سرویس اقتصادی جوان آنلاین: حسن روحانی معتقد است دولت برای کسری بودجه دست به استقراض و چاپ پول نزدهاست؛ موضوعی که از سوی کارشناسان با انتقادات بسیاری مواجه شد تا اینکه عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در جدیدترین حضور رسانهای خود در هفته گذشته اظهارات دولتیها را رد کرد.
او گفت: بگذارید با مردم شفاف باشیم؛ برای مثال در سال ۹۸ و ۹۹ بخشهایی از بودجه دولت از طریق درآمدهای تسعیر صندوق توسعه ملی تأمین شد که به زبان سادهتر به معنای چاپ پول است که نتیجهاش تورم خواهد بود، اما در بانک مرکزی با توجه به کسریهای بودجه کاری غیر از این نمیتوانستیم انجام دهیم.
استقراض حتمی است
این در شرایطی است که براساس بررسیهای مرکز پژوهشهای مجلس، نرخ رشد پایه پولی و نقدینگی در بهار ۱۳۹۹ به ترتیب ۸/ ۸ و ۵/ ۷ درصد بوده که به مراتب بالاتر از میانگین بلندمدت آن است. همچنین رشد ۳۴ درصدی نقدینگی و ۳۹ درصدی پایه پولی در ۱۲ ماه منتهی به خردادماه ۱۳۹۹ همگی حکایت از این واقعیت دارد که اقتصاد در فصل بهار ۱۳۹۹ و ۱۲ ماه منتهی به خردادماه ۱۳۹۹ شاهد یک انبساط پولی بوده و حجم نقدینگی و پایه پولی با شتابی بیش از گذشته افزایش یافتهاست. از سوی دیگر، سهم پول از نقدینگی در خردادماه ۱۳۹۹ به ۱۹ درصد (بالاترین نسبت در سالهای پس از ۱۳۹۱) رسیده و نرخ رشد یکساله پول نیز ۵/ ۶۱ درصد (بالاترین نرخ رشد پول در سالهای اخیر) بودهاست.
اعتراف همتی گرچه دیر بود، اما تناقضات گذشته را زنده کرد تا مشخص شود، دولت در ارائه آمارهای صحیح عملکرد عجیبی داشتهاست؛ به عنوان نمونه حسن روحانی در تاریخ اول دیماه ۹۹ گفتهبود: اوراق را به جایگاه واقعی آن رساندیم و اعتماد مردم برای خرید اوراق دولتی جلب شدهاست، اوراق دولتی را جایگزین پول نقد کردیم و ریالی از بانک مرکزی استقراض نکردیم، اما نسبت به این مسائل کمتر صحبت میشود. ما اصلاً استقراضی از بانک مرکزی نمیکنیم و نکردیم.
همچنین محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در زمستان سال گذشته و در تشریح اجرای قانون بودجه سال ۹۹ در هشت ماهه نخست سال ۹۹ با تأکید بر اینکه دولت ۳۱هزار میلیارد تومان نسبت به قانون سال ۹۹ کمتر مصرف کردهاست، اما ۵۳ درصد حقوق و مزایا را افزایش داده، گفتهبود: در این مسیر از منابع بانک مرکزی استقراض نکردیم و حتی آقای همتی از این اقدام تشکر کرد که بودجه ۹۹ فشاری به بانک مرکزی وارد نکردهاست.
تکذیب دژپسند
اعتراف رئیس کل بانک مرکزی، اما با واکنش وزیر اقتصاد و امور دارایی همراه شده تا به خوبی نشان دهد هیچ وحدتی در ارائه آمارهای درست وجود ندارد و دولتیها سعی دارند در مسیرهایی که خودشان تشخیص میدهند درست است، حرکت کنند.
فرهاد دژپسند در واکنش به خبر چاپ پول توسط بانک مرکزی طی سال گذشته و استقراض دولت از این بانک برای اجرای قانون بودجه سال ۹۹ گفت: دولت یک ریال برای اجرای بودجه سال ۹۹ از بانک مرکزی استقراض نکردهاست و بانک مرکزی تنها برای ایفای تعهدات برخی از اجزای بودجه، ارز را خریداری کرده و در مقابل پول تزریق کردهاست. بهعنوان مثال براساس تبصره ۴ بودجه سال ۹۹ صندوق توسعه ملی تعهداتی را بهعهده داشته و باید این تعهدات را ایفا میکرده است، اما ارزی را که در خارج از کشور داشته نتوانست به داخل منتقل کند تا قابل معامله شود. بنابراین بانک مرکزی ارز را از بازار خریداری کرد و به ازای آن به دستگاههایی که باید از آن محل پول واریز میکردهاست، وجوهی را پرداخت کرد.
دژپسند اظهار کرد: برایناساس موضوع کاملاً متفاوت از این است که بگوییم دولت برای تأمین مالی خود از بانک مرکزی استقراض کردهاست و این دو موضوع ماهیتی کاملاً متفاوت دارند. اگر بتوانیم هر چه زودتر آن وجوه را به داخل کشور منتقل یا قابل حواله و معامله کنیم، همان مقدار ارز قابل معامله و مبادله شده و به تاجر ما حواله داده میشود و متناسب با آن هم ریال جمع خواهد شد بنابراین استقراض از بانک مرکزی صحیح نیست.
اظهارات این عضو دولت از آن جهت تعجب برانگیز است که این عمل مصداق بازر استقراض از بانک مرکزی است و محل تأمین آن پایه پولی است که به تشدید نقدینگی و افزایش تورم میانجامد؛ در حالی که اگر این ارزها در دسترس بود، بانک مرکزی با فروش آن نهتنها موجب افزایش پایه پولی نمیشد، بلکه مقداری از نقدینگی اقتصاد نیز کاسته میشد. حالا میتوان دلیل ادامه تشدید تورم و نوسانهای بازار ارز را در حالی که انتظارات منفی تعدیل شدهبود، متوجه شد.