دنیای مجازی دنیایی وسیع و گسترده است با گوناگونی مخاطب از سراسر جهان. شما وقتی یک صفحه یا حساب شخصی برای خودتان در شبکه اجتماعی ایجاد می‌کنید یعنی به طیف وسیعی از مخاطبان چراغ سبز نشان می‌دهید تا شما را در لیست خود قرار دهند یا به شما پیشنهاد بدهند آن‌ها را جزو مخاطب خود بدانید. این روز‌ها فضای مجازی و به طور خاص اینستاگرام با چالش‌های بسیاری از جمله دگرگونی روابط انسانی مواجه است. دنیای پر رنگ و لعابی که روابط اجتماعی را به شدت مورد هدف قرار داده است. با وجود اینستاگرام هیچ کس در هیچ نقطه جهان تنها نیست و در هر لحظه می‌تواند از خدمات متعددی برخوردار شود و حتی مانند خیلی از افراد از این روش کسب درآمد کند. هر شخصی با هدف خاصی از اینستاگرام بهره می‌برد، به همین دلیل پیج‌های مختلفی را می‌بینیم که هر یک از آن‌ها هدف مشخص و خاصی را دنبال می‌کنند. به عنوان مثال فردی برای پیدا کردن دوستان خود و ارتباط برقرار کردن با آن‌ها وارد اینستاگرام می‌شود و در آن فعالیت می‌کند و غالباً یک صفحه شخصی می‌سازد و با خصوصی کردن صفحه خود تنها به دوستان و آشنایان اجازه دسترسی به مطالب و عکس‌های بارگذاری شده در صفحه‌اش را می‌دهد. اما عده‌ای نیز از اینستاگرام برای کسب درآمد و بازاریابی محصولات استفاده می‌نمایند. از بحث هدف و کاربرد اینستاگرام که بگذریم موضوع نحوه رفتار در این شبکه اجتماعی بسیار اهمیت دارد. شبکه اینستاگرام با تمام محبوبیت و جذابیتی که در میان کاربران خود دارد در صورت عدم استفاده صحیح، می‌تواند معایب بی‌شماری به همراه داشته باشد. بی‌تردید آنچه جایش به شدت خالی است آموزش رفتار‌های مجازی است و خلأ این موضوع در فضای اینستاگرام به شدت احساس می‌شود. اگر در شبکه اینستاگرام صفحه‌ای دارید یا می‌خواهید در این شبکه صفحه‌ای باز کنید، خواندن هفت نکته‌ای که در این مطلب به آن پرداخته‌ایم برای شما خالی از فایده نیست.
مراقب پرسه زدن فرزندان‌مان باشیم
حالا اینستاگرام خیلی فرقی با موتور‌های جست‌وجوگر ندارد. هر وقت اراده کنید کلمه یا موضوع مورد نظرتان را پیدا می‌کند و صفحات بسیاری در ارتباط با آن موضوع پیش‌رویتان قرار می‌دهد. متأسفانه برای استفاده از این خدمات قانون خاصی برای سن مخاطبان وجود ندارد و اکنون و با وجود همه‌گیری کرونا که افراد بیشتری در دنیای مجازی پرسه می‌زنند خطرات بسیاری در کمین فرزندان است.
وقتی یک خواننده معروف برای ساخته جدیدش از یک مدل معروف جهانی استفاده کرد به شدت احساس خطر کردیم و افراد صاحبنظر بسیاری در این خصوص اظهارنظر کردند. شاید به ظاهر اتفاق مهمی نبود ولی در واقعیت یک فاجعه بود. وقتی بچه‌ها با اشتیاق دنبال نام و نشان آن مدل در اینترنت می‌گشتند با دنیای بی‌رحم و انبوهی از عکس‌های غیر اخلاقی– جنسی مواجه می‌شدند که این علامت‌های سؤال‌های بزرگ در ذهنشان تازه اول ماجرا بود و کم‌کم چیزی که برایشان مهم شد وجود آن زن بود و نه خود آهنگ!
گاهی نقد‌های سازنده می‌تواند گره‌گشا باشد ولی بیشتر وقت‌ها فضای مجازی خودش موضوع ممنوعه‌ای را چنان با آب و تاب تعریف می‌کند که اگر کسی از ماجرا خبر نداشت با این سر و صدا‌ها حتماً با خبر می‌شود و از روی کنجکاوی هم که شده یک بار سراغ چک کردن اطلاعات می‌رود. گاهی ما خودمان به موضوعی درست یا غلط پر و بال می‌دهیم و آنقدر بزرگش می‌کنیم که دیگر قادر نیستیم آن را درست کنیم و چیزی را به حالت اول بازگردانیم.
