با بررسی دلایلی که منجر به بروز یک پدیده میشود میتوان به چرایی آن پی برد. در مورد بروز آسیبهای اجتماعی و جرائم هم دلایل متفاوتی دخیل هستند که با بازکاوی آسیبها و جرائم میتوان به چرایی وقوع آن پی برد و از این رهیافت برای پیشگیری از بروز دوباره آن جلوگیری کرد. فردی که دچار آسیب اجتماعی شده یا مرتکب جرم میشود در مسیر تربیت خود از خانواده تا جامعه با موانعی مواجه بوده که به دلیل نداشتن کسب مهارتهای زندگی خود و دیگران را با دشواری مواجه کرده و آسیبهای جبران ناپذیری را به جامعه تحمیل میکند. این پرسش همواره مطرح بوده است که آیا جرم امری ذاتی و موروثی است که از فردی به فرد دیگر و از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود یا اینکه فرد تحت تأثیر شرایط محیطی مرتکب جرم میشود.
بدون تردید موضوعات دینی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... تأثیر مستقیمی در نوع شکلگیری شخصیت افراد دارند بهگونهای که هر چه افراد جامعه از پشتوانه دینی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بالاتری برخوردار باشند، باید انتظار داشت که ضابطهمندتر و ایدهآلتر و مقیدتر به قوانین و اخلاقیات باشند و در صورتی که جامعهای درگیر چالشهای متعدد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باشند، شاهد رشد جرائم و آسیبها خواهیم بود. به عنوان مثال در صورت رشد مشکلات فرهنگی در جامعه و عدم وجود الگوهای مناسب فرهنگی شاهد رشد ناهنجاریهای اجتماعی از جمله بروز و ظهور اوباش خواهیم بود و در صورت بروز مشکلات اقتصادی شاهد رشد جرائمی از جمله سرقت خواهیم بود. بنابراین در صورت ایجاد خلأهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی باید منتظر رشد فزاینده برخی آسیبها و جرائم باشیم از این رو برای جلوگیری از این مهم همه متولیان حوزههای مختلف باید به وظایف قانونی خود آنچنان که باید عمل نمایند؛ چراکه همه سوار بر یک کشتی هستیم که کمکاری یک مجموعه میتواند موجبات آسیب جمعی را در پی داشته باشد. از این رو همه مسئول هستیم و همه باید تلاش کنیم که مانع از رشد آسیبها و جرائم شویم.
جانشین فرماندهی انتظامی تهران بزرگ*