سرویس اقتصادی جوان آنلاین: لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ در شرایطی تبدیل به یک معضل بزرگ برای مجلس شدهاست که برخی آمارها این شائبه را ایجاد میکند که بودجه سال آینده، قرار است برای کشور و سیاستهای کلی آن تصمیمگیری کند.
به گزارش «جوان»، تقریباً یک هفته است که لایحه بودجه ۱۴۰۰ به مجلس ارائهشده و در این بین اظهارنظرهای نمایندگان مجلس و کارشناسان در این حوزه حاوی نکات مهمی بودهاست. یکی از محورهای انتقاد به لایحه بودجه، پیشبینی فروش نفت است که گویا تحریم را فراموش کردهاست تا بسیاری از کارشناسان بگویند دولت توافق با غرب را در دل آن گنجاندهاست؛ عدهای نیز معتقدند «آیندهفروشی» بخشی دیگر از بند لایحهای است که گویا مهم نیست در پایان اجرای آن، چه ارقامی برای بخش هزینههای دولت به ثبت برسد. به همین دلیل، زمزمههایی برای رد کلیات لایحه بودجه شنیده میشود که مشخص نیست با توجه به شرایط کشور به چه سمتی خواهد رفت. موضع مجلس درباره بودجه ۱۴۰۰ چیست؟ رد کلیات یا تغییر اساسی جزئیات؟
این در حالی است که بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ نشان میدهد منابع بودجه عمومی دولت افزایشی نزدیک به ۴۷ درصدی و هزینههای جاری دولت هم رشدی ۴۳ درصدی دارد، در عین حال برخی کارشناسان منابع مشکوکالوصول بودجه را بیش از ۵۹۰ هزار میلیارد تومان پیشبینی کردهاند که بخش عمده آن احتمالاً مربوط به درآمدهای نفتی است که محقق نشود.
امالخبائث بودجه
محمدرضا پور ابراهیمی یکی از منتقدان اصلی لایحه بودجه است؛ او روی اصلاح بودجه تأکید فراوانی دارد و معتقد است اگر این اصلاح صورت نگیرد، کسری بودجه وحشتناکی دامان کشور را خواهد گرفت.
او در گفتگو با تسنیم به تعبیر رهبری از کسری بودجه اشاره کرده و گفتهاست: رهبر انقلاب در جلسه شورای هماهنگی سران قوا که در خدمت ایشان بودیم از کسری بودجه بهعنوان امالخبائث یاد کردند. توجه داشته باشیم که چالش عمده اقتصادی ما تورم و کاهش مستمر ارزش ریال است که علت اصلی آن استقراض دولت از بانک مرکزی و تزریق پول پرقدرت به اقتصاد بهدلیل کسری بودجه است، به این ترتیب برای حل آن باید مشکل کسری بودجه را رفع و تعیین تکلیف کنیم.
وی البته به موضوع شورای نگهبان نیز اشاره کردهاست: «اگر دولت به هر دلیلی بخواهد مانند بودجه سالهای گذشته رفتار کند، کار ما سخت خواهد شد؛ چراکه اگر تغییراتی بیش از ۵ درصد اعمال کنیم، شورای نگهبان ایراد میگیرد و میگوید «شما ساختار بودجه را به هم زدید و این قابل قبول نیست.»
وی در ادامه گفت: نگرانی ما از این مسئله است که بودجه سال ۱۴۰۰ تغییرات ماهوی نسبت به بودجه سال ۱۳۹۹ نداشته باشد که در نتیجه آن چیزی که از اصلاح ساختار بودجه مدنظر است، نخواهد بود. حال ما میتوانیم دو کار انجام دهیم؛ یکی آنکه اساساً این بودجه را تغییر دهیم و دیگر آنکه از این بودجه نیز عبور کنیم تا دولت بعدی سر کار بیاید.
معمای ۴۰۰ هزار میلیارد تومانی
محمد خدابخشی، نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه نیز با اشاره به برگزاری جلسات کارشناسی در کمیسیون برنامه و بودجه برای بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ گفتهاست: لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ نسبت به بودجه سال ۱۳۹۹ بسیار متفاوت است. بخشی از تفاوت آن مربوط به شرکتهای دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت است. در لایحه تمام بودجه شرکتها نیامده، به عنوان نمونه در خصوص شرکت ملی نفت ایران فقط ۵ /۱۴ درصد سهم آن از صادرات آمده و در واقع همه بودجه شرکتهای دولتی و مؤسسات وابسته به دولت انعکاس داده نشدهاست، ولی اگر بخواهید نسبت به سال ۱۳۹۹ مقایسه کنید مجموعاً بودجه شرکتهای دولتی ۴۰۰ هزار میلیارد تومان افزایش داشتهاست، البته همه این مبلغ در لایحه تقدیمی دولت انعکاس پیدا نکردهاست.