فضای مجازی بنگاه خیریه نیست
عده زیادی در فضای مجازی داعیه خیر بودن دارند و مدام از مردمانی عکس می‌گذارند که با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند. جالب است بدانید اغلب آن‌ها کودک هستند و بسیاری‌شان بیمار‌هایی خاص دارند. البته در بسیاری از موارد آن‌ها به واسطه شناخته بودن خودشان از مردم درخواست کمک می‌کنند و یک شماره کارت از والدین کودک می‌دهند. اتفاقی که می‌افتد انسانی است. افراد زیادی در مواجهه با این خبر متأثر می‌شوند و برای نجات انسان از درد و رنج حاضرند هر مبلغی را به یک کارت ناشناس واریز کنند. اینطوری هم وجدانشان آرام می‌شود که گامی برای همنوعشان برداشته‌اند و هم اسمشان سر زبان‌ها نمی‌افتد و خودشان اینگونه راحت‌ترند. اینطور بگویم صفحات مجازی می‌تواند بزرگ‌ترین سارق پول باشد که در پوشش یک خیریه هرگز دیده نشده و با هدف قرار دادن احساسات مردم به هدف خود برسد. هر روز تعداد زیادی در استوری‌هایشان درخواست کمک دارند و از تو می‌خواهند آن را برایشان استوری کنی. این موقعیت یک بار برای من پیش آمد و دوستی از من خواست استوری او را در صفحه‌ام بگذارم. خبر مربوط به آزادی یک زندانی قبل از قصاص بود و باید مبلغ ۵۰۰ میلیون طی دو روز جمع آوری می‌شد. وقتی با شک من روبه‌رو شد گفت می‌توانم با شماره‌ای که زیر استوری قرار داده تماس بگیرم و از ماجرا با خبر شوم. شماره‌ای که متعلق به خواهر فرد مورد نظر بود. من اگر قرار است کمک کنم باید اطلاعات درستی داشته باشم. باید بدانم جرم فرد چیست. نمی‌شود برای یک فرد جانی، یک قاتل زنجیره‌ای یا یک قاچاقچی که امنیت دیگران را به خطر انداخته یا خانواده‌ای را داغدار کرده طلب یاری کرد. در این شرایط ممکن است ناخواسته طرف ظلم بایستیم و روی آزادی او به اشتباه پافشاری کنیم. یا برگردیم سر ماجرای زلزله کرمانشاه که هر کس یک تربیون برای تحریک احساسات مردم و جمع آوری کمک‌های نقدی و غیر نقدی شد. روز‌های اول خبر از کمک‌های میلیاردی مردم بود. مبلغی که می‌شد زندگی متوسطی برای آسیب‌دیدگان فراهم کرد، ولی آن پول‌ها کجا رفتند و دقیقاً چه کسی و کدام صاحب کارتی آن‌ها را هزینه کرده است؟ چرا افراد این مناطق همچنان با مشکلات بسیاری دست به گریبانند؟ یک روز هم پول‌های هنگفتی جمع شد برای کمک به کودکان کم بضاعت در حوزه تحصیل آنلاین که اغلب شامل خرید تبلت و گوشی بود و صحنه‌های زیبایی از شادی آن‌ها ترسیم شد. ولی به نظر می‌رسد وجود یک مقام نظارتی در اینگونه صفحات لازم است تا در این شرایط دشوار اقتصادی حقی از مردم مهربان که نیت خیر دارند پایمال نشود. یا قانونی لازم الاجرا شود که افراد موظف باشند تمام جزئیات پرونده، نوع بیماری و حتی بیمارستان مورد نظر را معرفی کنند تا خدای نکرده کسی به فکر سوءاستفاده نیفتد یا بدانیم برای کدام مجرم دلمان می‌سوزد.
عکس گرفتن از صفحات خصوصی ممنوع!
حق کپی رایت با گسترش فضای مجازی به موضوعی بسیار مهم تبدیل شده است که خیلی‌ها آن را جدی نمی‌گیرند. حتماً برای شما هم پیش آمده است که در مواجهه با یک عکس یا متن جذاب از آن اسکرین‌شات گرفته‌اید و آن را با یک برش ساده تبدیل به عکس خودتان کرده و استفاده‌اش کرده‌اید. یا شده از صفحه فلان دوست مشترکتان که فقط مخاطب شماست عکس بگیرید و آن را نشان خانواده خود بدهید؟ یا شده جملات زیبا و عکس نوشته‌ها را به نام خودتان ثبت کنید؟ این روز‌ها مثل آب خوردن کپی و جعل اتفاق می‌افتد و هر کس می‌تواند برای خودش یک شاعر یا نویسنده تمام عیار باشد. البته اگر اصول اخلاقی را زیر پا بگذارد و دسترنج دیگران را بدزدد و از آن استفاده شخصی کند. پس لطفاً به حریم خصوصی دیگران احترام بگذارید و بدون اجازه از صاحب صفحه چیزی از زندگی او باز نشر نکنید. دیگران را برای منافع شخصی خود زیر مسابقات مجازی تگ نکنید. متأسفانه عده‌ای معتاد این مسابقات مجازی هستند و مدام اسم مخاطبان خود را زیر صفحات مختلف تگ می‌کنند. مسابقاتی که اساس آن بر پایه بالا رفتن تعداد بازدید کننده است و بدون اجازه مخاطبشان آن‌ها را نام می‌برند و بار‌ها دیده شده که همان مخاطب‌ها اخطار داده‌اند که کسی آن‌ها را در مسابقات شرکت ندهد ولی انگار گوشی برای شنیدن نیست!
