سرویس اقتصاد جوان آنلاین: با وجودی که حداقل ۸۰ درصد حجم نقدینگی ۳ هزار هزار میلیارد تومانی تحت قالب سپردههای بانکی کوتاهمدت، میانمدت، بلندمدت و انواع ذخایر در اختیار سیستم بانکی کشور است و افزایش هر یک درصد سود سپرده بانکی ۲۰ الی ۲۵ هزار میلیارد تومان برای نظام بانکی هزینه ایجاد میکند، وزیر اقتصاد با بیان اینکه بحث درباره بالا رفتن نرخ سود بین بانکی مطرحشده و درست هم است، اظهار داشت: برنامهریزی میشود حتماً از این روند جلوگیری شود، از سوی دیگر در شرایطی که بازار سرمایه طی سه ماهه گذشته اصلاح سنگین ۴۰ الی ۵۰درصدی را تجربه کردهاست و از منظر نقدینگی و نقد شوندگی چالش جدی دارد، این عضو کابینه دولت دوازدهم از عرضه اولیه ۱۰۰ شرکت در سال جاری خبر دارد.
بخش تولید و خانوار در اقتصاد ایران طی سالهای گذشته دچار تنگنای جدی شدهاند، اگر چه بخشی از این تنگنا از ناحیه تحریمهای ظالمانه و شیوع کرونا حادث شدهاست،، اما سوءمدیریت در حوزه اقتصادی به ویژه سیاستهای پولی و مالی شرایط پیچیدهای را خلق کردهاست. زمانی که بازار سرمایه در یکسال منتهی به ۲۰ مردادماه سال ۹۹ در رشد بود، بسیاری از کارشناسان اقتصادی دلسوز به دولت و شورای عالی بورس و سازمان بورس اوراق بهادار توصیه کردند که با توجه به پمپاژ نقدینگی به بازار سرمایه، عرضه اولیه و افزایش سهام شناور شرکتها در بازار سرمایه انجام گیرد تا نرخ سهام صرفاً به دلیل پمپاژ پول به شکل شارپی جهش نکند،، اما متأسفانه به توصیه مذکور عمل نشد تا اینکه ارزش بورس و فرابورسی که ابتدای سال ۹۸ در کل در محدوده ۹۰۰ هزار میلیارد تومان قرار داشت، در ۲۰ مرداد سال ۹۹ به محدوده ۱۰ هزار هزار میلیارد تومان نزدیک شد و در پی آن در اصلاح سنگینی فرو رفت بهطوری که هم اکنون ارزش بورس و فرابورس، حدود ۶ هزار میلیارد تومان است.
حال که نقدشوندگی و نقدینگی در بازار سرمایه با مشکل مواجه است و بازار در دوره اصلاح به سر میبرد، روز گذشته شاخص کل بورس تهران با کمتر از ۱۰ هزار واحد رشد در محدوده یک میلیون و ۲۲۲ هزار واحد قرار گرفت. شایعههایی مبنی بر عرضه اولیههای آبشاری در بازار سرمایه و همچنین رشد نرخ سود بین بانکی و احتمالاً متعاقب آن رشد نرخ سود بانکی خبرساز شدهاست که این نیز میتواند بر تداوم اصلاح بازار سرمایه استمرار بخشد. کارشناسان اقتصادی ناترازی دخل و خرج دولت و همچنین بانکها را که بخش زیادی از آنها نیز به نوعی به دولت وابسته هستند، به عنوان یک چالش جدی برای اقتصاد ایران معرفی میکنند. به طور نمونه هم اکنون حجم نقدینگی در محدوده ۳ هزار هزار میلیارد تومان قرار دارد که حدود ۶۵۰هزار میلیارد تومان از آن پول و الباقی آن شبهپول در اختیار سیستم بانکی است، در حقیقت نظام بانکی به مبلغی حدود ۲ هزار هزار میلیارد تومان سپرده بانکی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت سود بانکی پرداخت میکند که هر یک درصد رشد سود بانکی میتواند رقمی حدود ۲۰ الی ۲۵ هزار میلیارد تومان هزینه ایجاد کند که این هزینه یا به واسطه افزایش نرخ بهره در اقتصاد جبران میشود یا اینکه با خلق نقدینگی جدید جبران میشود که نتیجهاش تورم است.
بدین ترتیب کوچکسازی سیستم بانکی در اقتصاد ایران باید یک هدف باشد و نظام بانکی باید داراییهای غیر نقد خود را نقد کند تا علاوه بر افزایش سرمایه صرفاً به واسطهگری مالی مشغول شود، این در حالی است که معاون وزیر اقتصاد پیش از این گفته بود نیمی از ۲۳ هزار شعبه بانکی مازاد است، حال به جای اینکه سیستم بانکی مسیر صحیح اصلاح را طی کند، زمزمههای نرخ سود بین بانکی و سود بانکی به گوش میرسد که باید گزارشهای رویدادهای بازار بین بانکی جزئیتر برای افکار عمومی گزارش شود.
در همین حال فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد و دارایی در حاشیه جلسه هیئت دولت و در جمع خبرنگاران با بیان اینکه اخیراً یک سری مباحث مطرح شد و اثرگذار بود، اظهار داشت: یکی از بحثها این بود که نرخ سود بانکی افزایش پیدا کند، در حالی که همه فعالان بازار دیدند که رئیس کل بانک مرکزی این را تکذیب کرد و اتفاقاً چنین چیزی در شورای عالی بورس هم مطرح نبودهاست.
در حالی که در نیمه ابتدایی سال در زمان رشد بورس، نرخ سود بین بانکی در نزول بود و هم اکنون گویا نرخ سود بین بانکی در صعود است و جالب این است که طی سه ماهه اخیر بورس در نزول بودهاست، در همین رابطه، دژپسند با بیان اینکه بحث پیرامون بالا رفتن نرخ سود بین بانکی مطرح شده و درست هم هست، اظهار داشت: این هم برنامهریزی میشود و حتماً باید از این روند جلوگیری شود. دژپسند با اعلام خبر عرضه اولیههای جدید بورسی نیز افزود: شورای عالی بورس و سازمان بورس برنامهای دارد که تا پایان سال جاری میتواند ۱۰۰ شرکت به صورت عرضه اولیه عرضه شود و این بدان معناست که خوشبختانه استقبال خوبی وجود دارد؛ بنابراین باید کسانی که در بازار هستند به منظور بهرهمندی از این شرایط با دقت عمل کنند.