سرویس جامعه جوان آنلاین: فیلم «۱۲ مرد خشمگین» به کارگردانی سیدنی لومت فیلمی حقوقی محصول سال ۱۹۷۵ امریکا است. این فیلم توانسته افتخارات زیادی را از آن خود کند؛ از جمله این افتخارات می‌توان به کسب عنوان دومین فیلم برتر تاریخ در ژانر دادگاهی به انتخاب بنیاد فیلم امریکا (بفا) اشاره کرد.
داستان فیلم در مورد نوجوانی ۱۸ ساله است که متهم به قتل پدرش شده و تمامی شواهد مبنی بر گناهکار بودن وی است و ۱۲ مرد از طبقات مختلف اجتماعی به عنوان هیئت منصفه دادگاه مأمور تصمیم‌گیری نهایی این پرونده شدند و همه رأی بر گناهکار بودن نوجوان صادر کردند جز یک نفر و.... این فیلم به نقش پررنگ هیئت منصفه در نظام حقوقی کامن لا می‌پردازد. هیئت منصفه در نظام حقوقی کامن لا شامل ۱۲ نفر از اقشار و طبقات مختلف اجتماع است که در دادگاه، سوگندی مبنی بر ارائه حکم بی‌طرفانه برای تعیین مجازات یا قضاوت یاد می‌کنند و روند صدور حکم، تا هم‌نظر شدن تمامی اعضا به طول می‌انجامد. هیئت منصفه در نظام حقوقی ایران و کامن لا دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی است که در ادامه به بعضی از آن‌ها می‌پردازیم.
اعضای هیئت منصفه در نظام حقوقی ایران باید دارای تابعیت ایرانی، حداقل ۳۰ سال سن، نداشتن محرومیت از فعالیت اجتماعی و... باشند که این افراد مانند نظام حقوقی کامن لا از بین اقشار مختلف جامعه انتخاب می‌شوند. ماده ۱۳ قانون هیئت منصفه مصوب سال ۱۳۸۲ تنها موردی است که به وظایف هیئت منصفه در حقوق ایران اشاره داشته است. میزان الزام‌آوری رأی هیئت منصفه در نظام‌های حقوقی مختلف متفاوت است؛ مثلاً در نظام حقوقی ایران مشورتی است، اما در نظام حقوقی کامن لا الزامی است و دادگاه باید همان رأیی را که هیئت منصفه صادر کرده، اعمال کند. پس از اعلام ختم رسیدگی بلافاصله اعضای هیئت منصفه به شور پرداخته و نظر کتبی خود را در دو مورد زیر به دادگاه اعلام می‌دارند:
۱) متهم بزهکار است یا خیر؟
۲) در صورت بزهکاری، آیا مستحق تخفیف است یا خیر؟
اما آیا هیئت منصفه‌ای که از اقشار مختلف مردم تشکیل شده که ممکن است بعضاً دانش حقوقی یا دغدغه عدالت را نداشته باشند، صلاحیت صدور رأی مبنی بر گناهکار بودن یا بی‌گناهی یک فرد را دارند؟
این پرسشی است که نظام‌های حقوقی مختلف در جهان، هنوز پاسخ قطعی آن را درنیافته‌اند و فیلم ۱۲ مرد خشمگین هم وجهه‌هایی از دو روی سکه هیئت منصفه را به نمایش گذاشته است.
