سرویس جامعه جوان آنلاین: مرتضی ضرابی در نشست ویدئوکنفرانسی با اشاره به روز جهانی خون بند ناف و اقدامات انجام شده در حوزه بانک سلول‌های بنیادی گفت: فناوری بن یاخته‌های رویان در سال ۱۳۸۴ با هدف تأمین سلول‌های بنیادی برای مراکز پیوند راه‌اندازی شد که ابتدا بحث جمع‌آوری خون بند ناف به عنوان یک منبع سلول‌های بنیادی مورد توجه قرار گرفت و منجر شد که بانک خون بند ناف را راه‌اندازی کنیم و بعد از آن بود که به دلیل نیاز مراکز پیوند، سلول‌های بنیادی خون محیطی و مغز استخوان و به زودی سلول‌های بنیادی بافت بند ناف را هم جمع‌آوری می‌کنیم. بنابراین اقدامی که در رویان انجام شده، ذخیره‌سازی منابع سلول‌های بنیادی است. وی افزود: منابع سلول‌های بنیادی خون‌ساز شامل چند بخش خون بند ناف اعم از سلول‌های بنیادی مغز استخوان و خون محیطی است. شرکت فناوری بن یاخته‌های رویان در حال حاضر تنها مرکز ارائه‌دهنده خدمات جداسازی و ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون‌ساز مغز استخوان است.
درمان بیماری‌های مادرزادی با بند ناف
ضرابی ادامه داد: در حال حاضر بانک خون بند ناف رویان یک بانک عمومی و یک بانک خصوصی دارد؛ در بانک خصوصی یا خانوادگی ما نزدیک به ۱۳۰ هزار نمونه بندناف ذخیره‌سازی شده و در بانک عمومی هم ۵هزارو۱۰۰ نمونه ذخیره‌سازی شده و مجموعاً در بانک خون بند ناف رویان بیش از ۱۳۵ هزار نمونه ذخیره شده‌است. ما بزرگ‌ترین ظرفیت سلول را در حال حاضر در سطح منطقه داریم که می‌توان آن را مورد استفاده قرار داد. این نمونه‌ها را از ۳۱ دفتر نمایندگی‌مان در استان‌های مختلف جمع آوری کردیم و از کشور‌های دیگر هم نمونه داشته‌ایم اعم از ترکیه، رومانی، عراق، افغانستان، نروژ، کانادا، انگلیس، عمان و امارات نمونه بند ناف داریم؛ به طوری که ایرانیانی در این کشور‌ها بودند و زایمان در آن کشور‌ها انجام شده، اما نمونه بند ناف در کشور ما ذخیره‌سازی شده‌است.
وی درباره استفاده از سلول‌های بنیادی گفت: سلول‌های بنیادی که در خون بند ناف حضور دارند، سلول‌های بنیادی خون‌ساز است و بیشترین استفاده از آن را در بیماری‌هایی که منشأ خونی دارند، مانند سرطان خون، کم‌خونی‌ها، تالاسمی و کم‌خونی‌های مادرزادی استفاده می‌شوند که برای آن‌ها هم از سلول‌های بنیادی بانک عمومی و هم از سلول‌های بنیادی بانک خصوصی استفاده کرده‌ایم. در عین حال برای بیماران فلج مغزی هم بزرگ‌ترین کارآزمایی بالینی را آغاز کردیم تا از سلول‌های بنیادی خون بند ناف برای درمانشان استفاده کنیم. ضرابی ادامه داد: در عین حال ما در کنار بانک خون بند ناف، بانک خون محیطی را هم داریم که به این صورت است که بیماران سرطانی که می‌خواهند تحت شیمی‌درمانی قرار بگیرند و نیاز به پیوند دارند، معمولاً مراکز پیوند قبل از شیمی درمانی، نمونه خون آن‌ها را در اختیار ما قرار می‌دهند و ما کار ذخیره‌سازی نمونه خون محیطی بیماران را انجام می‌دهیم و بعد از اتمام شیمی درمانی نمونه بلافاصله برای پیوند ارسال می‌شود. این از اقداماتی است که برای مراکز پیوند بسیار مؤثر بوده و خوشبختانه تاکنون نمونه نزدیک به ۵۲۰ بیمار ذخیره‌سازی شده که از این تعداد ۲۱۰ پیوند موفق داشتیم که خبر بسیار خوبی در حوزه پیوند سولول‌های بنیادی خون محیطی است. به گزارش ایسنا وی همچنین اظهار کرد: خوشبختانه با اقداماتی که انجام شده و به رغم همه محدودیت‌هایی که ما به واسطه تحریم‌های ظالمانه داشتیم، توانستیم در کنار کشور‌های مختلف، یک ذخیره سلولی مناسب را ایجاد کنیم. یکی از نکات بسیار مهم در این زمینه این است که ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی باعث می‌شود که به میزان زیادی از خروج ارز از کشورمان جلوگیری شود، زیرا هر نمونه از خون بند ناف اگر بخواهد از سایر کشور‌ها وارد کشور شود، ۳۵ تا ۴۰ هزار دلار به ازای هر نمونه باید پرداخت شود.
