سرویس اقتصاد جوان آنلاین: معادن مانند سایر بنگاههای اقتصادی سهم عمدهای در تولید و رونق اقتصادی دارند. در کشور ما ۳ /۹۸ درصد از کل معادن را معادن کوچک و متوسط تشکیل میدهند که ۸۵درصد اشتغال و ۶۵درصد تولید را شامل میشوند. معادن کوچک و متوسط نقش زیادی در اشتغال کشور دارند، اما سهم عمدهای از این معادن که نزدیک ۵۰درصد است غیرفعال هستند و معضلات مختلفی همچون مشکل ذخیره، میزان عیار و برخی مشکلات زیرساختی دارند علاوه بر این برخی از معادن دچار مشکل نقدینگی هستند. به گفته فعالان صنعت معدن، تا افق ۱۴۰۴ اگر همین چشماندازی که برای تولید محصولات معدنی هدفگذاری شده مانند ۵۵میلیون تن فولاد یا ۸۰ هزار تن مس و ۳۰۰ هزار تن روی، مواد معدنی میتواند ۶۰درصد از درآمدهای نفتی را پوشش دهد و ما را از درآمد نفتی بینیاز کند. به نظر میرسد با وجود ذخایر معدنی غنی در کشور، متأسفانه از این میزان استفاده درست نمیشود، چراکه اکنون زیر یک درصد از ذخایر را استخراج میکنیم در صورتی که در دنیا بالای ۵درصد ذخایر استخراج میشود. متأسفانه در سالهای اخیر نقدها و گلایهها برای رفع مشکلات معدن و ماشینآلات به جایی نرسیده است.
مشاور بینالمللی انجمن سنگ ایران با اشاره به اینکه در کشورمان بیش از ۲ هزار واحد معدنی، پروانه استخراج دارند، گفت: «از این تعداد حدود هزار و ۱۰۰ معدن فعال هستند.» سیامک حاج سید جوادی با حضور در برنامه گفتوگوی ویژه خبری شبکه دو سیما افزود: «براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، ظرفیت اسمی واحدهای معدنی ایران ۳۰ میلیون تن است. براساس آمارهای جهانی در سال ۲۰۱۹، تولید ایران ۸ میلیون و ۲۵۰ هزار تن بوده است، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۸، ۹ میلیون تن و حدود شش سال پیش، ۱۲ تا ۱۳ میلیون تن بود.»
حاج سیدجوادی افزود: «این موضوع نشان میدهد در چند سال اخیر به طور میانگین، سالی ۴۰۰ هزار تن کاهش تولید داریم. در حال حاضر دو سوم صادرات ما به صورت خام است.»
این تحلیلگر بازارهای جهانی با بیان اینکه متأسفانه آمارهای قابل استناد و دقیقی در بخش معدن ایران وجود ندارد، گفت: «آمار مستند و مستدلی وجود ندارد که واقعاً چند واحد کارخانه سنگبری و فرآوری سنگ در ایران وجود دارد. براساس آمارهای غیررسمی، بین ۶ هزار تا ۶ هزار و ۵۰۰ واحد داریم که از این تعداد حدود هزار واحد غیرفعال است و بقیه هم شاید با حدود ۴۰ درصد ظرفیت تولیدشان مشغول کار هستند.»
حاج سیدجوادی با اشاره به اینکه بازار داخلی یکی از بزرگترین مزیتهای کشورمان است، افزود: «بازار مصرف داخل بین ۶ تا ۸ میلیون تن است که این موضوع از صنعت سنگ کشور حمایت میکند. باید پیش از صادرات، جوابگوی نیاز داخل باشیم و با برنامهریزی پنج ساله به راحتی میتوانیم به ظرفیت تولید ۲۰ میلیون تن در سال برسیم.»
ماشینآلات معادن کشور، فرسوده و از رده خارج است
عضو هیئترئیسه خانه معدن استان خراسان جنوبی در ادامه برنامه گفتوگوی ویژه خبری در ارتباط تصویری از بیرجند با اشاره به اینکه در وزارت صمت، سه مقوله بزرگ صنعت، معدن و بازرگانی را در اختیار یک وزیر قرار داده شده است، افزود: «این بزرگترین اشتباه راهبردی در برنامهریزی بود. نتیجه این شد که برای هر مسئله در این حوزهها، وزارت صمت را مورد سؤال قرار میدهیم بدون اینکه محدودیتهای یک وزارتخانه و معاونتهای آن را ببینیم.»
احمد پروین با اشاره به اینکه این موضوع به عزم حکومتی برای برنامهریزی و تدوین راهبرد نیاز دارد، ابراز امیدواری کرد و گفت: «قوای مقننه و مجریه به این نتیجه برسند که با توجه به بزرگ و پرتنش بودن معادن، تدوین راهبردی برای آن بحث تخصصی است که نیاز به وزارتخانه مستقل دارد.»
عضو هیئترئیسه خانه معدن استان خراسان جنوبی گفت: «بعید میدانم با این ساختار بتوانیم به اهداف پیشبینی شده برسیم، زیرا برای حل مشکلات به همه حاکمیت و دولت نیاز داریم. سالهاست در بخش ماشینآلات تخصصی معدن سنگ که تولید داخل ندارد مشکل داریم و سیاستی برای تأمین مستمر آن نداریم و در نتیجه معادن ما در عمل به قبرستان ماشینآلات فرسوده تبدیل شده است. این ماشینآلات باید ۲۰ سال پیش از رده خارج میشد، اما هنوز در معادن مشغول کار هستند و با این ماشینآلات نمیتوانیم با جهان رقابت کنیم. همه معادن کشور از ضعف ماشینآلات برخوردارند و از این نظر فلج شدند.»
صندوق بیمه فعالیتهای معدنی حضور موفقی در معادن نداشته است
عضو هیئترئیسه خانه معدن استان خراسان جنوبی گفت: «صندوق بیمه فعالیتهای معدنی میتواند یک راهکار باشد، ولی از زمانی که این صندوق تأسیس شده براساس آمار تاکنون نتوانسته حضور موفقی در معادن داشته باشد.»
احمد پروین در ارتباط تصویری با این برنامه افزود: «بعید است که صندوق بیمه معدنی بتواند کلیات این موضوع را پوشش دهد، چون در ارزیابی معادن، صندوق محدودیتهایی دارد و با این تورمی که گریبانگیر ماشینآلات است و مبلغ بالایی تسهیلات برای خرید آن نیاز است شاید ضمانتنامه نتواند کفایت کند و راهکار آن قطعاً بانکهاست.»
پروین گفت: «در چند سال اخیر واردات ماشینآلات انجام شده است، اما تعداد ماشینآلات ورودی در مقایسه با تعداد معادن عدد بسیار کمی است.»