سرویس جامعه جوان آنلاین: در توضیحات ویکی پدیا درباره «بلک فرایدی» یا همان «جمعه سیاه» اینطور آمده‌است: «جمعه سیاه یا حراجمعه در امریکا روز بعد از روز شکرگزاری است که عملاً آخرین جمعه ماه نوامبر به‌شمار رفته و آغاز آیین خرید برای کریسمس حساب می‌شود.»، اما چرا به این روز حراج، جمعه سیاه می‌گویند؟ دلیل نامگذاری این روز به جمعه‌سیاه، ترافیک و جمعیت بالای ایجاد شده از مردمی بود که برای خرید‌های ارزان‌قیمت به فروشگاه‌ها هجوم می‌آوردند. اولین‌بار پلیس فیلادلفیا از عبارت جمعه‌سیاه برای توصیف هرج‌ومرج و هجوم توأم با خشونت مردم در مرکز شهر استفاده کرد. حالا در کشور ما این جمعه سیاه بدون هیچ مناسبتی و صرفاً به تقلید از غرب برگزار می‌شود. تقلید کورکورانه‌ای که هیچ علت خاصی برای آن وجود ندارد و صرفاً به یک ترفند برای فروش گران محصولاتی که روی دست فروشنده مانده، تبدیل شده‌است! متأسفانه فروشگاه‌های اینترنتی کشورمان، کالاهایشان را به ظاهر با تخفیف‌های شگفت‌انگیز ارائه می‌دهند تا مشتری از همه‌جا بی خبر جذب قیمت‌های تخفیف خورده شود، اما پشت پرده ماجرا چیز دیگری است!
انتقاد کاربران فضای مجازی به فریبکاری تخفیف‌ها
به دلیل وضعیت قرمز کرونایی در اکثر شهر‌های کشور و با وجود اعمال محدودیت‌های شدید برای اکثر صنوف و تعطیلی آنها، حراجی امسال «جمعه سیاه» معطوف به فضای مجازی شده‌است، موضوعی که زمینه سوءاستفاده بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی و کلاهبرداری آنها از مردم در جمعه سیاه را فراهم کرده و موجی از انتقادات در فضای مجازی را نیز به دنبال داشته‌است.
یکی از کاربران توئیتر با نام مریم جعفری در صفحه خود نوشت: «جمعه سیاه به سبک دیجی‌کالا؛ قیمت ۴ آذر ۴۶۵، پنج‌شنبه ۶ آذر ۵۰۰ تومن و جمعه همزمان با بلک فرایدی با ۱۶ درصد تخفیف شده ۶۴۲ تومن!»
محمد حسین رحمانی نیز در صفحه خود توئیت زد: «واقعاً که بی‌انصاف‌تر از شما وجود نداره، جنس رو دوبرابر می‌کنی بعد بلک فرایدی میزاری باز هم به قیمت اصلیش نمیرسه؟ دسته ایکس باکس که توی بازار یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان هست رو ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان گذاشته، بعد با تخفیف یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان میفروشه، به خدا از شما بی‌انصاف‌تر نداریم.»
میلاد، یکی دیگر از کاربران توئیتر است که درباره گرانفروشی در «جمعه سیاه» نوشت: «تو ایران بلک فرایدی رو برعکس کنی میشه «رد کردن جنس‌هایی که باد کردن»
کاربر دیگری با نام «بازینگا» نیز توئیت زد: «می‌خواستم از دیجی کالا خرید کنم، صبر کردم تا مثلاً از بلک فرایدی استفاده کنم و الان جنس گرون‌تر شده! واقعاً زیباست!»
همچنین «ناطق» در صفحه توئیتر خود نوشت: «بلک فرایدی ایرانی این شکلیه: کتاب رو خود انتشارات گذاشته ۳۶۰ تومان بعد دیجی کالا زده با ۹۰ درصد تخفیف ۴۵۰ تومان.»
علی تفرشی نیز توئیت زد: «بلک فرایدی تو کشور‌های دیگه: «جنسی که یک ساله قیمتش ثابت ٩٩٩ دلاره رو میکنن ۵٩٩ همه حمله و خرید»، بلک فرایدی تو ایران: دیجی کالا جنسی که تا سه روز پیش بود ۴ میلیون رو یهو میکنه ۴میلیون و۶٠٠ بعد تخفیف جمعه سیاه میزنه ۴میلیون و٢٠٠! یعنی اینجا قبل جمعه سیاه بخری برد کردی نه تو خود حراج.»
۱۵۰ هزار کالا با قیمت‌های کاذب در جشنواره دیجی کالا!
امیرحسن موسوی، مدیر روابط عمومی دیجی‌کالا درباره انتقاداتی که از سوی مشتریان در فضای مجازی مطرح شده و گرانفروشی فروشندگان خود به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «ما یک پلتفرم دو سویه هستیم و امسال تلاش کردیم در شرایطی که کشور در بحران کرونا و محدودیت‌هایش قرار دارد، جشنواره‌ای برای تأمین منافع فروشنده و مشتری برقرار کنیم و برقراری این تعادل در شرایط بحران کرونا که مشکلات اقتصادی زیادی برای کسبه ایجاد شده‌است، بسیار دشوار بود و تخلفاتی نیز صورت گرفت که با آنها برخورد کردیم.»
موسوی با بیان اینکه حدود ۱۰۰ هزار کسب و کار در «دیجی کالا» فعال هستند که شامل تولیدکننده، فروشنده، صنعتگر و... می‌شود و از محصولات بومی کشور در نقاط دور تا برند‌های مطرح را در این فروشگاه اینترنتی ارائه می‌کنند، اظهار داشت: «۱۴ هزار فروشنده شرایط شرکت در جشنواره را داشتند، حدود یک میلیون کالای تخفیف‌دار در این جشنواره عرضه شده و ۹۲ درصد این یک میلیون کالا، با بهترین قیمت ۳۰ روز گذشته خود عرضه شدند. آن ۸ درصد باقیمانده در گروه محصولاتی بودند که به دلایل مختلفی مانند نوسانات قیمت ارز یا نبود مواد اولیه، افزایش قیمت داشتند. مثلاً برخی از موبایل‌ها به دلیل عدم اختصاص ارز و نبود کالا شاهد افزایش قیمت آن بودیم، اما با این همه توانستیم حدود ۹۲۰ هزار کالا را با بهترین قیمت در اختیار مشتریان قرار دهیم.»
مدیر روابط عمومی دیجی کالا درباره کالا‌هایی که گران‌تر از قیمت اصلی خودشان درج شده و تخفیف‌های دروغین داشته‌اند، می‌گوید: «هیچ فروشنده‌ای نباید کالایی را عرضه کند که در سایت اصلی آن کالا قیمت کمتر وجود داشته باشد و در صورت مشاهده چنین تخلفاتی با فروشنده برخورد می‌شود. دقت کنید که «تخفیف‌های ساختگی» مربوط به فروشندگان دیجی کالا می‌شود و مسئولیت آن برعهده فروشنده است که تخفیف‌های ساختگی‌شان را در شبکه‌های اجتماعی مشاهده می‌کنید. البته باید بگویم که فروشندگان متخلف جریمه شدند و ۱۵۰ هزار کالایی که قیمت کاذب و تخفیف دورغین داشتند را نیز غیرفعال کردیم.»
در واقع این مقام مسئول در دیجی کالا معتقد است که فروشنده‌ها مسئول گرانفروشی یا کلاهبرداری‌های انجام شده در جشنواره «جمعه سیاه» هستند و «دیجی کالا» فقط وظیفه نظارت و برخورد با آنها را برعهده دارد.