۱۲۰ پیوند مغزی
ضرابی با بیان اینکه در حال حاضر در دنیا بیش از ۴۰۰ کارآزمایی بالینی برای اطفال و بالغین با استفاده از سلول‌های بنیادی بندناف انجام می‌شود، گفت: این موارد نشان می‌دهد که این موضوع بسیار مهم است. باید توجه کرد که هر سلولی که بخواهد وارد کاربرد درمانی و درمان بیماری‌ها شود، باید بعد از فاز حیوانی و مشخص شدن نتایج آن، وارد فاز تحقیقات انسانی شود. در حال حاضر در دنیا کارآزمایی‌های بالینی روی فلج مغزی، ام اس و اس ام‌ای با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف انجام می‌شود. در حوزه بالغین هم برای بیماری‌هایی مانند سکته مغزی، آلزایمر، صدمات نخاعی کارآزمایی بالینی انجام می‌شود. ما هم متناسب با دنیا برای بیماری فلج مغزی کارآزمایی بالینی را آغاز کردیم و ۱۲۰ بیمار را پیوند کردیم و در حال ارزیابی هستیم. در بیماران اوتیسم هم به همین صورت اقدام می‌کنیم. با این اقدامات امیدواریم در حوزه سلول درمانی برای بیماران غیر‌خونی هم حرفی برای گفتن داشته‌باشیم.
وی با بیان اینکه ۳۵ محصول در دنیا از ضمایم زایمانی به دست می‌آیند، گفت: به عنوان مثال از بافت بند ناف و پرده جنینی استفاده می‌شود. با همین ایده است که قصد داریم به فرآوری این محصولات اقدام کنیم و با همین ایده در صددیم تا اولین پالایشگاه ضمایم زایمانی را راه‌اندازی و از دور ریز آن‌ها جلوگیری کنیم. ضرابی افزود: آنچه مدنظرمان است راه‌اندازی بانک‌های خون بند ناف در کشور‌های همسایه است. خوشبختانه دانش فنی جمع‌آوری سلول‌های بنیادی در کشور ما کاملاً بومی است و اکنون حداقل از سه کشور درخواست راه‌اندازی خون بند ناف را داریم که با توجه به اینکه تفاهم اولیه انجام شده امیدواریم بتوانیم در این کشور‌ها بانک خون بند ناف را راه‌اندازی کنیم.
مادران باردار برای ذخیره‌سازی بند ناف اقدام کنند
ضرابی ادامه داد: بیش از ۱۳۰ هزار خانواده عضو مرکز خون بند ناف رویان هستند. ما در یک طرح سراسری برای ارزیابی سلامت خانواده‌های عضو بانک خون بند ناف، طرحی را آغاز کردیم و انتظار داریم خانواده‌هایی که عضو بانک خون بند ناف هستند، به سامانه ما مراجعه و پرسشنامه تکمیل کنند. هدف این است که ببینیم سلامت نوزادانی را که سلول بنیادی آن‌ها ذخیره شده به چه صورت است و اگر نیاز به سلول بنیادی دارند، امکان پیوند را برایشان فراهم کنیم. در عین حال در راستای رسالت اجتماعی که رویان دارد، تسهیلات ویژه‌ای را برای خانواده‌هایی که کودک مبتلا به بیماری خونی دارند، ارائه می‌دهیم. خوشبختانه با همکاری بنیاد‌های خیریه این امکان فراهم شده که بتوانیم نمونه‌های خون بندناف خانواده‌های که کودک مبتلا به بیماری خونی دارند، ذخیره‌سازی کنیم. اگر مادری باردار است و کودک مبتلا به بیماری خونی دارد، حتماً درخواست دهد تا نمونه خون بند نافش را ذخیره‌سازی کنیم. بسیاری از پیوند‌هایی که تاکنون انجام دادیم، پیوند خواهر و برادر بوده که از نمونه خون بند ناف‌شان استفاده شده و موفق هم بوده‌است.
وی گفت: افرادی که می‌خواهند در بانک خصوصی ذخیره‌سازی کنند باید هزینه پرداخت کنند. هزینه اولیه ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است و سالانه هم ۱۶۰ هزار تومان به عنوان هزینه نگهداری سالانه دریافت می‌شود، اما خوشبختانه اکنون شرایطی ایجاد کردیم که همه افراد با هر شرایط اقتصادی بتوانند از این امکانات استفاده کنند و امکان تقسیط یا استفاده از تسهیلات وجود دارد. کسی را به دلیل مشکل مالی از این امکان محروم نمی‌کنیم. در عین حال بیمه‌های تکمیلی بخشی از هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند و امیدواریم سایر بیمه‌ها را هم بتوانیم متقاعد کنیم که این حوزه را هم جزو خدمات‌شان آورند. وی درباره شرایط ذخیره‌سازی خون بند ناف گفت: کسانی که در آستانه تولد فرزندشان هستند و می‌خواهند از امکان ذخیره‌سازی خون بند ناف و از بانک خصوصی استفاده کنند، از آنجایی که فعلاً در بانک عمومی نمونه‌ای را جمع آوری نمی‌کنیم، افراد می‌توانند در سایت بانک خون بند ناف رویان بعد از هفته ۳۶ مراجعه و ثبت‌نام کنند. به زودی طرحی را برای افزایش تعداد نمونه‌های بانک عمومی شروع می‌کنیم و از خیرین می‌خواهیم که مشارکت کنند تا بتوانیم این اقدام را انجام دهیم.
