سرویس اقتصادی جوان آنلاین: دولت دوازدهم آخرین لایحه بودجه خود را با سقف ۲هزار۴۳۵ هزار میلیارد تومان تقدیم مجلس کرد. حجم بودجه عمومی از رقم مذکور ۹۲۹ هزار میلیارد تومان و بودجه شرکت‌های دولتی نیز هزارو۵۶۱ هزار میلیارد تومان است. منابع عمومی دولت شامل درآمدها (مالیات و سایر درآمدها) ۳۱۷ هزار میلیارد تومان، واگذاری دارایی سرمایه‌ای (فروش نفت و فرآورده‌های آن و...) ۲۲۵ هزار میلیارد تومان و واگذاری دارایی مالی ۲۹۸ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده‌است و بودجه اختصاصی دستگاه‌ها نیز ۸۸ هزار میلیارد تومان لحاظ شده‌است.
سرانجام روز گذشته لایحه بودجه ۱۴۰۰ در غیاب رئیس‌جمهور توسط حسینعلی امیری، معاونت پارلمانی رئیس‌جمهور - به نایب رئیس مجلس تحویل داده شد، زیرا محمدباقر قالیباف نیز مجلس شورای اسلامی را پیش از ارائه مهم‌ترین سند مالی اقتصاد ایران که نشان‌دهنده پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌های یک‌سال آتی کشور است، ترک گفت. به نظر می‌رسد مجلس شورای اسلامی انتظار داشت همچون سنوات قبل خود رئیس‌جمهور لایحه بودجه سال آتی کشور را به مجلس تقدیم کند و در رابطه با سیاست‌ها و راهبرد‌های تنظیم ارقام بودجه اعم از پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌ها به نمایندگان ملت توضیح دهد.
یکی از موارد مورد تذکر مجلس شورای اسلامی مقوله اصلاح ساختاری بودجه و بانک است، زیرا طی سال‌های اخیر به جای اینکه در شرایط تشدید تحریم و کرونا هزینه‌های مازاد حذف شود، در حقیقت کسری بودجه از محل ایجاد بدهی و استقراض تأمین شده‌است که این رویداد می‌تواند دولت سیزدهم را با تسویه حجم انبوهی از بدهی‌های ملی روبه‌رو کند که در واقع این بدهی‌ها هدیه‌ای از دولت کنونی به دولت آتی است. در این بین هر چند در سال جاری با فروش اوراق پیش‌فروش نفت موافقت نشد، اما به نظر می‌رسد در بودجه ۱۴۰۰ علاوه بر سایر استقراض‌ها قرار است با انتشار اوراق نفتی ده‌ها میلیارد تومان کسری بودجه دولت تأمین شود.
رشد ۱۹ درصدی سقف بودجه ۱۴۰۰
لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور از حیث منابع و مصارف بالغ بر ۲هزارو۴۹۱ هزار میلیارد تومان برآورد شد که نسبت به قانون بودجه سال ۱۳۹۹ رشدی برابر ۴ /۱۹ درصد دارد. رشد بودجه عمومی دولت در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ معادل ۴۳ درصد و رشد بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به ۷ /۸ درصد است.
رشد ۱۰ درصدی پیش‌بینی درآمدها
درآمد‌های لایحه بودجه ۱۴۰۰ با افزایش حدود ۱۰درصد از حدود ۸ /۲۸۸ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ به حدود ۶ /۳۱۷ هزار میلیارد تومان می‌رسد. حدود ۷۸ درصد از درآمدها را در آمد‌های مالیاتی و ۲۲ درصد را سایر درآمدها تشکیل می‌دهد که نسبت به ارقام مشابه سال جاری به ترتیب افزایشی معادل ۲۱ و کاهشی معادل ۱۷ درصد دارند.
جهش ۴۶ درصدی هزینه‌های بودجه
اعتبارات هزینه‌ای سال ۱۴۰۰ نیز معادل ۶۳۷ هزار میلیارد تومان برآورد شده‌است که رشدی معادل ۴۶ درصد را نسبت به رقم مصوب سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد.
کسری ترازعملیاتی ۳۲۰ هزار میلیارد تومانی
گفتنی است کسری تراز عملیاتی بودجه از حدود ۲/ ۱۴۷ هزار میلیارد تومان مصوب سال ۱۳۹۹ به ۴/ ۳۱۹ هزار میلیارد تومان در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ افزایش می‌یابد.
کسری تراز عملیاتی بدان معنی است که اگر دولت بخواهد فقط با درآمد‌های مالیاتی هزینه‌های غیرعمرانی را پوشش دهد، چقدر کسری دارد.
