سرویس جامعه جوان آنلاین: هستند جوانانی که با علم به محدودیت‌های آموزش عالی، درد معلمی داشته و به خاطر دغدغه‌ای که برای تعلیم و تربیت وطن دارند، دانشگاه فرهنگیان را انتخاب کرده و مشکلات آن را نیز به جان می‌خرند. دبیرخانه جذب هیئت علمی دانشگاه هم بهتر است فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دولتی باکیفیت را در اولویت جذب قرار دهد و از طرف دیگر افرادی که موفق به جذب در دانشگاه می‌شوند را به صورت جدی حمایت کند.
دانشگاه فرهنگیان به عنوان یک نهاد مأموریت‌محور که وظیفه جذب و تربیت معلمان کارآمد آینده را بر عهده دارد، همواره با چالش‌هایی اساسی در مسیر خود مواجه است. یکی از این چالش‌ها، کمبود هیئت علمی و تنزل کیفیت اساتید این دانشگاه است؛ مسئله‌ای که موجب نارضایتی دانشجویان و اساتید این دانشگاه شده است.
نسبت بالای استاد به دانشجو
دانشگاه فرهنگیان با ۷۸ هزار دانشجو حدود هزار نفر هیئت علمی دارد که البته ۲۰۰ نفر از این افراد به تازگی جذب شده و هنوز رسمی نشده‌اند. با احتساب این افراد نسبت استاد به دانشجو در این دانشگاه یک به ۷۸ می‌باشد که با استاندارد‌ها فاصله زیادی دارد.
حدود ۶۰۰ نفر از این اساتید از مدرسان سابق تربیت معلم هستند که پس از تأسیس دانشگاه فرهنگیان قریب به ۲۰۰ نفر از این افراد تطبیق وضعیت شده و هیئت علمی این دانشگاه شده‌اند، اما ۴۰۰ نفر دیگر به دلایلی مورد تأیید وزارت علوم قرار نگرفته و احکام آن‌ها ممهور به حکم وزارت علوم نشده است و تحت عنوان هیئت علمی داخلی مشغول فعالیت هستند.
نکته قابل ملاحظه این است که تا سال ۱۴۰۴ حدود ۸۰ درصد از این اساتید بازنشسته می‌شوند و دانشگاه فرهنگیان باید تدابیری برای این موضوع بیندیشد تا مانند کمبود معلم وضعیت فعلی با بحران مواجه نشده و همانند وزارت آموزش و پرورش دست به دامان هر روشی برای جبران این کمبود نشود.
انتقال تجربه به دانشجویان
دانشگاه فرهنگیان هم‌اکنون از روش‌های متفاوتی برای تأمین اساتید خود استفاده می‌کند. طاهر روشندل، معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه فرهنگیان در این خصوص می‌گوید: کمیسیون دائمی هیئت امنا اخیراً طرحی را تصویب کرده است که طبق آن بتوانیم آیین‌نامه مدرسی را احیا کنیم. به این معنی که بتوانیم با در نظر گرفتن حقوق مادی و معنوی، از ظرفیت افرادی که امکان تطبیق وضعیت برایشان وجود ندارد، استفاده کنیم. بخش دیگری در این آیین‌نامه مربوط به مأموران آموزشی می‌باشد. قصد بر این است که طی یک فرآیند افرادی که صلاحیت‌های لازم را دارند از آموزش و پرورش به دانشگاه فرهنگیان منتقل کنیم تا با استفاده از این مدرسان توانمند که تجربه معلمی را نیز دارند، بخشی از نیاز‌های خود را مرتفع کنیم.
در این آیین‌نامه بخشی نیز تحت عنوان افرادی که جزو کارکنان دانشگاه هستند و مدرک دکتری از دانشگاه‌های معتبر دارند، وجود دارد که شرایط تبدیل کارشناس به هیئت علمی را ندارند. دانشگاه می‌تواند با اخذ تعهد از این افراد، آنان را به عنوان کادر آموزشی برای گذر از این مرحله به کار بگیرد. منتها با این تعهد که پس از مرتفع شدن نیاز‌های دانشگاه به وضعیت قبلی برگشته و در پست اداری‌شان مشغول به کار شوند. مسئله دیگر پیگیری برای اخذ سهمیه بیشتر از وزارت علوم می‌باشد. راه حل نهایی نیز بحث انتقال از دانشگاه‌های دیگر است که تعدادی نیز از این طریق جذب شده‌اند.
