سرویس بین الملل جوان آنلاین: جو بایدن در آغاز به کار خود به عنوان چهلوششمین رئیسجمهور امریکا چند مشکل اصلی پیشرو دارد:
۱- بحران کرونا: بیشک بحران همهگیری کرونا مهمترین و بزرگترین چالش جو بایدن در شروع کارش در کاخ سفید است. ترامپ برنامه خاصی برای مقابله با بیماری کرونا نداشت و این امر منجر به ابتلای نزدیک به ۲۴ میلیون امریکایی به این ویروس شد که تاکنون ۴۰۰ هزار کشته برجای گذاشته است. دولت بایدن نیز هنوز برنامه خاصی را برای مقابله با کرونا اعلام نکرده و تنها به اجباری کردن استفاده از ماسک برای همه شهروندان امریکایی در اماکن عمومی اکتفا است.
۲- بازسازی اقتصاد رو به افول امریکا: شیوع بیماری کرونا علاوه بر تلفات جانی بر اقتصاد امریکا هم تأثیرات مخربی گذاشته است. افزایش بیکاری، افزایش ورشکستگی مشاغل کوچک و همچنین صنایعی همچون گردشگری، فروشگاههای زنجیرهای، رستورانها و... و به تبع آن رشد بیکاری و بازسازی اقتصاد این کشور یکی از مهمترین چالشهای پیشروی دولت نوپای بایدن است.
۳- شکاف موجود در جامعه امریکا: چهار سال قبل که ترامپ روی کار آمد، تحریک عوامگرایی و ملیگرایی، شکاف و دوقطبی شدن جامعه امریکا را عمیقتر کرد. اختلافی که از گفتمان در سطح مقامات سیاسی به سطح عوام منتقل شد و در نهایت در یورش معترضان به نتیجه انتخابات به کنگره بروز و ظهور پیدا کرد. بایدن با میراث امریکای دوقطبی ناشی از عملکرد ترامپ که شدت خشونتها را دامن زده، روبهروست و باید دید برای متحد کردن این جامعه به شدت دوقطبی چه برنامهای دارد!
۴- بازسازی جایگاه امریکا در نظام بینالملل: ترامپ در طول دوران چهار ساله ریاست جمهوری، بسیاری از تعهدات بینالمللی امریکا را زیر پا نهاد و به آنها بیتوجهی کرد؛ معاهده تغییرات اقلیمی پاریس، توافقات استراتژیک هستهای با روسیه، خروج از یونسکو و توافق برجام با ایران. در حقیقت بازسازی چهره آسیب دیده امریکا در نظام بینالملل یکی از مهمترین چالشهای دولت بایدن خواهد بود.
اما بازگشت امریکا به هر کدام از این تعهدات با چالشها و مسائل خاصی روبهروست.
یکی از چالش برانگیزترین این بازگشتها را میتوان بازگشت واشنگتن به توافق برجام با ایران دانست. از یکسو این بازگشت نمیتواند همانند چهار سال گذشته باشد، زیرا در این دوره، ایران علاوه بر اینکه خواستار لغو تمامی تحریمهای اعمالی دوران ترامپ است، هیچ گونه مذاکره جدیدی خارج از مفاد برجام را نیز نمیپذیرد. از سوی دیگر نحوه مواجهه دولت بایدن با ایران بر روابط امریکا با متحدان منطقهای و به خصوص رژیم صهیونیستی نیز تأثیر اساسی خواهد داشت. برخی سعی دارند او را از مخالفان اسرائیل قلمداد کنند. این گمانه زنیها از آنجا شدت گرفت که با گذشت بیش از دو هفته از زمان مراسم تحلیف، رئیسجمهور امریکا هنوز تماسی با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل نگرفته است، در حالی که از زمان به قدرت رسیدن با رهبران کانادا، مکزیک، بریتانیا، روسیه، آلمان و فرانسه صحبت و اخیراً با نخستوزیر استرالیا و رئیسجمهور کرهجنوبی هم تماس برقرار کرده است. ترامپ تنها سه روز پس از ورود به کاخ سفید با بنیامین نتانیاهو تماس گرفته بود که این به معنای آن است که واشنگتن علاقه کمتری به آنچه نخستوزیر رژیم صهیونیستی میگوید، دارد و نباید به معنای دشمنی وی با اسرائیل تلقی شود.
