود من و همکارانم در حوزه رسانه هم گاهی فریب این فیکنیوزها را میخوریم، چه رسد به افکار عمومی که کار سختتری دارند؛ بنابراین در درک این موضوع، ابتدا روی سواد رسانه کار کردن مهمترین موضوعی است که در این زمان شاید به آن نیاز داشته باشیم. دوم اینکه ما در فضاهای تبلیغاتی و حزبی بتوانیم مفهوم خبر را بازیابی کنیم. ما باید متوجه باشیم که خبر دقیقاً یعنی چه؟ خبر از یک واقعیتی گزارش میدهد که عناصر و ارزشهای مشخص دارد. ما اگر ارزشهای خبری را میتوانیم به مخاطب خودمان هم یاد دهیم و خودمان هم فراموش نکنیم، اسیر نمیشویم.