سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: در جهان امروز سبک زندگی (Lifestyle) بسیار مهم شمرده می‌شود؛ مجموعه‌ای از منش‌های ذاتی ما و همچنین روش‌هایی که برای ادامه حیات برگزیده‌ایم. بحث سبک زندگی در بسیاری از سخنان رهبر فرزانه و از جمله بیانیه گام دوم انقلاب مطرح شده و مورد توجه قرار گرفته است. ایشان در مهر ماه ۱۳۹۱ در جمع پرشور جوانان خراسان شمالی سؤالات مهمی را در این خصوص مطرح و آسیب‌شناسی آن‌ها را خواستار شدند. در پاسخ به این مطالبه اساسی هر هفته یکی از این سؤالات را مطرح کرده و به بررسی پاسخ می‌پردازیم. تاکنون به ۲۰ سؤال پرداخته‌ایم و، اما سؤال بیست‌و یکم: «[نوع]طراحى لباسمان [در جامعه]چطور؟ [است].... [چقدر متناسب با نیازهاى ماست؟ چقدر عقلانى و منطقى است؟]»
پوشش موضوعی فردی یا حاکمیتی است؟
آیا طراحی لباس امری کاملاً شخصی است و حاکمیت به طور کلی نباید به این مقوله‌ها کاری داشته باشد؟ به نظر می‌رسد نخبگان و برنامه‌ریزان جامعه، خود را کنار کشیده و این قبیل مسائل را به سلیقه و مذاق مردم واگذار کرده‌اند. این سخن درست است که حاکمیت نباید در بخشی از زندگی مردم که به سلیقه آنان مربوط است، دخالت کند، اما اگر در بخش‌های بالادستی جامعه که سخن از معیارها، الگو‌ها و هنجارهاست، سیاستگذاری‌های دقیق و مدونی صورت پذیرد، مقبولیت عام خواهد یافت. البته این سیاستگذاری‌ها باید به گونه‌ای باشد که مردم احساس کنند عاقلانه و هوشیارانه تدوین شده‌اند. این سیاست‌های مدون جز در مواردی که الزام شرعی، عرفی یا قانونی وجود دارد، نباید بر اساس اجبار و اکراه باشد. به عنوان مثال کاری که در زمان رضاخان صورت پذیرفت و زنان را به برداشتن حجاب الزام یا مردان را به گذاشتن کلاه پهلوی مجبور کردند، به هیچ وجه پذیرفته نیست! شرایط باید به گونه‌ای طراحی شود که مردم دریابند اگر قرار بود خودشان طرح و مدلی را پیش‌بینی کرده و به اجرا گذارند، چیزی بهتر از این مدل جدید از کار در نمی‌آمد. در چنین صورتی مردم به طور قهری از شرایط به‌وجود آمده تبعیت خواهند کرد. اما در باب طراحی لباس نکاتی قابل توجه و تأمل است که به آن می‌پردازیم.
آیا لباس‌های ما بومی است؟
نکته اول عنایت به بومی بودن لباس است و اینکه لباس‌ها بر اساس معیارها و ضوابط خودمان تهیه و تدارک شده باشند. در این بخش آسیب‌های زیادی وجود دارد. دست‌کم اینکه بخشی از لباس‌های افراد گوناگون جامعه اعم از لباس شب، لباس مجلسی، لباس طرح دار و... بر اساس طرح‌های اینستاگرام، مدل‌های غربی، شوی لباس و تبلیغات ماهواره‌ها ارائه و ترویج می‌شوند. در بوتیک‌های شیک، لباس‌هایی را می‌بینیم که بخش‌هایی از آن‌ها پاره یا ریش ریش شده‌اند. همچنین لباس‌های دیگری که شبیه گونی دوخته شده و به مبالغ گزافی فروخته می‌شوند. لباس‌هایی که پوشیدن آن‌ها برای گروه وسیعی از افراد جامعه، عار و ننگ تلقی گردیده، اما از سوی دیگر با استقبال برخی جوانان مواجه می‌شوند.
سلبریتی‌های ما، سلبریتی‌های آنان
نکته دوم توجه به وجهه و اعتباری است که لباس به انسان داده یا از انسان می‌ستاند. این امر به ویژه در خصوص افراد شاخصی همچون ورزشکاران، هنرمندان، سیاستمداران و... که به زبان امروزی از آن‌ها تعبیر به «سلبریتی» می‌شود، کاملاً جدی و اساسی است. به این دلیل که نگاه‌ها به سوی آنهاست و حرکات و سکنات آنان بر آحاد جامعه به ویژه دوستدارانشان تأثیر شگرفی بر جای می‌گذارد. اکنون که سخن از سلبریتی‌ها به میان آمد اجازه دهید با عنایت به دو تصویر که چندی پیش از برخی هنرمندان هالیوود و همچنین بعضی بازیگران وطنی در شبکه‌های اجتماعی رد و بدل شد، عرض کنم که چطور ممکن است لباس به انسان اعتبار بخشیده یا از وجهه و اعتبار وی بکاهد. لازم به ذکر است هر دو تصویر در مراسم رسمی ثبت شده‌اند. عکس نخست هنرمندانی، چون لئوناردو دی کاپریو، جورج کلونی و... را نشان می‌داد که همگی با کت و شلوار مشکی که نشانه برازندگی در پوشش است، در قاب تصویر جا خوش کرده بودند. عکس دوم نیز نمایانگر بازیگران ایرانی بود که روی فرش قرمز جشنواره فیلم فجر انداخته بودند؛ با تیپ و شمایلی که من به عنوان یک هموطن شرم می‌کنم بگویم آنان متعلق به سرزمین من هستند. اگر تصاویر را ببینید، خود به صحت گفته من اذعان خواهید کرد!