کلیات بودجه
کلیات بودجه سال ۱۴۰۰ از تراز شدن منابع و مصارف با رقم ۲هزارو۴۳۵ هزار میلیارد تومان حکایت دارد. این در حالی است که دولت در بخش منابع ۸۴۱ هزار میلیارد تومان منابع عمومی و در بخش بودجه اختصاصی دستگاه‌ها ۸۸ هزار میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته‌است که در مجموع بودجه عمومی را در کانال ۹۲۹ هزار میلیارد تومان قرار می‌دهد. منابع عمومی دولت جهت پوشش هزینه‌های ۸۴۱ هزارمیلیارد تومانی عمومی، شامل درآمدها (مالیات و سایر درآمدها) با ۳۱۷ هزار میلیارد تومان، واگذاری دارایی سرمایه‌ای (فروش نفت و فرآورده‌های آن) ۲۲۵ هزار میلیارد تومان و واگذاری دارایی مالی ۲۹۸ هزار میلیارد تومان است. اما در بخش مصارف هزینه‌های جاری (عمدتاً حقوق و دستمزد) ۶۳۷ هزار میلیارد تومان، بودجه عمرانی ۱۰۴ هزار میلیارد تومان و تملک دارایی مالی ۱۰۰هزار میلیارد تومان مجموع منابع عمومی را تشکیل می‌دهد که همراه با هزینه از محل درآمد اختصاصی مجموعه مصارف عمومی به ۹۲۹ هزار میلیارد تومان می‌رسد. بودجه شرکت‌های دولتی نیز هزارو۵۶۱ هزار میلیارد تومان پیشنهاد شده‌است.
دولت سال آینده ۲۴۷ هزار میلیارد تومان مالیات می‌گیرد
مالیات جزئی از منابع درآمد‌های دولت در بخش منابع عمومی بودجه است. در لایحه بودجه سال بعد ۳۱۷ هزار میلیارد تومان درآمد پیش‌بینی شده که بیش از ۲۴۷ هزار میلیارد تومان را درآمد‌های مالیاتی را تشکیل می‌دهد، این در حالی است که در سال جاری رقم درآمد‌های مالیاتی در لایحه ۱۹۵هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده‌بود که در ادامه در مصوبه تا حدودی افزایش داشت.
جزئیات افزایش مالیات‌ها در سال آینده
بررسی لایحه بودجه سال آینده نشان می‌دهد که درآمد‌های پیش‌بینی شده از انواع مالیات‌ها افزایش یافته و مالیات بر درآمدها بیشترین افزایش را نسبت به باقی مالیات‌ها داشته‌است. این درآمدها شامل مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمدها، مالیات بر ثروت، مالیات بر واردات و مالیات بر کالا‌ها و خدمات می‌شود. در این راستا، میزان مالیات اشخاص حقوقی ۵۸هزار میلیارد تومان، مالیات بر درآمدها ۴۸هزار میلیارد تومان، مالیات بر ثروت ۲۳هزار میلیارد تومان، مالیات بر واردات ۲۲هزارمیلیارد تومان و مالیات بر کالا‌ها و خدمات ۹۴هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده‌است. درآمد مالیاتی پیش‌بینی شده برای سال ۱۴۰۰ در مقایسه با رقم مصوب سال جاری ۵۲ هزار میلیارد تومان افزایش دارد.
صادرات روزی ۳/ ۲ میلیون بشکه نفت در سال آینده
در سال آینده صادرات ۳/ ۲ میلیون بشکه نفت در روز پیش‌بینی شده که درآمد حاصل از واگذاری دارایی سرمایه‌ای در بودجه بیش از دو برابر رشد خواهد داشت و به ۲۲۵ هزار میلیارد تومان می‌رسد. واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای که از فروش نفت و فرآورده‌های آن و همچنین فروش و واگذاری اموال و املاک دولت تشکیل می‌شود، در لایحه بودجه سال آینده ۲۲۵ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده‌است که حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از رقم فوق از محل فروش نفت و فرآورده‌های نفتی و الباقی آن نیز از محل فروش اموال و املاک دولت تأمین خواهد شد.
درآمد نفت و فروش اموال دولتی۲برابر شد
منبع درآمدی ناشی از فروش دارایی‌های سرمایه‌ای، در سال جاری ۱۰۷ هزار میلیارد تومان بوده که در لایحه بودجه سال‌آتی با رشد ۱۱۸ هزار میلیارد تومانی مواجه است. امسال از رقم ۱۰۷ هزار میلیارد تومان حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان مربوط به فروش نفت و فرآورده‌های آن و مابقی به فروش اموال و املاک دولت اختصاص داشت که این رقم برای سال آینده افزایش قابل‌توجهی داشته و به نظر می‌رسد که عمده این رشد به فروش نفت با ۱۹۹ هزار میلیارد تومان اختصاص دارد.
نفت ۴۰ دلار و تسعیر ارز ۱۱ هزار تومان
پیش از این اعلام شده‌بود که دولت در رابطه با درآمد‌های نفتی فروش هر بشکه با ۴۰ دلار و مبنای دلاری تبدیل به ریال نیز پیش از این ۱۱ هزار تومان و صادرات ۳/ ۲ میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرده‌است. برای امسال متوسط قیمت فروش نفت حدود ۵۰ دلار و نرخ دلار ۴هزارو۲۰۰ تومان تعیین شده‌است. همچنین منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال دولتی در مقایسه با سال جاری به ۲۵هزار میلیارد تومان کاهش یافته‌است.
درآمد‌های نفتی ۵/ ۳ برابر شد
دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ میزان درآمد‌های نفتی در سال آینده را حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرد.
سقف درآمد‌های نفتی در قانون بودجه امسال، حدود ۵۷ هزار میلیارد تومان بوده‌است. در نتیجه، درآمد‌های نفتی در لایحه بودجه ۱۴۰۰ نسبت به قانون بودجه امسال، حدود ۲۵۰ درصد افزایش یافته‌است؛ یعنی ۵/ ۳ برابر شده‌است. با توجه به اینکه رقم منابع عمومی در لایحه بودجه سال آتی، حدود ۸۴۱ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده‌است، وابستگی مستقیم بودجه به نفت حداقل ۷/ ۲۳ درصد است و این در حالی است که شاخص مذکور در قانون بودجه امسال، حدود ۱۰ درصد بود.
فروش ۱۷۶ هزار میلیارد ریال از اموال دولت
در بند «د» تبصره بودجه سال ۱۴۰۰ به وزارت امور اقتصادی و دارایی اجازه داده شده تا سقف ۱۷۶هزار میلیارد ریال از اموال و دارایی‌های منقول و غیر منقول و حقوق مالی مازاد دولت جمهوری اسلامی ایران (به استثنای انفال و موارد مندرج در اصل۸۳ قانون اساسی) را به فروش رسانده و وجوه حاصل را به ردیف درآمدی ۲۱۰۲۲۱ واریز کند.
بودجه عمرانی ۱۰۴ هزار میلیارد تومانی
یک هشتم منابع عمومی دولت نیز برای بودجه عمرانی در نظر گرفته‌شده که رقم ۱۰۴ هزار میلیارد تومان را در بر می‌گیرد، این در حالی است که بودجه عمرانی سال جاری حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان بود که به گفته رئیس پیشین دیوان محاسبات کشور بیش از نیمی از بودجه‌های عمرانی صرف ریخت و پاش می‌شود، در عین حال هزاران بودجه عمرانی نیمه‌کاره در کشور رها شده‌است.
سهم ۷۰ هزار میلیارد تومانی پیش‌فروش نفت
بنا بر لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، به دولت اجازه داده می‌شود تا نسبت به پیش‌فروش نفت (ریال - ارزی) با اولویت پیش‌فروش داخلی یا انتشار اوراق مالی اسلامی اقدام و منابع حاصل را واریز کند.
بر اساس ردیف شماره ۳۱۰۱۱۲ جدول شماره ۵ لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، سقف پیش‌فروش نفت و یا انتشار اوراق مالی اسلامی در سال آینده ۷۰ هزار میلیارد تومان خواهد شد.
سهم شرکت ملی نفت ایران (۵/ ۱۴ درصد) مطابق این قانون از محل پیش‌فروش نفت به حساب آن شرکت واریز می‌شود و در صورت عدم تحقق منابع ۱۹۹ هزار میلیارد تومانی از محل صادرات نفت، میعانات گازی و خالص صادرات گاز، به همان میزان به سقف این پیش‌فروش اضافه خواهد شد.
