سرویس جامعه جوان آنلاین: ثبتنام وام ضروری دانشجویان در سامانه صندوق رفاه از روز ۳۰ مهرماه آغاز شده است. پرداخت وامهای دانشجویی شامل انواع وامهاست که دانشجویان میتوانند از یکی از وامها در هر نیمسال تحصیلی استفاده کنند و میانگین این وام از ۶ میلیون تومان تا ۱۰ میلیون تومان است.
سال گذشته صندوق رفاه دانشجویان ۴۸۰ میلیارد تومان را برای تسهیلات دانشجویان کشور اختصاص داده بود. امسال این بودجه با حدود ۳۰ درصد افزایش به ۶۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته است.
آسانتر از هر وامی
وامها حالا به یکی از اصلیترین ابزارهای بشر امروزی برای رفع نیازهای مالی اقشار مختلف جامعه تبدیل شدهاند. راهی که بسته به میزان درآمد افراد میتواند مبالغ مختلفی را شامل شود و حتی مبلغ برخی از آنها به میزانی است که بتوان با آنها کسبوکاری نیز راهاندازی کرد.
در این میان، اما شاید کمترین مبالغ وام متعلق به قشر دانشجو باشد، قشری که بهخاطر تحصیل در مراکز دانشگاهی هزینههای غیرتحصیلی زیادی ندارند و بیشتر دغدغهشان تأمین هزینه شهریه و پیدا کردن محلی برای اقامت است.
وامهایی که شاید در نظر اول به اندازهای نباشد که بتواند نیاز مالی فرد را تأمین کند، اما با توجه به اینکه شرایط بازپرداخت آن بهمراتب آسانتر از دیگر وامها بوده و هست و از طرف دیگر صرفاً برای رفع نیازهای آموزشی دانشجویان یا تأمین محلی برای زندگیشان در نظر گرفته شده، همیشه با استقبال بالای جامعه دانشجویی همراه بوده است.
افزایش چشمگیر وام دانشجویان
هرچند این وامها نیز توسط بانکهای عاملی به دست جامعه هدف میرسد، اما صندوق رفاه دانشجویان مهمترین ارگان در تأمین پشتوانههای مالی برای پرداخت وامهای مختلف به دانشجویان بهشمار میرود. سازمانی که حالا چند سالی میشود خودش با مشکلات مالی روبهرو گردیده است و همین مهم دلیلی برای عدم افزایش مبالغ بسیاری از وامها طی سالهای اخیر شده، اما با توجه به تورم افسارگسیخته سالهای گذشته و بهویژه یک سال اخیر نارضایتی دانشجویان را به همراه داشته است.
البته به نظر میرسد امسال با توجه به شرایط حاکم بر وضعیت آموزش عالی کشور و از طرف دیگر کوچکتر شدن سفره خانوارها، با وجود شرایط نابسامان اقتصادی، وامهای دانشجویی تغییراتی هر چند کوچک را تجربه کردهاند.
رئیس صندوق رفاه دانشجویان شهریورماه امسال از افزایش میزان اعتبارات برای وامهای اختصاصیافته در سال تحصیلی خبر داده و گفته بود: «امسال ۶۰۰ میلیارد تومان از مجموع اعتبار صندوق برای وامها اختصاص یافته است، درحالیکه سال گذشته ۴۸۰ میلیارد تومان برای وام در نظر گرفته شد. در نظر داریم تا در نیمسال اول امسال ۳۰۰ میلیارد تومان به این مسئله اختصاص دهیم.»
البته او در ادامه صحبتهایش تحقق این مسئله را منوط به تخصیص صددرصدی اعتبارات توسط سازمان برنامهوبودجه دانسته بود.
بیخبری دانشجویان
در حالی چند روزی از آغاز ثبتنام وامهای مختلف در دانشگاهها میگذرد که نهتنها سایت صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم هنوز بخشنامه مربوط به تسهیلات مالی دانشجویان در سالتحصیلی ۱۳۹۹- ۱۴۰۰ را منتشر نکرده، بلکه پیگیریهای چندباره خبرگزاری دانشگاه آزاد از مسئولان این صندوق برای کسب اطلاع در این زمینه نیز به نتیجه نرسیده است.
از سوی دیگر برخی معاونان دانشجویی دانشگاههای کشور نیز به نبود اطلاعرسانی دقیق درباره زمان آغاز ثبتنامها اشاره کردهاند و از بیخبری بخشی از دانشجویان خبر دادهاند. بیخبریای که ناشی از تعطیلات دانشگاهها بخاطر کرونا هم است.