نگاهی به سابقه سیاسی بایدن نشان میدهد او یکی از دوستان وفادار و قدیمی تل آویو است که در بعضی موارد از جمله نحوه مقابله و مواجهه با ایران و همچنین شهرکسازی در اراضی اشغالی تنها با روشهای صهیونیستها اختلاف نظر داشته است.
بایدن سال ۲۰۱۵ گفته بود: «اسرائیل از این موهبت برخوردار است که یکی از بزرگترین نسلهای بنیانگذار تاریخ جهان را دارد.» اشاره بایدن به اشخاصی، چون بن گوریون، گلدا مایر، مناخیم بگین، اریل شارون، اسحاق رابین و شیمون پرز بود که به باور بایدن جامعه اسرائیلی یکی از خلاقترین جوامع روی زمین را ایجاد کرده و تبدیل به یکی از قدرتمندترین نیروهای نظامی منطقه شدهاند.
جو بایدن بارها در سنا به صراحت گفته است: «نباید از بابت کمک به اسرائیل شرمسار باشیم و از کسی عذرخواهی کنیم.» او در جریان انتخابات سال ۲۰۲۰ نیز گفت از کمکهای امریکا به عنوان ابزار امتیازگیری از اسرائیل استفاده نخواهد کرد. با تمام این علاقهمندیها و احساسات عمیق، اما جو بایدن در مورد برخی سیاستهای رژیم صهیونیستی به خصوص در مورد مسئله فلسطین انتقادات تندی کرده است، از جمله در سال ۲۰۱۶ گفته بود: «اقدامات اسرائیل در چند سال گذشته در جهات نادرستی پیش رفته است. در حقیقت آنها به سوی راهحل کشوری حرکت میکنند که بسیار خطرناک است.»
مخالفت با شهرکسازی، مخالفت با طرح الحاق کرانه باختری، مخالفت با تغییر کنسولگری امریکا توسط دونالد ترامپ و تصمیم بر بازگشایی دفتر سابق، شماری از انتقادات و مخالفتهای بایدن با رویه جاری تلآویو در سالهای اخیر بوده است. اینها، اما مانعی در راه وعدههای او جهت تلاش برای ایجاد رابطه عادی بین تلآویو با کشورهای عربی منطقه نمیشود و به عبارت بهتر در این زمینه بارها و بارها از اسرائیل حمایت کرده است.
بایدن درباره مسائل مربوط به ایران نیز با اسرائیلیها اختلاف نظر دارد. به باور غالب سیاستمداران رژیم صهیونیستی، تصمیمات بایدن برای بازگشت به برجام بسیار نگرانکنندهتر از اقدامات او در زمینه فلسطین است. مایکل اورن سفیر سابق اسرائیل در امریکا در این زمینه میگوید: «مسائل فلسطین بیشتر نمادین است. اما ایران یک تهدید استراتژیک است و بنابراین مدارای بایدن با این کشور برای اسرائیل قابل تحمل نخواهد بود.»،
اما ورای این اظهار نگرانیها، گزارههای زیر را باید مدنظر داشت:
الف- همانطور که بیان شد بایدن تنها با نحوه و روش برخورد با دو مورد اشاره شده (مسئله فلسطین و مواجهه با ایران) با سران رژیم صهیونیستی اختلاف نظر دارد و این به معنای تغییر نگاه خصمانه امریکا نسبت به ایران نیست.
ب- ابراز نگرانیهای مقامات اسرائیلی و بیان اقدامات یکجانبه این رژیم در حمله به ایران تنها برای دریافت کمکهای بیشتر و جلب حمایت همه جانبه رئیسجمهور جدید امریکا قابل ارزیابی است.
ج- با توجه به انحلال دولت ائتلافی و برگزاری انتخابات مجدد کنست در فروردین سال ۱۴۰۰ به نظر میرسد مستأجران جدید کاخ سفید منتظر تعامل با کابینه جدید هستند، زیرا در صورت شکست نتانیاهو در این انتخابات، با توجه به پرونده تشکیل شده، او بلافاصله روانه زندان خواهد شد و امریکاییها نمیخواهند روی اسب بازنده شرطبندی کنند.