مدرسان مدعو جایگزین هیئت علمی
عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان و مدیر گروه مطالعات تربیت معلم در انجمن مطالعات برنامه درسی ایران در گفتگو با خبرگزاری بسیج دانشجویی معتقد است: «هر راهکاری که در آن جذب اعضای هیئت علمی کافی و کیفی و نگهداشت حرفه‌ای آن‌ها در دستور کار دانشگاه نباشد، راه‌گشا نیست. بسیاری از اوقات مشاهده می‌شود هرچه اساتید خوب که تعدادشان در اقلیت است، رشته می‌کنند، برخی از مدرسان کم‌صلاحیت آن‌ها را پنبه می‌کنند. غالب اساتید دانشگاه فرهنگیان، مدرسان مدعو هستند که در بسیاری موارد به سبب نیاز مبرم دانشگاه توجه چندانی به صلاحیت‌های علمی و حرفه‌ای آن‌ها نمی‌شود. دانشگاهی که استاد هیئت علمی کافی و کیفی نداشته باشد نمی‌تواند عملکرد خوب و قابل دفاعی داشته باشد. استاد هیئت علمی به خاطر تعلق و تعهد حرفه‌ای به دانشگاه، توجه جدی‌تری به رشد شاخص‌های وجودی دانشگاه به ویژه در ابعاد تدریس و پژوهش نشان می‌دهد.»
فرهنگ حاکم بر دانشگاه
رحمت الله خسروی با بیان اینکه بعضی اوقات شاهد هستیم که متقاضیان جذب هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان از کیفیت بالایی برخوردار نیستند، افزود: «این امر دلایل مختلفی دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل آن تنزل کیفی دانشگاه‌ها در تربیت دانشجویان دکتری باکیفیت است. خروجی آموزش عالی به سبب نبود یا کمبود زیرساخت‌های انسانی و امکاناتی لازم در برخی دانشگاه‌های مجری دوره دکتری در بسیاری از رشته‌های مورد نیاز دانشگاه فرهنگیان، چندان قابل دفاع نیست. از جمله دلایل دیگر، امکانات محدود، رتبه علمی پایین و فرهنگ حاکم بر دانشگاه فرهنگیان است. برخی از متقاضیان خوب هیئت علمی تمایلی به شروع حیات حرفه‌ای در چنین شرایطی را ندارند.» کمبود امکانات دانشگاه فرهنگیان و هموار نبودن مسیر رشد علمی اساتید از عواملی است که موجب می‌شود تا بعضاً افرادی که به لحاظ علمی و تجربی در مرتبه خوبی قرار دارند، این دانشگاه را انتخاب نکنند یا پس از ورود به دانشگاه دچار یأس و ناامیدی شده و به فکر انتقالی بیفتند.
دانشگاه فرهنگیان با حداکثر ظرفیت
عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان و معاون آموزشی سابق دانشگاه فرهنگیان می‌گوید: «وقتی استادی وارد دانشگاه می‌شود از او انتظار می‌رود وظایف استادی خود را به خوبی انجام دهد ولی، چون دانشگاه فرهنگیان ظرفیت خود را به حداکثر رسانده است جایی برای استقرار نیرو‌ها ندارد و امکانات خوبی در اختیار هیئت علمی قرار نمی‌گیرد. این مسائل موجب می‌شود تا عضو نورسیده که انتظار دارد مورد حمایت سیستم قرار بگیرد، دلسرد شده و به فکر انصراف بیفتد.»
