بهرغم عضویت دیرپای ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتمی، این نهاد بینالمللی در دفاع از حقوق هستهای ایران کوتاهی ورزیده است. اکنون با وقوع حمله خرابکارانه علیه تأسیسات هستهای نطنز در روز یک شنبه ۲۲ فروردین (۱۱ آوریل) که رژیم صهیونیستی مسئول آن شناخته شده، بار دیگر مسئله لزوم واکنش آژانس بینالمللی انرژی اتمی به عنوان نهاد نظارتی هستهای مطرح شده است.
تأسیسات هستهای نطنز که غنیسازی اورانیوم در آن انجام میشود، یکی از چندین تأسیسات هستهای ایران است که تحت نظارت بازرسان آژانس قرار دارد. بروز حادثه در تأسیسات اتمی نطنز به فاصله کمتر از ۲۴ ساعت پس از برگزاری مراسم روز ملی فناوری هستهای در ایران و اعلام راهاندازی مجدد «مرکز مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته» رخ داد. رسانههای رژیم صهیونیستی اختلال در شبکه توزیع برق تأسیسات هستهای نطنز را نتیجه حمله این رژیم دانسته و «کارملا مناشیه» خبرنگار نظامی شبکه صهیونیستی «کان» نیز مدعی شد این انفجار بخشی از مواجهه با برنامه هستهای ایران است. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در نامهای به دبیرکل سازمان ملل با اشاره به تهدیدات قبلی رژیم صهیونیستی درباره حمله به تأسیسات هستهای ایران نوشت: «حمله عامدانه به یک تأسیسات هستهای تحت پادمان - با ریسک بالای انتشار بالقوه مواد رادیواکتیو- یک اقدام مجرمانه تروریسم هستهای است.»
در میان کشورهای دارای برنامه هستهای در دنیا، ایران از جمله کشورهایی است که بارها با حمله و تهدید به حمله تأسیسات و مراکز هستهای خود مواجه بوده است. رژیم صهیونیستی که خود دارای زرادخانه هستهای بزرگی است همواره بر مقابله با توانمندی هستهای ایران تأکید ورزیده است. تلآویو علاوه بر تلاش مستمر برای ترور دانشمندان هستهای ایران که آخرین مورد آن ترور محسن فخریزاده در سال ۲۰۲۰ بود، در سالهای اخیر به طور مداوم به طراحی و اجرای انواع حملات سایبری و فیزیکی علیه تأسیسات هستهای ایران پرداخته است. در این میان یکی از مهمترین حملات سایبری که تاکنون علیه تأسیسات هستهای ایران صورت گرفته است حمله ناشی از ویروس استاکسنت بود که بهصورت هدفدار علیه تأسیسات هستهای ایران طراحی شده بود که البته خساراتی را نیز در پی داشت. به دنبال آن در تیر ۱۳۹۹ (ژوئیه ۲۰۲۰) انفجاری در سالن مونتاژ سانتریفیوژها در نطنز رخ داد که رسانهها و حتی مقامات رژیم صهیونیستی به دست داشتن در آن اذعان کردند.
در همان زمان کاظم غریبآبادی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین در سخنانی در نشست فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، این انفجار را نتیجه خرابکاری اعلام کرده و خواهان آن شد که این اقدامات بدخواهانه توسط آژانس و اعضای آن قویاً محکوم شوند. با این حال آژانس بینالمللی انرژی اتمی و رافائل گروسی، مدیرکل این آژانس از هرگونه محکوم ساختن این حمله خرابکارانه خودداری ورزیدند. این در حالی است که به گفته غریبآبادی، در قطعنامههای مختلف کنفرانس عمومی آژانس تأکید شده است «هرگونه حمله مسلحانه و تهدید علیه تأسیسات هستهای اختصاص داده شده به مقاصد صلح آمیز و تحت پادمان، نقض اصول منشور ملل متحد، حقوق بینالملل و اساسنامه آژانس تلقی میشود». اشاره وی به این مسئله است که از منظر حقوق بینالملل و به استناد اسناد بینالمللی الزامآور در زمینه ایمنی تأسیسات هستهای، قطعنامههای آژانس درباره ممنوعیت خرابکاری در تأسیسات هستهای کشورهای عضو و نیز اصول و قواعد منشور ملل متحد از جمله اصل عدم توسل بهزور، حمله به تأسیسات هستهای کشورها ممنوع است. علیاکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران بر ضرورت برخورد جامعه بینالمللی و آژانس بینالمللی انرژی اتمی با این تروریسم هستهای تأکید کرده است.
اکنون با حمله خرابکارانه مجدد رژیم صهیونیستی علیه تأسیسات هستهای نطنز، این سؤال و مطالبه جدی مطرح است که بهرغم اینکه حتی کشورهای غربی مانند آلمان و نیز کشورهایی مانند روسیه این حمله را محکوم کردهاند، چرا آژانس و مدیرکل آن از هر گونه موضعگیری در این زمینه خودداری میورزند. در حالی که آنها به خوبی میدانند که این حملات خرابکارانه برخلاف قوانین و مقررات آژانس و نیز قوانین بینالمللی است. این مسئله نشان میدهد که برخلاف ادعای گروسی درباره رویکرد بیطرفانه آژانس و شخص وی، آنها در قبال این گونه اقدامات غیرقانونی رژیم صهیونیستی سکوتی منفعلانه پیشه میکنند.