سهم ۲۰ درصدی صندوق توسعه ملی از درآمد‌های نفتی سال آینده
بر اساس بودجه سال ۱۴۰۰، سهم صندوق توسعه ملی از درآمد حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی و خالص صادرات گاز ۲۰ درصد خواهد بود. سال گذشته نیز سهم این صندوق از درآمد‌های نفتی ۲۰ درصد بود. البته در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، مابه‌التفاوت سهم ۲۰ درصد تعیین‌شده تا سهم قانونی ۳۸ درصد صندوق توسعه ملی به عنوان بدهی دولت و وام تلقی می‌شود. بازپرداخت آن به صندوق نیز از طریق ساز و کاری خواهد بود که هیئت امنای صندوق توسعه ملی مشخص می‌کند.
دولت ۷۵ هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی قرض می‌گیرد
براساس قانون برنامه ششم توسعه، سهم صندوق توسعه ملی از درآمد‌های نفتی در سال ۱۴۰۰ باید ۳۸ درصد باشد ولی دولت مشابه امسال، پیشنهاد داده‌است سهم این صندوق صرفاً ۲۰ درصد باشد و ۱۸ درصد مابقی سهم صندوق توسعه به دولت قرض داده‌شود. براساس جزئیات جدول شماره ۴ لایحه بودجه ۱۴۰۰، ۱۸ درصد مذکور که بدهی دولت به صندوق توسعه ملی محسوب می‌شود بالغ بر ۵/ ۷۵ هزار میلیارد تومان خواهد بود. همچنین در تبصره یک ماده واحده لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است با وصول منابع، بلافاصله نسبت به واریز این وجوه و سهم ۵/ ۱۴ درصدی شرکت ملی نفت ایران از کل صادرات نفت خام میعانات گازی (معاف از تقسیم سود سهام دولت) و سهم ۵/ ۱۴ درصدی شرکت دولتی تابع وزارت نفت از محل خالص صادرات گاز طبیعی با مالیات صفر اقدام کند. این مبالغ به صورت ماهانه واریز و از ماه یازدهم سال محاسبه و تسویه می‌شود.
جزئیات حقوق ۱۴۰۰ بالغ بر ۵/ ۳ میلیون تومان شد
با پیش‌بینی‌های صورت گرفته در لایحه بودجه سال آینده با افزایش ۲۵ درصدی حقوق کارکنان و بازنشسته‌ها حداقل دریافتی آن‌ها به ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان خواهد رسید. در سال جاری، افزایش حقوق کارکنان به طور متوسط ۱۵ درصد بود و طی مصوبه مجلس حداقل پرداختی به کارکنان و بازنشستگان ۸/ ۲ میلیون تومان تعیین شد.
در رابطه با معافیت مالیاتی حقوق نیز سالانه ۴۸میلیون تومان تعیین‌شده که در هر ماه حقوق‌های ۴ میلیون و کمتر معاف خواهد‌بود، اما برای حقوق‌های بالاتر از ۴ میلیون تومان به صورت پلکانی مالیات دریافت خواهد شد. نرخ مالیات بر کل درآمد کارکنان دولتی و غیردولتی اعم از حقوق و مزایا و کارانه مازاد بر مبلغ مذکور تا ۵/ ۱ برابر آن مشمول مالیات سالانه ۱۰ درصد و نسبت به مازاد ۵/ ۱ برابر تا ۵/ ۲ برابر آن مشمول مالیات سالانه ۱۵ درصد و نسبت به مازاد ۵/ ۲ برابر تا چهار برابر آن مشمول مالیات سالانه ۲۰ درصد و نسبت به مازاد چهار برابر مشمول مالیات ۲۵ درصد است.
یارانه‌ها تکان نخورد
آنچه در تبصره (۱۴) لایحه بودجه سال آینده در رابطه با منابع یارانه‌ای دولت پیش‌بینی شده در مجموع رقمی حدود ۲۶۷ هزار میلیارد تومان است که در مقایسه با سال جاری که ۲۵۷ هزار میلیارد تومان مصوب شده بود، ۱۰ هزار میلیارد افزایش دارد. برای پرداخت‌های نقدی و غیر نقدی یارانه رقم ۴۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده که همواره با توجه به هزینه پرداخت به جمع حدود ۷۸ میلیون نفری کل این مبلغ برای پرداخت نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی اختصاص پیدا می‌کند. از سوی دیگر برای طرح حمایت معیشتی خانوار‌ها که با اصلاح قیمت بنزین در دستور کار قرار گرفت، ۳۱ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده‌است.
وام ازدواج ۵۰ میلیون تومان باقی ماند
در لایحه پیشنهادی بودجه سال آینده، وام ازدواج در مقایسه با امسال تغییری نکرده و همان ۵۰ میلیون تومان اعلام شده‌است.