شکایات را دیدیم، کالا‌های گران را غیرفعال کردیم
موسوی درباره نحوه نظارت بر کلاهبرداری‌ها در دیجی کالا می‌گوید: «در فروشگاه اینترنتی با حجم بزرگی از کالا‌ها و فروشنده‌ها مواجه هستیم که امکان رصد آنها به صورت موردی وجود ندارد، بنابراین با کمک ابزار‌های یادگیری ماشین و الگوریتم‌های هوشمند، تخلفات را پیدا و آنها را غیرفعال می‌کنیم. نسبت به سال گذشته دقت الگوریتم‌های ما به یک صدم درصد رسیده‌است، یعنی در یک میلیون کالا فقط صد کالا وجود داشته که چنین خطایی رد شده‌باشد. از طرفی با رصد شبکه‌های اجتماعی و شکایت مشتریان ما در فضای مجازی نیز مواردی را که از نظارت ما خارج شده‌باشد، بررسی و در صورت صحت فوراً آن محصول را غیرفعال می‌کنیم.»
در حالی که بسیاری از مشتریان دیجی کالا به گرانفروشیها در «جمعه سیاه» این فروشگاه اینترنتی معترضند، اما مسئول روابط عمومی دیجی‌کالا معتقد است: «یک میلیون کالا در روز اول فروش رفت و تمام این یک میلیون عدد متعلق به فروشگاه‌های معتبر دیجی کالا بود؛ صنایع‌دستی در نقطه دور کشور که به دلیل محدودیت‌های کرونایی در شرایط خاصی بودند، در این جمعه سیاه توانستند فروش خوبی داشته باشند.»
او ادامه می‌دهد: «در لحظه فروش جشنواره ۳۰۰ هزار کاربر آنلاین و همزمان داشتیم و فقط در عرض یک روز یک میلیون کالا فروش رفت و پیش‌بینی می‌کنیم که تا پایان ۹ آذر ۹۹، ۳ میلیون کالا به فروش برسد.»
مردم تخلفات را گزارش دهند
البته این گرانفروشیها فقط مربوط به دیجی‌کالا نبوده‌است و قطعاً فروشگاه‌های اینترنتی دیگر نیز از این فرصت برای سودآوری بیشتر و خالی کردن جیب مردم سوءاستفاده کرده‌اند؛ موضوعی که شاید خیلی از مشتریان متوجه آن نشده باشند و به خیال خود از تخفیفات بی‌نظیر «جمعه سیاه» استفاده کرده باشند، زیرا که آنها با تبلیغات وسوسه‌انگیز تخفیف‌های چند درصدی اقدام به خرید کالا کرده‌اند و نمی‌دانند که سرشان کلاه رفته‌است! و به همین راحتی در سایه نبود نظارت کافی، گرانفروشی اینترنتی آن هم به اسم تخفیفات شگفت‌انگیز رقم خورده‌است.
اکبر تقوی شوازی، مدیر کل نظارت بر شبکه‌های توزیعی و اقتصادی سازمان حمایت از مصرف‌کننده در این باره به «جوان» می‌گوید: «کالایی که قیمت مصوب دارد نباید از قیمت مشخص شده تجاوز کند؛ می‌تواند ارزان‌تر فروخته شود، اما بیشتر از آن را هیچ توزیع‌کننده و عرضه‌کننده‌ای حق فروش ندارد. قیمت‌گذاری در سایر کالا‌ها حسب ضوابط قیمت‌گذاری سازمان حمایت به عهده صاحب کالا گذاشته شده است. اگر کالا قیمت متعارفی نداشته باشد از فروشنده می‌خواهد که اسناد مالی بیاورد و اساس تعیین قیمت را توضیح دهد.»
تقوی شوازی اظهار می‌دارد: «فروش اینترنتی که یکی از روش‌های فروش است که جای خود را باز کرده یکی از شیوه‌های نوین عرضه و فروش کالا است که ویژگی‌های خاص خودش را دارد. اگر فروشگاهی آنلاین و کسب و کار مجازی، حداقلش این است که باید از اتحادیه مربوطه مجوز بگیرد و پس از آن باید نماد اعتماد کسب کند که از این طریق درگاه اینترنتی برای آن تعریف می‌شود.»
