سرویس ایران جوان آنلاین: در حال حاضر در ۱۵ استان کشور خرما کشت و پرورش داده می‌شود. طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی از پنج استان عمده تولیدکننده خرما در کشور یعنی کرمان، خوزستان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و هرمزگان بیش از نیمی از سطح زیر کشت این محصول را به خود اختصاص داده و به طور کلی دو سوم خرمای کشور در این مناطق تولید می‌شود. طی یک دهه اخیر به دلیل خشکسالی‌های متوالی، شور شدن آب‌ها، وجود گردو خاک در مناطق غربی و جنوبی کشور و بروز عارضه خشکیدگی خوشه‌های خرما حجم برداشت را کاهش داده است. علاوه بر موارد مذکور که باعث کاهش تولید خرما در کشور شده، سنتی‌بودن ساختار تولید، کاشت ارقام نامرغوب، برداشت غیرمکانیزه و در برخی موارد غیربهداشتی، ضعف تکنولوژی درجه‌بندی و بسته‌بندی، کمبود کارگاه‌های بسته‌بندی پیشرفته، کمبود نهاده‌های بسته‌بندی و گران بودن آنها، کمبود انبارها، و سردخانه‌های بهداشتی، کمبود کارگاه‌های صنایع تبدیلی و تکمیلی پیشرفته، کمبود وسائل حمل و نقل مجهز به وسائل خنک کننده از مهم‌ترین تنگنا‌های صنعت خرمای کشور به شمار می‌آیند.
نیمی از خرما‌ها بدون فرآوری
بوشهر که از جمله استان‌های تولیدکننده خرما در کشور به شمار می‌آید، درصدد است تا با بهره‌مندی از تکنولوژی و صنایع جدید فرآوری و بسته‌بندی به وضعیت کنونی خود سروسامانی بدهد.
در همین رابطه مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر با اشاره به تولید سالانه ۱۶۰ هزار تن خرما در استان، گفته که ظرفیت فرآوری و بسته‌بندی ۹۰ هزار تن خرما فراهم است. مصطفی قلی‌پور با بیان اینکه این استان دارای ظرفیت‌های بسیار بالایی در حوزه نخل و خرماست و به عنوان یکی از قطب‌های تولید خرمای کشور شناخته می‌شود، ادامه داد: «سالانه حدود ۱۶۰ هزار تن محصول از نخیلات استان بوشهر برداشت می‌شود که شامل محصولاتی همچون خارک، رطب و خرماست که بخشی از آن در داخل استان مصرف می‌شود، برخی به بازار‌های دیگر نقاط کشور می‌رود و بخشی نیز صادر می‌شود.» وی اضافه کرد: «تلاش زیادی صورت گرفته است تا خرمای استان بوشهر با بسته‌بندی مناسب راهی بازار شود تا بتواند بازار مد نظر را کسب کند.» به گفته مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر، توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری خرما نیز از دیگر برنامه‌هاست که تاکنون اقدامات خوبی در این زمینه انجام شد و چندین طرح مهم نیز توسط بخش خصوصی در دست اجراست. قلی‌پور تصریح کرد: «توسعه صنایع مرتبط با خرما علاوه بر ایجاد اشتغال و درآمدزایی، باعث می‌شود تا ارزش افزوده بیشتری به این محصول برسد و کشاورزان نیز درآمد‌های بهتری را از نخل‌های خود داشته باشند.»
این مسئول گفت: «ظرفیت صنایع بسته‌بندی و فرآوری خرما در استان بوشهر هم‌اکنون حدود ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تن است که بخش زیادی از محصولات نخلستان‌های استان را پوشش می‌دهد.»
مشکل روی مشکل
یکی از مشکلات خرما در ایران این است که بسته‌بندی این محصول معمولاً به صورت بسته‌های ثانویه و به حالت فله است. در این میان تعداد محدودی از کارگاه‌ها، خرما را ضدعفونی می‌کنندو به طور کلی می‌توان گفت که بسته‌های خرمای ایران هیچ‌گونه جذابیتی نداشته و قابلیت رقابت با خرمای صادراتی سایر کشور‌ها را ندارد.
از سوی دیگر ۷۰ درصد شرکت‌های بسته‌بندی خرما به علت نداشتن امکانات و توان مالی، صادر کننده نیستند و در نتیجه از معایب کار خود مطلع نبوده و به همین سبب هرگز به فکر بهبود وضعیت بسته‌بندی خرما و صادرات نمی‌افتند. زیرا اولاً اطلاعات لازم را در اختیار ندارند، ثانیاً امکانات مالی لازم را در اختیار ندارند و از همه مهم‌تر اینکه کنترل دقیق از نظر رعایت استاندارد‌های صادراتی خرما، به عمل آورده نمی‌شود. نکته دیگر اینکه در ۷۵ درصد موارد خود کشاورزان عمل بسته‌بندی را انجام می‌دهند. هم اکنون ضعف درجه بندی و بسته‌بندی محصولات کشاورزی مشکل اصلی در صدور این محصولات به شمار می‌رود و این امر باعث شده که محصول با قیمتی به مراتب پایین‌تر از محصولات سایر کشور‌ها فروخته شود؛ لذا اقدام دولت در سرمایه‌گذاری یا واگذاری به بخش خصوصی برای فراهم آوردن دستگاه‌های درجه‌بندی و تبدیل و تأمین مواد بسته‌بندی مناسب در کوتاه‌مدت و انجام تحقیقات در زمینه شیوه‌های نوین بسته‌بندی مناسب با تقاضای کشور‌های وارد کننده و تلاش وزارت کشاورزی در شناخت و ترویج رقم‌های بازار به منظور تولید محصولات یکنواخت و آموزش کشاورزان در کاربرد روش‌های زراعی بسیار مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد.