۲۱ نوع وام مجازی
کمتر از یک ماه پیش بود که رئیس صندوق رفاه دانشجویان در نشست خبری به سؤالات اهالی رسانه پیرامون نحوه ارائه وامهای تحصیلی، مبالغ آنها و چگونگی بازپرداخت آنها پاسخ داده بود.
به گفته ناصر مطیعی در گذشته حدود ۲۱ نوع وام مجازی برای ارائه به دانشجویان وجود داشته است، اما در سال تحصیلی جدید این وامها به پنج گروه کاهش پیدا کرده است، البته این به معنی حذف هیچکدام از وامها نیست؛ چراکه در عمل چند وام ذیلِ یک رویداد و یک عنوان قرار میگیرند. بهطور مثال وام ضروری که شامل رویدادهایی مانند تصادف، بیماریهای صعبالعلاج و فوت پدر یا مادر هستند، امسال تحت یک عنوان قرار گرفته است، اما در گذشته هر کدام از این وامها عنوانی جداگانه برای خود داشتند.
وامهای پرتقاضا و پراستقبال
میزان مبالغ مختلف هر کدام از وامهایی که قرار است در سالجاری به دانشجویان متقاضی در مقاطع تحصیلی مختلف ارائه شود، نیز دیگر مطالبه اهالی رسانهها و بالطبع این قشر بود. موضوعی که مطیعی دربارهاش اینگونه گفته بود: «مبالغ وامها امسال افزایش یافتند. در سال تحصیلی پیش رو وامها به لحاظ مبلغ، تقویت شدند. بهطور نمونه وام تحصیلی که پیشتر از ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان را شامل میشد، برای سال تحصیلی ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ به یک ۵/۱ تا ۲ میلیون تومان افزایش یافته است. همچنین در سیستم جدید وام شهریه که از وامهای پرتقاضا و پراستقبال صندوق رفاه است و قبلاً بهطورمثال در مقطع دکتری تخصصی ناپیوسته ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود تا ۵ میلیون تومان افزایش داشته است.»
تفاوت تسهیلات کلانشهرها و شهرستانها
به گفته او مبلغ پرداختی وام ضروری به دانشجویان نیز در سال گذشته تنها یک میلیون تومان بود که امروز این میزان در موارد خاص از ۳ میلیون تا ۵ میلیون تومان را شامل میشود. همچنین وام مسکن برای دانشجویان متأهل که در استان تهران زندگی میکنند از ۱۰ به ۲۵ میلیون تومان، در کلانشهرها تا ۲۰ میلیون و در سایر شهرها تا ۱۵میلیون تومان افزایش یافته است.
حذف مقطع تحصیلی
یکی از اتفاقات جالبی که در ارائه تسهیلات مالی به دانشجویان در سال تحصیلی جدید از سوی صندوق رفاه دانشجویان موردتوجه قرار گرفته است، بحث حذف مقطع تحصیلی است. درحالیکه در گذشته دانشجویانی که در مقاطع تحصیلی بالاتر بودند، میتوانستند از این وامها با مبالغ بالاتری بهرهمند شوند، اما به نظر میرسد دیگر چنین شرایطی وجود ندارد و حالا صندوق رفاه دانشجویان همه را به یک چشم میبیند؛ چراکه به گفته مطیعی در گذشته مبلغ وام براساس مقطع تحصیلی تعریف میشد، اما امسال مقطع تحصیلی حذف شده و اصلاً مقطع تحصیلی در میزان وام توجیهی نداشته است.
تنوع در ضمانت
اصلیترین مؤلفه برای دریافت وام صندوق رفاه دانشجویان مانند هر وام دیگری، ضامن داشتن است، موضوعی که به نظر میرسد امسال شرایط متفاوتی را پیش روی دانشجویان متقاضی استفاده از انواع وامهای دانشجویی قرار داده است؛ چراکه رئیس صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم در همان نشست خبری دراینباره گفته بود: «برای دریافت وام دانشجویی تا سطح ۱۵ میلیون تومان با یک ضامن و بیش از آن باید دو ضامن توسط دانشجویان معرفی شود. البته فعالان بخشهای خصوصی و اقتصادی نیز میتوانند بهعنوان ضامن برای دریافت وامهای دانشجویی معرفی شوند، درحالیکه پیشتر تنها کارمندان رسمی و پیمانی دولتی میتوانستند ضامن باشند، اما از امسال دامنه افرادی که میتوانند ضمانت کنند افزایش یافته است و پیمانیها و قراردادیهای دستگاههای اجرایی هم اضافه شدهاند. در کنار آن برای دانشجویان توانخواه مذاکراتی با کمیته امداد انجام شده و قرار است کمیته امداد ضامن این دانشجویان شود.»