او با اشاره به اینکه همانند فروشگاه‌های فیزیکی در فروشگاه‌های اینترنتی نیز تخلفاتی مانند گرانفروشی نیز می‌تواند صورت بگیرد، ادامه می‌دهد: «مشتریان فروشگاه‌های اینترنتی می‌توانند به راحتی کالای موردنیاز را رؤیت و با توجه به ویژگی‌های درج شده، آن را با کالای مشابه قیاس و پس از آن اقدام به خرید کنند. به طور حتم در این زمینه مشکلات و تخلفاتی صورت می‌گیرد، مثلاً کالا در موعد مشخص شده به دست مشتری نرسد یا کالا با آن چیزی که ویژگی‌هایش درج شده‌باشد، یکی نباشد یا همان درج تخفیفات دروغین در جشنواره‌ها که تمام این مسائل قابل پیگیری است.»
تقوی شوازی درباره نحوه اطلاع‌رسانی تخلفات فروشگاه‌های اینترنتی اظهار می‌دارد: «مردم می‌توانند هنگام مشاهده تخلفات در وهله اول آن را به مرکز توسعه تجارت الکترونیکی منعکس کنند، این سازمان تخلفات را به اتحادیه مربوط می‌فرستد و در صورت صحت موضوع با فروشگاه اینترنتی متخلف برخورد می‌شود، همچنین می‌توانند با ۱۲۴ تماس بگیرند و شکایت خود را پیگیری کنند.»
قبل از خرید اینترنتی حتماً تحقیق کنید!
مدیر کل نظارت بر شبکه‌های توزیعی و اقتصادی سازمان حمایت از مصرف‌کننده می‌گوید: «رسیدگی به شکایات در حوزه کسب و کار‌های مجازی با رسیدگی به تخلفاتی که در فروشگاه‌های فیزیکی می‌شود، هیچ تفاوتی ندارد. قطعاً هر تبلیغی از سوی فروشگاه‌های اینترنتی که خلاف واقعیت باشد نیز تخلف محسوب می‌شود، اما باید مصداق آن مشخص شود.»
او تصریح می‌کند: «فروشگاه‌های اینترنتی که به عرضه کالا می‌پردازند، یا کالا برای خودشان است که در انبارش موجود است که آن را می‌فروشد. یا بخشی مربوط به آن می‌شود که فروشگاه اینترنتی مانند یک بازارگاه عمل می‌کند و کالا‌های فروشندگان را عرضه می‌کند و به آنها کمک می‌کند که محصولاتشان را بفروشد. گرچه بازارگاه و محل عرضه کالا باید پاسخگو باشد، اما صاحب کالا‌ها و فروشندگان باید جریمه شوند.
تقوی شوازی در پاسخ به این سؤال که آیا نظارتی از سوی سازمان حمایت از مصرف کنندگان بر فروشگاه‌های اینترنتی وجود دارد، می‌گوید: «سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان تا جایی که برایش مقدور باشد جشنواره‌ها را رصد می‌کند و کالا‌هایی را که پرفروش‌تر هستند، به صورت مستمر پایش می‌کند. از طرفی اگر گزارشی مبنی بر اینکه با فروش اینترنتی در حق کسی اجحاف شده‌است به دست ما برسد، حتماً آن را بررسی و با فروشنده متخلف برخورد خواهیم کرد.»
این مقام مسئول در سازمان حمایت از مصرف‌کننده تأکید می‌کند: «در این شرایط کرونایی بهتر است که خرید‌ها اینترنتی انجام شود. در عین حال توصیه ما به مردم که خودشان بهترین ناظر هستند، این است که اگر کسی قصد خرید از سایت‌های اینترنتی را دارد، اول اینکه به سایت‌هایی مراجعه کند که نماد اعتماد الکترونیکی، مجوز‌ها و ویژگی‌های لازمه را دارد و دوم اینکه از کالایی که قصد خرید آن را دارند، استعلام قیمت بگیرند. مانند خرید حضوری در سطح شهر که از چند مغازه درباره قیمت سؤال می‌پرسند و بعد از قیاس قیمت‌ها، اقدام به خرید می‌کنند. در آخر نیز اگر با تخلفی مواجه شدند حتماً آن را گزارش دهند تا پیگیری شود.»