ورود به دایرکت ممنوع!
دایرکت یا صفحه پیام در اینستاگرام به معنی خصوصی بودن روابط فرد است و مثل یک گوشی تلفن عمل می‌کند. هر چند همه مخاطبان به این صفحه دسترسی دارند ولی دلیل نمی‌شود هر کسی به خودش اجازه بدهد وارد حریم خصوصی شده و با دیگران وارد رابطه نوشتاری شود. متأسفانه عده‌ای ادب را زیر پا گذاشته و به‌رغم عدم تمایل فرد با او وارد گفتگو می‌شوند و حتی پیام صوتی می‌فرستند که در صورت تکرار این موضوع، ظاهراً چاره‌ای برای فرد جز مسدود کردن آن شخص باقی نمی‌گذارند.
صمیمی شدن ممنوع!
رعایت حریم اخلاقی در اینستاگرام موضوعی است مهم که متأسفانه خیلی‌ها و خصوصاً آقایان چندان جدی نمی‌گیرند. شاید شما یک مرد باشید ولی مخاطبان بانوی بسیاری داشته باشید. یادتان باشد آن‌ها فقط دنبال کننده‌های شما هستند و هیچ صمیمیتی با شخص شما ندارند. پس به هر بهانه یا مناسبتی با آن‌ها و به بهانه پاسخ به استوری‌هایشان وارد گفت‌و گوی صمیمی نشوید. حضور شما در صفحه او به این معنی نیست که شما اجازه داشته باشی در دایرکت او را عزیزم، جانم یا لحنی اینگونه صمیمی خطاب کنید. شایسته است در فضای مجازی هم یک جنتلمن واقعی باشید.
سؤال اضافی ممنوع!
همه ما در صف مخاطبانمان که اغلب تعدادشان زیاد است دوستانی از مشاغل مختلف دنبال می‌کنیم. یکی دکتر، یکی مهندس، یکی وکیل و...
حضورشان در لیست مخاطبان دلیل خوبی نیست برای آنکه خود را محق بدانیم از خدمات آن‌ها بهره ببریم، وارد صفحه خصوصی‌شان شده و از آن‌ها درخواست مشورت در حوزه مربوط به کارشان کنیم.
به عنوان مثال فرض کنید فردی وکیل است و شما درگیر یک ماجرای حقوقی شده‌اید. عده‌ای از وکلا از قبل اعلام آمادگی کرده‌اند که سؤالات را در فضای خصوصی پاسخ دهند. آن‌ها حسابشان جداست ولی دیگران هیچ گونه تعهدی نسبت به شما ندارند و می‌توانند درخواست شما را ندیده پاک یا بی‌پاسخ بگذارند. پس اگر فرد مهمی را در صفحه‌تان دنبال می‌کنید به معنی صمیمیت با وی نیست و اگر سؤال یا کمکی نیاز دارید باید از قبل او را مطلع کنید و از او بخواهید دایرکت خود را چک کند.
اهل نقد باشید نه فحاشی
شما می‌توانید فقط تماشاچی پست‌های اینستاگرامی باشید. در عین حال می‌توانید در قبال یک پست کاملاً فعال عمل کنید و با لایک یا حتی کامنت گذاشتن، احساس و نظر خود را درباره آن پست بیان کنید. هر روز تعداد زیادی صفحات اجتماعی را نگاه می‌کنیم و نقد و نظر بسیاری از صاحبنظران را در مورد موضوعی خاص می‌خوانیم. یادمان باشد لایک کردن یک مطلب یعنی موافقت با کلیت آن. پس اگر با نظری مخالف هستید فقط کافی است پست آن فرد را لایک نکنید. واقعاً لازم نیست وارد قسمت نظرات شوید و با الفاظ تند و گاهی فحاشی مخالفت خود را اعلام کنید. اگر تحمل انتقادات دیگران را ندارید گزینه نظر مخاطب را ببندید و سعی کنید خویشتندار باشید. در این دنیای بزرگ قرار نیست همه چیز مطابق میل ما پیش برود و همه حرفهای مورد علاقه ما را بزنند. پس در مواجهه با مخالفان صبور باشید و از دایره ادب و انسانیت خارج نشوید. فضای مجازی و عمدتاً اینستاگرام این روز‌ها جور تنهایی و دوری ما از خانواده‌ها را به دوش می‌کشد و مونس خیلی از ما شده است. بهتر است قبل از ورود به این صفحه اجتماعی پر مخاطب، اداب معاشرت و حضور در آن را بیاموزیم.
