سرویس ایثار و مقاومت جوان آنلاین: عملیات بدر در ۱۹ تا ۲۶ اسفندماه ۱۳۶۳ در منطقه هور صورت پذیرفت. اینجا همان منطقهای بود که اسفند سال قبلش (۱۳۶۲) عملیات خیبر در آن انجام گرفت. عملیات بدر تنها یک هفته پس از شروعش، به دلیل هوشیاری دشمن و عدم دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده پایان یافت. در این مجال نگاهی کوتاه به عملیات بدر و سؤالاتی که پیرامون آن طرح میشود، میاندازیم.
۲ عملیات با یک هدف
عملیات خیبر و بدر از این حیث که هر دو در یک منطقه (هور) انجام گرفتند، در تاریخ دفاع مقدس منحصر به فرد هستند. البته پیشتر، دو عملیات والفجرمقدماتی و یک نیز در منطقه فکه انجام گرفته بودند. اما خیبر و بدر هر دو با یک هدف و در یک منطقه و درست به فاصله یکسال از هم انجام گرفتند و از این حیث، مکمل یکدیگر به شمار میآیند. در خیبر جزایر مجنون تصرف شدند و قرار بود این دو جزیره جای پایی برای عبور از هور و دجله باشند که موقتاً ایران از دجله عبور کرد و جاده العماره بصره را گرفت. اما نهایتاً عقب نشست و به همان جزایر مجنون بسنده کرد. در بدر نیز مجنون جای پای ایران شد و باز چند گردان از دجله عبور کردند که باز با فشار دشمن مجبور به برگشت شدند.
چرا دوباره هور
در مورد انتخاب منطقه عملیاتی بدر در منطقه هور که پیشتر نبرد خیبر را شاهد بود، سؤالات بسیاری مطرح میشود. اگر یکی از اصلیترین دلایلی که انجام عملیات خیبر در منطقه صعبالعبور هور را توجیه میکرد؛ بکر بودن این منطقه و اصل غافلگیری دشمن بود، در عملیات بدر این غافلگیری از بین رفته بود، پس چرا باز فرماندهان همین منطقه را برای انجام عملیاتی دیگر انتخاب کردند؟ در پاسخ به این سؤال اینطور استدلال میشود که آبگرفتگیهای هور میتوانست دست دشمن در استفاده از قدرت زرهیاش را محدود کند. ضمناً پس از عملیات خیبر احتمالاً خیال دشمن از انجام عملیات دیگری در هور آسوده بود و این موضوع هم میتوانست برگ برنده ایران باشد. با وجود چنین استدلالهایی، واقعیات میدان نبرد نشان داد که دشمن از خیبر درسهای بسیاری گرفته و این بار در موضوع حمله ایرانیها در عملیات بدر، بسیار حساب شدهتر عمل کرد و منافذ نفوذی را با قاطعیت بیشتری بست. در نتیجه تنها یک هفته پس از شروع عملیات بدر، چارهای جز اتمام عملیات نبود.
یک هفته نبرد
عملیات بدر در ساعت ۲۳ روز ۱۹ اسفند ماه سال ۶۳ در منطقهای کوچکتر از منطقه عملیاتی خیبر آغاز شد.
این بار عراقیها غافلگیری کمتری داشتند و در برخی محورها به شدت مقاومت کردند. با این وجود تعدادی از گردانهای خطشکن از دجله عبور کردند و روی جاده العماره مستقر شدند. ولی بعد که دشمن مطمئن شد عملیات اصلی در هور انجام میگیرد و مثل عملیات خیبر قرار نیست ایرانیها از منطقه دیگری وارد عمل شوند (در عملیات خیبر ارتش مسئول ورود از منطقه پاسگاه زید بود) تمرکز خود را روی هور گذاشتند و با بمباران گسترده شیمیایی، عقبه رزمندگان را مسدود کردند. از آنجایی که منطقه عملیاتی در هور بود، رزمندهها حتی در عقبنشینی نیز دچار مشکلات بسیاری بودند. در چنین شرایطی، گردانهایی که از دجله عبور کرده بودند دستور عقبنشینی گرفتند. اما بسیاری از آنها شهید یا اسیر شدند و شاخصترین فردی هم که در این ماجرا آسمانی شد، سردار مهدی باکری فرمانده توانمند لشکر ۳۱ عاشورا بود.
بمباران وحشیانه دشمن
مانند عملیات خیبر، بعثیها در عملیات بدر نیز از بمباران وسیع شیمیایی استفاده کردند. تفاوت بدر و خیبر از حیث بمباران شیمیایی این بود که پس از عدم پاسخگویی مناسب مجامع بینالمللی به بمباران شیمیایی دشمن در عملیات خیبر، بعثیها جریتر شده بودند و این بار به صورت وسیعتر و گستردهتری از بمبهای شیمیایی خود بهره میبردند. همچنین طی عملیات بدر، دشمن به صورت گسترده مناطق غیرنظامی را مورد بمباران هوایی قرار داد که در نتیجه دوره دیگری از جنگ شهرها شروع شد. نکته جالب توجه در خصوص این دوره از جنگ شهرها این بود که بعثیها با احساس خطر از حمله قریبالوقوع ایرانیها، حتی پیش از شروع عملیات بدر مناطق مسکونی و غیر نظامی کشورمان را بمباران کردند و در مجموع بیش از ۱۲۰۰ نفر از هموطنان غیرنظامیمان را به شهادت رساندند.