سرویس ایران جوان آنلاین: قهستان بخشی از خراسان امروزی، شمال سیستان و محدوده‌ای از غرب افغانستان را شامل می‌شود. ایالتی که بزرگانی، چون حکیم بزرگمهر قاینی (وزیر دربار سلطان محمود غزنوی)، ابوالمفاخر قاینی، ابن‌بامشاد قاینی، منوچهر قاینی، مولانا ولی دشت‌بیاضی و بسیاری از علما و دانشمندان صاحب‌نام سال‌های دور ایران‌زمین را در دامان خود پرورش داده است. نام‌هایی که هر کدام در علوم نجوم، ریاضی، فلسفه و طبابت تحولات بزرگی به وجود آورده و باعث پیشرفت آن شدند.
مسجد جامع قاین به‌عنوان بارزترین اثر در قلب این شهر قرار دارد. مسجدی که ناصر خسرو قبادیانی در سفر خود به قهستان و شهر قاین آن زمان این مسجد را مورد توجه قرار داد و از آن اثر به بزرگی یاد کرد. با این شرایط جای خالی این اثر مهم در فرصت آثار جهانی خالی است و هنوز کسی برای آن کاری نکرده است.
مصوبات زمین مانده دولتمردان
حالا در سرزمینی که چنین سابقه تاریخی بالایی داشته و مفاخر ارزشمندی به ایران تقدیم کرده و آثار و اماکنش می‌تواند گردشگران زیادی را از داخل و خارج ایران به سمت خود جذب کند، بیش از هر چیز نامهربانی و ناملایمت به چشم می‌خورد.
کمی پایین‌تر از مسجد جامع قاین یک اثر بسیار مهم و تاریخی قرار دارد. شهر قدیم قاین معروف به تپه‌های شاهزاده حسین که بر اثر یک حفاری اتفاقی از طرف شهرداری نمایان شده با محوطه حدود ۸۰ هکتار در لیست آثار باستانی به ثبت رسیده است.
با گذشت نزدیک به دو دهه از کشف، این اثر هنوز در انتظار اتفاقی نشسته تا کاوشگری به آن سر بزند و باستان‌شناسی احوالش را بپرسد. در کنار این نامهربانی‌ها، اما بر خلاف قانون مصوب، طی دو سال گذشته از طرف شهرداری و با حمایت میراث فرهنگی شهرستان و استان مبادرت به بازگشایی معبر شده و اکثر آثار مربوط به اثر توسط تجهیزات راهسازی تخریب شده و از بین رفته‌اند.
درباره این محوطه همین بس که به گفته باستان‌شناسان، اولین مسجد دوران اسلامی در ایران در این مکان بوده و اولین کارگاه تولید شیشه تخت در جهان در اینجا بنا شده است. پس اگر بگوییم با قصد و غرض‌های نامعلوم دست به تخریب عامدانه آن زده شده، حرفی به گزاف نگفته‌ایم.
کمی آن‌طرف‌تر میدانی احداث شده که در مرکز آن مقبره ابوالمفاخر قاینی ریاضیدان قرن ششم قرار دارد. مقبره‌ای که تا چند سال دیگر مخروبه خواهد شد زیرا این اتفاق برای بزرگان دیگر هم افتاده است.
در دامنه کوه‌های جنوب قاین مقبره حکیم نامدار ایران بزرگمهر واقع شده که برای جذب گردشگر، کمی آن را مرمت کرده و چند چراغ در اطرافش روشن کرده‌اند و بس.
دامنه این کوه‌ها در دولت نهم و طی سفر رئیس‌جمهور وقت و مصوبه هیئت دولت به‌عنوان منطقه نمونه گردشگری معرفی شد، اما از آن تاریخ تاکنون هیچ اقدامی که نشانگر گردشگاه و تفریحگاه بودن این منطقه باشد صورت نگرفته و گویا قرار هم نیست این مهم انجام شود.
در ضلع جنوب‌غربی مقبره حکیم بزرگمهر قلعه معروفی به نام قلعه کوه قاین واقع شده است. این قلعه از مهم‌ترین آثار خراسان بزرگ به شمار می‌آید زیرا بزرگان زیادی در آن زندگی و حکومت کرده‌اند و حتی پادشاهان کشور‌های دیگر در قدیم مهمان آن بوده‌اند.
قلعه کوه قاین یا همان قلعه حسین قاینی که از آن به‌عنوان قلعه خواجه نصیرالدین طوسی یاد می‌شود، دومین قلعه سنگی جهان بعد از قلعه الموت می‌باشد.
در این قلعه روزگاری خواجه نصیرالدین طوسی سکنی گزیده و به مدت ۱۳ سال از عمر خود را گذرانده. در این مدت کتاب طهارة‌الاعراق ابن‌مسکویه را از عربی به فارسی ترجمه کرد و نام آن را اخلاق ناصری گذاشت. سال‌ها قبل بخش اندکی از این قلعه بازسازی شد، اما بعد از آن کاملاً به فراموشی سپرده شد.
قاین دارای محوطه‌های باستانی بسیاری است که با کمی توجه می‌توان آن‌ها را به دیدنی‌ترین مناطق و اماکن جهت جذب گردشگر تبدیل کرد. کاری که در گام اول اقتصاد ساکنان این منطقه را رونق بخشیده و ایران را به جهانیان معرفی می‌کند.