چالش باربی و نگاه تحول‌گرا به زنان غرب
نکته سوم توجه به این مفهوم کلیدی است که لباس و پوشش نباید آدمی را به بازیچه‌ای برای اهداف نازل دیگران تبدیل کند. مفهومی که سال‌هاست به دغدغه جدی زنان غربی در بسیاری از کشور‌های اروپایی تبدیل شده است. «چالش باربی» که توسط «اوا مکس» خواننده جوان امریکایی به راه افتاده و در آن آهنگ معروف «باربی» بازخوانی شده است؛ مدتی است در اروپا نُضج گرفته و گروه عمده‌ای از زنان نیز در آن شرکت کرده‌اند. این چالش خواستار نگاه تحول‌گرا به زن غربی است. «چالش باربی» زنان را تشویق می‌کند از خصوصیاتی، چون موی بلوند، پوشش نامناسب، کمر باریک و چهره آرایش کرده که یادآور عروسک «باربی» است، بپرهیزند و متناسب با شخصیت انسانی خویش در جامعه ظاهر شوند. نگاهی که زن را نه به عنوان کالایی ابزاری که به سلیقه مردان آراسته شده، بلکه از منظر توانایی‌ها و شخصیت انسانی وی مورد تحلیل قرار می‌دهد. این چالش مخالفت زنان اروپایی را با آزادی‌های بی‌حد و مرز در پوشش و روابط انسانی نشان می‌دهد و در پی آن است که پوشیدگی زن غربی را به وجود چارچوب‌هایی در تعاملات اجتماعی مرتبط سازد. جالب است که عده‌ای از هموطنان ما در شرایطی به این قبیل مد‌ها روی آورده‌اند که حتی سلبریتی‌ها و زنان مشهور اروپا و امریکا نیز پس از سال‌ها از آن خسته شده و علیه آن برخاسته‌اند!
چه رنگی بپوشیم؟
نکته چهارم اینکه با وجود همه آنچه گفته شد، اسلام و آداب و رسوم اسلامی - ایرانی ما بر لزوم زیبایی و رنگ‌بندی مناسب و متعارف لباس صحه می‌گذارد. در احادیث ما از لباس سفید، به عنوان لباس اهل بهشت یاد شده و سیاه توصیه نشده است، اما این امری صفر و صدی نیست که حد میانه‌ای نداشته باشد. استفاده از لباس‌هایی با رنگ‌های شاد و روشن هیچ منافاتی با شرع مقدس ندارد و به خودی خود منعی برای پوشیدن آن‌ها نیست. البته کسانی که در جامعه‌ای زندگی کرده و با گروه‌های مختلف آن حشر و نشر دارند، به‌خوبی می‌دانند ممکن است پوشیدن برخی لباس‌ها یا برخی رنگ‌ها یا برخی مدل‌ها توسط بعضی اشخاص موجب انگشت‌نما شدن آنان و نگاه تعجب‌آمیز مردم شود. عموم افراد جامعه از این عُرفیات سر در می‌آورند و خود می‌دانند که جامعه چه چیزی را از آنان می‌پذیرد و چه چیزی را نمی‌پذیرد. به عنوان مثال عرف پوشیدن پیراهن آستین کوتاه و شلوار جین را از افراد عادی می‌پذیرد، اما از استاد دانشگاه، آن هم در کلاس درس نمی‌پذیرد. همچنین ممکن است پوشیدن شلوارک در ساحل دریا ناپسند و مذموم تلقی نشود، اما در بازار و کوچه و خیابان قطعاً پسندیده نیست. شناخت جامعه و اوضاع و احوال آن می‌تواند ترازی به دست ما دهد که در این خصوص گرفتار افراط و تفریط نشویم که خروج از طریق اعتدال در هر شرایطی مذموم و مخالف عقل و خرد است.
بایسته‌های مد اسلامی- ایرانی
در پایان لازم است به بیان بایسته‌ها و الزامات خاصی در طراحی لباس اسلامی– ایرانی بپردازیم و توجه خوانندگان گرامی را به آن‌ها جلب کنیم.
•معرفی طراحی لباس اسلامی- ایرانی با سه خصیصه مهم پوشیدگی، وقار و جذابیت
•استفاده از طراحی لباس اسلامی- ایرانی به عنوان ظرفیتی فرصت آفرین برای کارآفرینان مد مسلمان و غیر مسلمان
•حضور فعال در شبکه‌های اجتماعی و برندینگ دیجیتالی
•انطباق مد اسلامی- ایرانی با آموزه‌های برآمده از قرآن و سنت و ترویج آن به عنوان رسانه‌ای فراگیر و مؤثر
•برائت‌جویی از برهنگی، پاره‌پوشی، شلخته‌پوشی، ابتذال و نمایش برجستگی‌ها و انحنای بدن زنان و مردان
•برائت‌جویی از تیره‌پوشی و بدپوشی به عنوان خصیصه‌های ناروای مد اسلامی- ایرانی
•استفاده از رنگ‌های شاد، طراحی‌های جذاب و خلاقانه، اکسسوری‌های زیبا و ظریف‌کاری‌های رنگارنگ
•توجه به لباس‌های سنتی و فاخر اقوام ایرانی و رواج آن‌ها در میان سایر گروه‌ها
•توجه جدی به پوشیدگی بدن در گروه‌ها، سنین و جنسیت‌های مختلف جامعه
•استفاده مؤثر از هشتگ‌های مد ایرانی- اسلامی در اینستاگرام.
* عضو هیئت علمی
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی
