سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: وَ ارْفَعُوا إِلَیهِ أَیدِیکمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَوْقَاتِ صَلَوَاتِکمْ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ ینْظُرُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَةِ إِلَی عِبَادِهِ، یجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یلَبِّیهِمْ إِذَا نَادَوْهُ وَ یسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ
«و دستهای خود را در اوقات نماز به دعا بلند کنید که آن هنگام بهترین ساعتهاست. خدا در این ساعات با رحمت به سوی بندگانش نظر میفرماید، هرگاه با او مناجات نمایند جواب میدهد و هرگاه او را ندا کنند لبیک میگوید و هرگاه او را بخوانند اجابت میکند.»
وقت نماز شگفت زمانی است. گاه سخن گفتن بنده است با خدای خویش و مناجات انسان با خالقی که از او برتر و بالاترین است. جز این وقت نماز وقت آزمایش و امتحان نیز است، وقت محک زدن ایمان شیعه.
امام صادق (ع) فرمودند: شیعیان ما را وقت نماز امتحان کنید که چگونه برای اوقات نماز خویش دقت و محافظت میکنند. (بحارالانوار، جلد ۷۴، صفحه ۳۹۱). هیچ دیدهاید عاشق چگونه انتظار میکشد تا وعده دیدار معشوق فرا برسد و به دیدار یار نائل آید.
در این فراز خطبه پیامبر (ص) ترسیم زیبا و بدیع دیگری از اوقات نماز میکند. وقت نماز ساعتی است که خدا مهربانانه به دیدار بندهاش میشتابد و از سر لطف و مهر به این نظر میکند.
بعضی از اهل عرفان میگویند در بهشت خدا هر چند انواع و اقسام نعمتها فراهم است، اما نعمتی دیگر هست که از حور و قصور و باغ و بستان و عیش مدام به مراتب بالاتر و برتر است و آن فیض دیدار حضرت حق است، همان مقام بلند و رفیعی که برای شهیدان قائل شدهاند... شهید نظر میکند به وجه الله...،
اما بنده نمازگزار از این دنیای پست و فانی بهشتی میسازد که این بار نه او که خداوند با همه بزرگی و عظمتش به دیدار او میآید و به او نظر میکند، آن هم نظری که از مهر و لطف خدا سرشار است.
از این رو پیامبر فرموده است از آداب دعا این ادب را رعایت کنید که هنگام نماز دستهایتان را بالا بگیرید. گویا این دستها پلی هستند از زمین به آسمان. گویا این دستها مجرا و مسیر فیض حق هستند از آسمان به زمین.
هیچگاه در گنبد و منارههای مساجد با این توصیف نگاه کردهاید. گنبد را به منزله سری که به سمت آسمان بلند شده و گلدستهها را به مثابه دستهایی که به دعا برخاستهاند دیدهاید؟
اینها نماد دعا و مناجات انسان هستند با خالق خویش که به حقارت و ضعف خود اقرار میورزند و به بزرگی و عظمت حق اصرار؛ و بازگو یا پیامبر اکرم (ص) این سؤال مقدر ما را پاسخ میگویند که اگر انسان در این میعادگاه خویش با خدا و در منظر نگاه مهربانانه حق با دستهای برخاسته به دعا به بارگاه حق راه یابد چه اثر و نتیجهای به بار میآورد؟
رسول خدا در سه جمله این پاسخ را بیان میکنند: نخست آن که اگر در چنین شرایطی بنده با خدا نجوا کند و لب به مناجات با حق بگشاید خداوند نجوای او را بیپاسخ نخواهد گذاشت. دیگر آنکه اگر از ژرفای دل و بیهیچ مانعی خدای نازنین خود را ندا کند خداوند او را اجابت خواهد کرد و سوم آنکه اگر از مقام حق درخواستی کند خدا حاجت او را روا خواهد کرد.
در این بازگویی و نجوا نیاز نیست که آدمی بلند سخن بگوید بلکه اگر زیر لب زمزمه کند خداوند میشنود. همچنین لازم نیست خود را در کوچه پس کوچههای آداب و تشریفاتی که دیگران برای راهیابی به درگاه بزرگی رعایت میکنند سرگردان کند. اساساً اینجا که انسان میرسد گویا میشنود که فرشتگان مقرب درگاه الهی با او میگویند: هیچ آدابی و ترتیبی مجوی/ هرچه میخواهد دل تنگت بگوی...
و باز از آن نگاه مهربانانه پیداست که خدا در اوقات نماز برای اجابت آمده است نه راندن و دور کردن، زیرا نه این ساعت، ساعت دوری و بعد است، نه خدایی که در این ساعت به انسان رو کرده است خدای فاصله. اما آیا ما هنگام نمازمان این نگاه ملاطفت آمیز را میبینیم و پاسخ حق را بر نجواها و مناجاتها و خواستههایمان میشنویم. من میگویم این به خود ما و نماز ما بستگی دارد. اگرنه چرا بزرگانی همچون امام زینالعابدین (ع) همواره از حلاوت و شیرینی عبادتی سخن میگفتند که شاید ما یک بار هم به عمر خود نچشیدهایم.
*عضو پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی