سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: تقوای الهی و رعایت عفاف اسلامی تنها مختص به خیابان و کوچه پس کوچه‌های شهر و اجتماع نیست که مثلاً در خیابان قدم بزنیم و به مرد و زن نامحرم نگاه نکنیم و به قول معروف چشم‌های خود را درویش کنیم، بلکه در همین شبکه‌های اجتماعی و دنیای وسیع مجازی هم شایسته و لازم است که تقوای الهی را پیش بگیریم و بسیاری از مواردی را که در دنیای حقیقی حرام و زشت شمرده شده است در دنیای مجازی نیز ناپسند بدانیم و مرتکب انجام آن‌ها نشویم. تقوای چشم، تقوای زبان، تقوای گوش، تقوای دست و... باید در فضای مجازی نیز هر چیزی که خداوند مهربان در شرع مقدس و دین اسلام به بندگان خود دستور داده، مراعات کرده و به نحو احسن در مواجهه با گناهان شایع در این فضا مقابله کنیم.
با توجه به شروع ایام ماه مبارک رمضان، سرشت انسان‌ها و خلق و خوی آن‌ها رنگ و بویی خدایی می‌گیرد و بسیار شایسته و پسندیده است که این احوال روحانی و معنوی در تمام طول سال نیز ادامه داشته باشد و از دنیای واقعی گرفته تا دنیای مجازی در هر لحظه و ثانیه‌ای در همه حال تقوای الهی را مد نظر قرار دهیم و در مسیر رضایت خداوند قدم برداریم.
گناه مجازی و حقیقی یکی است
رمضان ماه لطافت جسم و روح انسان و بسیار زیبا و دلپذیر است که این لطافت روح و جسم در فضای مجازی هم نمود پیدا کند، زیرا هر گناه و فعل حرامی که صورت پذیرد چه در دنیای واقعی و چه در دنیای مجازی همانند تیری است که از سوی شیطان قلب آدمی را نشانه گرفته است.
چند بار شده که در کوچه و خیابان فعل حرامی را مرتکب شده‌ایم؟ شاید به خاطر اینکه می‌دانیم مردم می‌بینند و ممکن است مورد مؤاخذه و بازخواست قرار بگیریم، شرم کنیم و خیلی از اعمال زشت و ناپسند را در انظار عمومی انجام ندهیم، اما در فضای مجازی، چون خود را تنها و بدون بیننده در نظر می‌گیریم به راحتی خیلی از کار‌هایی را که در دنیای واقعی از انجام آن قبح داریم مرتکب می‌شویم، به راحتی دروغ می‌گوییم، برای دیگران مزاحمت ایجاد و به حریم خصوصی افراد تجاوز می‌کنیم، حلال و حرام خدا را نادیده می‌گیریم، در ارتباط با نامحرم بدون هیچ هراس و ابایی عمل می‌کنیم و خیلی از مواردی که انجام آن در فضای حقیقی در انظار دیگران زشت و ناپسند است، اما در فضای مجازی ارتکاب آن سهل و بدون هیچ هراسی امکانپذیر می‌شود. اما کاش فراموش نکنیم که خداوند در همه حال شاهد و ناظر اعمال ماست و هیچ فعلی چه کوچک و چه بزرگ از دید او پنهان نیست، همان طور که بیرون از فضای مجازی تقوا را سرلوحه رفتار و ارتباطات اجتماعی خود قرار می‌دهیم در دنیای مجازی نیز باید به همین شیوه رفتار کنیم و همواره به خاطر بسپاریم که خدای ناظر بر دنیای مجازی همان خدای ناظر بر دنیای حقیقی است...
غفلت از گناه در فضای مجازی
گاهی اوقات شاهد این هستیم که در فضای مجازی برخی فعالان به ظاهر مذهبی گرفتار نوعی غفلت و بی‌توجهی در این رابطه می‌شوند. برای مثال با ادعای ترویج حجاب و استفاده از هشتگ‌های «#اسلام»، «#زن مسلمان» و «#حجاب زیبا» به جذب مخاطبان بیشتر و ترغیب و تشویق دختران با حجاب در خصوص نشر تصاویر خود در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند؛ تصاویری که قرار است با هدف ترویج اسلام و پوشش زنان مسلمان در مقابل نگاه نامحرمان قرار گیرد که خود ترویج نوعی گناه بصری و تبلیغی ضد دین و ضد عفاف اسلامی برای زنان جامعه می‌شود و در مقابل نیز بعضی مردان به ظاهر مذهبی، در کامنت‌های این دختران به تعریف و تمجید و تحسین می‌پردازند. باید توجه داشت که تقوا در همه حال به معنای پرهیزکاری است و مربوط به فضا و مکان خاص یا زمان به خصوصی نیست.
رمضان بی‌خیال وبگردی شویم
بسیاری از افراد در طول ماه مبارک رمضان، وقت خود را با گشت و گذار در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنند، در حالی که با کمی توجه به پروردگار یکتا و تقوا در رفتار خود می‌توانیم بهتر عمل کنیم و حتی با حضور در جمع خانواده هنگام افطار به نوعی صله رحم و عطوفت خانوادگی را بجا آوریم. مشاهده تصاویر نامحرم، تصاویر مهیج و امثال آن، تقوای بصری انسان را از بین می‌برد، اما می‌توانیم با چشم‌پوشی از این محتوا تقوای چشم را حفظ کنیم.
فضای مجازی به تنهایی عامل ایجاد گناه و محیط آسیب‌رسانی نیست، حتی باید بگوییم فضایی بسیار پر کاربرد و با مزایای بالایی است که متأسفانه خود ما انسان‌ها با رفتار غلط و استفاده‌های نادرست از این فضای جدید و کاربردی جایی آلوده و پر خطر می‌سازیم و آن را تبدیل به مکانی هزار رنگ و محیطی پر تنش و چالش می‌کنیم.
ماه مبارک رمضان فرصتی گرانقدر برای بندگان روزه‌دار فراهم می‌کند که به لطف این ماه پر برکت که به روایتی، شیطان در غل و زنجیر است، بهتر از روز‌های عادی می‌تواند به پرورش و تزکیه نفس در راه رضای خدا و ائمه اطهار (ع) بپردازد و به این ترتیب زمینه‌های سعادت و بهره‌مندی خود را در دنیا و آخرت فراهم کند. امام باقر (ع) در همین زمینه می‌فرمایند: «خداوند متعال به وسیله تقوا بنده را از آن چه عقلش به آن نمی‌رسد، حفظ و کوردلی و نادانی او را برطرف می‌سازد.»
فضای مجازی برای تقوای حقیقی
اینترنت و شبکه‌های اجتماعی با توجه به ظرفیت‌هایی که دارا هستند و نیز تولیدات محتوایی که در جهت پرورش معنوی انسان‌ها و نشان دادن کار‌های خداپسندانه می‌توان در این فضا انتشار داد، کارکرد‌های مفیدی دارند.
همچنین این فضا زمان شیوع بیماری کرونا با تمام سختی‌ها و تلخی‌هایی که به همراه داشته، فرصت‌هایی را ایجاد کرده است که اگر بتوانیم از آن‌ها به درستی استفاده کنیم، می‌توانند زمینه‌ساز نهادینه شدن رفتار‌های درست اجتماعی نظیر کمک‌های مؤمنانه و کار‌های خیر برای خانواده‌های بی‌بضاعت و کم برخوردار جامعه باشند. همه این‌ها باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شوند که کمک کنند فرد آن حالت تقوا و خویشتنداری را که در ماه رمضان دارد در طول سال نیز حفظ و نه تنها در ماه رمضان بلکه در تمام روز‌های سال از این فضا به درستی استفاده کند و سبب گسترش تقوای مجازی شود، زیرا همان‌طور که می‌دانیم یکی از پیام‌های مهم ماه مبارک رمضان رعایت تقوا و پرهیزکاری است.
همه چیزی که در تقوا وجود دارد این است که آنچه را نمى‌دانى بیاموزى و به آنچه می‌دانى عمل کنى. (نهج‌البلاغه، خطبه ۹۱) و سزاوار است علاوه بر پسندیدن و مشاهده صفحات مجازی کمی تأمل و پس از یادآوری تقوا و رعایت آن در این فضا به دانسته‌های خود در این زمینه عمل کنیم تا هم خودمان و هم جامعه، شاهد آرامش روحی و روانی بیشتر و استفاده درست و بهینه از امکانات موجود باشیم.
* پژوهشگر رسانه