نعمت‌الله موسی‌پور با اشاره به اینکه برخی از انتظارات دانشگاه قانونی است ولی وقتی امکانات کافی وجود نداشته باشد، علاوه بر دلزدگی موجب بروز نوعی تعارض نیز می‌شود، افزود: «برای مثال انتظار دانشگاه این است که هیئت علمی ۴۰ ساعت در دانشگاه حضور داشته باشد، اما این وقتی امکانپذیر است که هیئت علمی دفتر کار و امکانات حداقلی مانند سیستم، اینترنت، کتابخانه خوب و... در اختیار داشته باشد. این امکانات در دانشگاه فرهنگیان به خوبی در اختیار هیئت علمی قرار نمی‌گیرد، بنابراین وقت شخص به جز ساعاتی که به کلاس درس می‌رود صرف گفتگو‌های بی‌حاصل می‌شود و در نهایت عضو نمی‌تواند به مقالات و تحقیقات خود برسد. این عوامل موجب تعارض عضو و سازمان و تنزل کیفیت می‌شود.»
استعلام‌ها و مصاحبه‌های متعدد
مسئله دیگر نداشتن اختیار عمل کافی در تصمیم‌گیری‌های دانشگاه و سرعت عمل پایین در فرآیند جذب می‌باشد. طی این سال‌ها وزارت علوم در هر فراخوان تعداد ۵۰ سهمیه به دانشگاه فرهنگیان اختصاص می‌دهد که دانشگاه موفق به جذب همه این افراد نمی‌شود. طول کشیدن بیش از حد فرآیند‌های مصاحبه و گزینش نیز موجب دلسردی و انصراف برخی متقاضیان می‌شود به گونه‌ای که برخی افراد با رتبه‌های خوب در طی این فرآیند انصراف داده و به سرعت جذب دانشگاه‌های خوب کشور می‌شوند.
حسین خنیفر، رئیس دانشگاه فرهنگیان به تازگی در پاسخ به انتقاد‌ها در این خصوص گفت: «تمام تلاش ما بر این است که افراد باصلاحیت جذب دانشگاه شوند. علت پر نشدن تعدادی از ردیف‌ها در برخی فراخوان‌ها نیز عدم صلاحیت لازم برخی از متقاضیان می‌باشد. در خصوص طولانی شدن فرآیند هم خیلی دست دانشگاه نیست. استعلام‌ها و مصاحبه‌های متعددی وجود دارد که باید سپری شوند و دانشگاه یک واسطه در این زنجیره طولانی است.»
لزوم ساماندهی و آمایش رشته‌ای
نعمت‌الله موسی‌پور درخصوص عملکرد دانشگاه در جذب هیئت علمی می‌گوید: «فرآیند جذب دارای مشکلاتی است که موجب طولانی‌تر شدن این مسیر شده است. یکی از مسائل سرعت عمل پایین خود دانشگاه است که به خاطر نوتأسیس بودن و عملکرد اجرایی آن می‌باشد. دیگری هم به دلیل دخالت نهاد‌های مختلف است که می‌خواهند در تصمیمات دانشگاه اعمال نظر داشته باشند. نهاد‌هایی که به نحوی در تصمیم‌گیری‌های دانشگاه دخیل هستند ولی وقتی ورود پیدا می‌کنند آسیب‌هایی را به دنبال دارد و موجب کاهش اختیار عمل دانشگاه می‌شود.»
گفتنی است یکی از چالش‌های اساسی دانشگاه فرهنگیان تکثر مراکز و پراکندگی برخی رشته‌های آن می‌باشد. دانشگاه فرهنگیان با ۹۸ واحد دانشگاهی در سراسر کشور شروع به فعالیت کرد که در این سال‌ها چند واحد نیز به آن اضافه شده است.
به نظر می‌رسد دانشگاه فرهنگیان به ساماندهی در مراکز و آمایش رشته‌ای احتیاج دارد. می‌توان گفت اهمیت این موضوع در توزیع هیئت علمی‌ها این‌طور است که اگر آمایش رشته‌ای درستی صورت بگیرد و رشته‌ها به خوبی قطب‌بندی شوند، تعداد هیئت علمی‌های هر مرکز افزایش یافته و می‌توان امکانات موردنیاز هر رشته‌ای را با کیفیت بیشتری ارائه داد.