لپتاپ نداریم
با وجود تغییرات اساسی صورتگرفته در نحوه ارائه تسهیلات مالی صندوق رفاه به دانشجویان، اما صندوق عملاً هیچ ردیف اعتباری را برای آموزش از راه دور دانشجویان در شرایط کرونایی در نظر نگرفته است. بهعبارت دیگر مطیعی درباره ارائه تسهیلات برای خرید ملزوماتی مانند لپتاپ و... گفته بود: «صندوق رفاه دانشجویان وام خرید لپتاپ ندارد و در این زمینه هم هیچ اتفاق جدیدی رخ نداده است؛ وام ضروری که در یکی از عناوین پنجگانه وامهای صندوق رفاه دانشجویان قرار دارد، برای این امر اختصاص یافته است؛ دانشجویان در صورت نیاز به خرید لپتاپ میتوانند از این وام بهره ببرند. همچنین برخی از دانشجویان رشتههای هنر، دامپزشکی یا مهندسی که به ابزارهایی برای تحصیل خود نیازمند هستند، از این وام ضروری استفاده میکنند.»
اولویت با دانشجویان قدیمی
هر چند هنوز دانشجویان جدیدالورود سال تحصیلی به دانشگاههای کشور راه پیدا نکردهاند، اما صندوق رفاه دانشجویان از ماه گذشته آب پاکی را روی دست این دانشجویان ریخت و اولویت در ارائه تسهیلات را در راستای رفع نیازهای دانشجویان ورودی قدیم دانسته و رفع نیاز جدیدالورودها را منوط به تصمیمگیری در زمان مشخصی کرده است.
هیچ وامی کاهش نداشته است
نکته قابلتأمل درباره وامهای دانشجویی در سال تحصیلی جاری این است که با وجود گذشت چند روزی از شروع زمان ثبتنام برای دریافت این وامها، اما به نظر میرسد هنوز دانشجویان دچار سردرگمی بوده و نبود اطلاعرسانی بهموقع دراینباره حواشیای را ایجاد کرده است. از سوی دیگر برخی معاونان دانشجویی دانشگاههای پایتخت در گفتگو با خبرگزاری دانشگاه آزاد از پیچیدهتر شدن شرایط برای دریافت این وامها سخن گفتهاند. سیاوش خرسندی، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه امیرکبیر دراینباره گفت: «ثبتنام دانشجویان متقاضی از همان زمان اعلامی در دانشگاه آغاز شده است و برخی از وامها نیز به صورت ماهانه به حساب دانشجویان واریز میشود، اما برخی دیگر از وامها بعد از تکمیل شدن پرونده به حساب دانشجو واریز میشود و طبیعی است که روند معرفی دانشجویان به صندوق رفاه جهت دریافت وامها برای ترم جاری در حال انجام است.»
او درباره وام دانشجویان دکتری ادامه داد: «ما وام شهریه، مسکن و ضروری را برای دانشجویان این مقطع داریم که هر کدام با شرایط خاص خودش ارائه میشود، البته میزان هیچکدام از این وامها کاهش نیافته، اما نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری هم نداشته است.»
شاغلها وام نمیگیرند
معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه دانشجویان متقاضی دریافت وام در این دانشگاه نسبتاً تعداد مشخصی هستند، تصریح کرد: «با توجه به اینکه هنوز دانشجویان جدیدالورود به دانشگاه نیامدهاند، تا حدودی همان دانشجویانی که ترمهای پیش از وام استفاده میکردند در ترم جاری نیز خواهان استفاده از این تسهیلات هستند. از سوی دیگر با توجه به شرایط جدیدی که برای دریافت وامها در نظر گرفته شده، تا حدود کمی از میزان متقاضی کاسته شده است. به عبارت دیگر از آنجایی که سامانههای مرتبط با وام دانشجویی متمرکز شده است، دیگر آن دسته از دانشجویانی که برای آنها بیمه یا اشتغال بهکار رد میشود، عملاً امکان بهرهمندی از وام دانشجویی را نخواهند داشت.»
برخی دانشجویان بدعهدی میکردند
خرسندی با تأکید بر اینکه شرایط جدید باعث شده تا برخی از دانشجویان شرایط لازم برای دریافت این وامها را نداشته باشند، گفت: «با توجه به اینکه در گذشته شرایط بازپرداخت وامها با مشکلاتی همراه بوده و بعضاً اقساط در زمان مقرر خود توسط دانشجویان پرداخت نمیشد، امروز کمی شرایط ضمانت برای دریافت وامها سختتر شده است و برخی از دانشجویان نیز نمیتوانند این مرحله را انجام دهند، ازاینرو پرداخت وامها در دانشگاه امیرکبیر به نسبت گذشته کمی کمتر شده است.»