وی ادامه دادهاست: بحث شرکتهای زیانده هم در گزارش دیوان محاسبات مورد بررسی قرار گرفت که براین اساس تعداد شرکتهای زیانده طی سال جاری ۱۰۴ مورد بوده که در بودجه سال آینده این شرکتها ۴۹ مورد گزارش شدهاست، در حالی که مطابق عملکرد شرکتهای دولتی در سال ۹۹، ۱۶۶ شرکت زیانده بودهاند و متوسط مجموعه زیان شرکتهای دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد میشود که این رقم برای کل شرکتهاست و به دلیل اهمیت بسیار بالا این موضوع باید بررسی شود.
خدابخشی با اشاره به اینکه برخی شرکتهای دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت مانند بانک صنعت و معدن، بانک توسعه صادرات و پست بانک سودده هستند، گفت: طی بررسیها مشخص شد، برخی از شرکتها مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که ماهیتی شرکتی نداشته و غیرتجاری محسوب میشوند، زیانده هستند بر این اساس طی بررسیها در کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات اعلام شد، باید شرکتها با توجه به ماهیت کاریشان تفکیک شوند.
شفافسازی سهم شرکت نفت
نماینده مردم الیگودرز در مجلس ضمن تأکید بر شفافسازی سهم شرکت ملی نفت ایران در لایحه بودجه ۱۴۰۰ هم اظهار کرد: سهم ۵/۱۴ درصد شرکت ملی نفت ایران از فروش نفت خام و میعانات گازی باید در یک جدول تعیین تا مشخص شود به چه شکلی هزینه میشود؛ یعنی همان کاری که در ارتباط با هدفمندی یارانهها و تبصره ۱۴ یک جدول به بودجه اضافه شد.
وی تأکید کرد: کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس بیشترین تمرکز خود را روی ۳۵ شرکتی قرار داده که ۸۲ درصد مجموع درآمدهای شرکتهای دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت را در اختیار دارند؛ یعنی از مجموع ۳۸۲ شرکت تنها ۳۵ مورد آن ۸۲ درصد درآمدها را در اختیار دارند، بنابراین اهمیت دارد تا بیشتر روی این شرکتها بررسی انجام شود. طی پیشنهادی در جلسه امروز مقرر شد با افزودن حکمی به قانون، بودجه بهرهوری و کارایی شرکتهای دولتی و شرکتهای زیرمجموعه آنها افزایش پیدا کند.
تکرار وابستگی به نفت
یکی دیگر از محورهایی که مورد انتقاد قرار گرفتهاست، وابستگی به موضوع نفت است. دولت میگوید وابستگی بسیار کاهش یافتهاست، اما ارقام لایحه چیز دیگری میگوید؛ در بودجه ۱۴۰۰، نفت از ۵۷ هزار میلیارد تومان که در سال ۱۳۹۹ داشتیم به ۱۹۹ هزار میلیارد تومان رسیدهاست؛ یعنی افزایش ۲۵۰ درصدی را در فروش نفت خام و میعانات گازی داریم و سهم نفت در منابع عمومی از ۱۰ درصد به ۲۳ تا ۲۴ درصد افزایش پیدا کردهاست.
در لایحه بودجه ۱۴۰۰ با احتساب حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان منابع حاصل از فروش نفت و خالص صادرات گاز، حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان پیشفروش نفت و حدود ۷۵ هزار میلیارد تومان نیز اضافه برداشت از سهم صندوق توسعه ملی، ۳۴۵ هزار میلیارد تومان از کل منابع ۸۴۱ هزار میلیارد تومانی بودجه وابسته به نفت است.
سید محمدهادی سبحانیان، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی با اشاره به مشکلات بسیاری که در لایحه بودجه وجود دارد، به مهر میگوید: به دلیل اینکه ردی از اصلاحات ساختاری در بودجه وجود ندارد، بهترین تصمیم این است که مجلس با کلیات مخالفت کند؛ از آنجا که برای بسیاری از اصلاحات ساختاری بودجه، مطالعاتش در گذشته انجام شده و نیاز به زمان قابلتوجهی نیست و زیرساخت آنها آماده است، دولت مکلف شود در اسرع وقت لایحه را با اصلاحات حداقلی به مجلس تحویل دهد.
بر اساس این گزارش، بودجه سال ۱۴۰۰ کسری زیادی خواهد داشت اگر حتی فروش نفت و میعانات گازی یک میلیون بشکه در روز باشد ما هنوز ۳۴۴ هزار میلیارد تومان کسری بودجه خواهیم داشت که مربوط به عدم تحقق درآمدهاست؛ برهمین اساس پیشبینی فروش ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز یک بیشبرآورد است و اتفاق نخواهد افتاد.