سرویس اقتصادی جوان آنلاین: بازار سرمایه طی دو ماه گذشته وضعیت عجیبی را پشتسر گذاشته است. پس از فتح قله ۲ میلیونی شاخص کل، یک تصمیم عجیب همهچیز را خراب کرد و تا به امروز، وضعیت بورس به حدی عجیب شده است که اغلب نمادهای بنیادی و غیربنیادی بین ۵۰ تا ۸۰ درصد با کاهش ارزش مواجه شدند که به معنای نصف شدن پول سهامداران است.
دولت و مجلس نیز برای بازگرداندن آرامش به بازار طرحها و تصمیمات مختلفی را روی میز گذاشته و اجرا کردند. الزام حقوقیها به جمعکردن صفهای فروش تا تزریق یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی برای احیای بازاری که اهالیاش دیگر به دولت اعتمادی ندارند.
برخی کارشناسان تصمیمات گرفته شده را مداخله و برخی دیگر آن را حمایت میدانند؛ با این وجود اتفاق خاص و مثبتی در بازار سرمایه رخ نداده است و نیشترهایی که زده میشود، موقتی و کوتاه است. بسیاری از سهامداران تازهکار بورس که برای حفط ارزش پول خود به بورس آمدند، شاهد نصف شدن پول خود و مترصد بروز موقعیتی برای فرار از بازار هستند، به همین دلیل است که وقتی صفهای فروش در حال جمعشدن هستند بسیاری از سهامداران از فرصت استفاده کرده و میخواهند با نقدکردن سهام خود با بورس خداحافظی کنند.
اوضاع به قدری پیچیده شده است که نه تحلیل بنیادی و نه تحلیل تکنیکال پاسخ مناسبی به سهامداران میدهد و مردم مضطرب که شاهد افزایش قیمت دلار و طلا هستند، ترجیح میدهند بورس را کنار بگذارند. در فضای مجازی هم شایعات بسیاری درباره اهداف آشکار و پنهان افت شاخص کل شنیده میشود که به نگرانیهای سهامداران دامن میزند.
آغاز بیاعتمادی از کجا بود؟
مردادماه بود که خبرهای رسمی درباره واگذاری سهام دولت در چهار پالایشگاه منتشر شد؛ کارشناسان و البته فعالان بازار سرمایه با توجه به تجربیات گذشته و نیاز مالی دولت معتقد بودند با توجه به تخفیف ۲۰ درصدی که دولت برای مردم در نظر گرفته است، قیمت این سهام با رشد بیشتری همراه خواهد شد تا درآمد دولت با احتساب تخفیف ۲۰ درصدی افزایش یابد.
واکنش بازار هم به این تحلیل مثبت بود و در مردادماه، این پالایشیها بودند که به لیدر بازار تبدیل شدند، اما ۲۰ مرداد خبری به صورت شایعه دست به دست شد که دولت از عرضه سهام پالایشی خود عقب کشیده و دیگر خبری از صندوق دوم ETF نیست؛ واکنش بازار به این خبر بسیار منفی بود و همه نمادها با ریزش سنگین مواجه شدند تا آنکه اصل خبر توسط وزارت اقتصاد و امور دارایی تأیید شد.
با اعتراضاتی که نسبت به خلف وعده دولت صورت گرفت، سازمان خصوصیسازی در بیانیهای این موضوع را شفاف و اعلام کرد: براساس اعلام قبلی قرار بود سهام دولت در چهار پالایشگاه در قالب دومین صندوق سرمایهگذاری قابل معامله عرضه شود، اما با توجه به اقدام نکردن وزارت نفت در تأسیس صندوق مذکور، هیئت واگذاری در آخرین جلسه خود با توجه به عرضه قبلی سهام شرکت پالایش نفت تبریز، عرضه باقیمانده بلوک سهام متعلق به دولت در سه شرکت پالایش نفت بندرعباس، تهران، و اصفهان را مصوب کرد، اما وزارت نفت هم برای در امان ماندن از عصبانیت مردم بلافاصله واکنش نشان داد و گفت: این وزارتخانه مخالفتی با عرضه سهام پالایشگاهها در قالب صندوق ندارد. ظهر همان روز هم وزیر اقتصاد در اخبار سراسری اظهار داشت که سهام دولت در این چهار پالایشگاه در قالب صندوق و در بورس عرضه میشود.
از تاریخ ۲۰ مرداد که خبر منتفی شدن صندوق دوم اعلام شد، بازار سرمایع قرمزپوش شد که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مهمترین دلیل آن عدم اعتماد مردم به دولت بود. سقوط شاخص کل از ۲ میلیون به زیر ۵/۱ میلیون واحد در حالی به بورس تحمیل شد که صفهای خرید در نمادهای پالایشگاهی روز به روز بیشتر شد، با وجود آنکه دولت اعلام کرد سهام خود را در قالب صندوق عرضه میکند.
ترس از دولت؟
با این وجود هیج جیز درست نشد و اعتمادی که دیگر وجود نداشت، فضای بورس را متشنج کرد. دولت و مجلس هم برای پایان دادن به این فضا، تصمیماتی را اتخاذ کردند که با واکنشهای مختلفی مواجه شده است. عدهای معتقدند اگر دولت از ابتدا در بورس دخالت نمیکرد، بازار سرمایه راه خودش را میرفت و عدهای دیگر هم میگویند دخالتهای مثبت دولت در این شرایط هم کمکی به بهبود شرایط ۴۵ میلیون سهامدار نمیکند چراکه حمایتهای پاستور شبیه به مداخلاتش است و وضعیت را خرابتر میکند.
علی جبل عاملی تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر و به عنوان کسی که در قبال همه سرمایهگذاران مسئول است، در این مدت اقدامات زیادی در جهت تعادل بخشی به بازار انجام داده است، عنوان کرد: برخی اقدامات دستوری و برخی دیگر توصیهای بوده است؛ برای مثال در مورد حمایت حقوقیها از بازار هیچ اجباری نبود و حقوقیها قانوناً ملزم به حمایت نبودند، اما شاهدیم که بسیاری از حقوقیها در حال حمایت از سهمها هستند.
وی با تأکید بر اینکه اعمال محدودیت فروش سهام در همان روز که خریداری شده است، در جهت حفظ منافع کل سهامداران مخصوصاً سهامداران خرد بوده است، اظهار کرد: گاهی اتفاقاتی میافتد که برخی افراد سودجو در بازار حرفهای هستند، در یک روز باعث نوسان ۱۰درصدی قیمت یک سهم شوند و سهامدار خرد که با اطلاعات کم وارد بازار شده است را سردرگم کنند.
جبل عاملی در مورد کاهش شاخص بورس بعد از تصمیم مذکور سازمان نیز گفت: به نظر من در مورد این اتفاق، عوامل دیگری مانند وضعیت بازارهای موازی در بازار دخیل هستند. این اتفاق باعث شده است سهامداران بترسند و غیرمنطقی تصمیم بگیرند. درحالی که افزایش نرخ ارز چه تأثیری روی سودآوری شرکتها دارد، آگاهی ندارند. بنابراین این تصمیم میتواند بخشی از تنشهایی که در برخی سهمهایی که نوسانات زیادی دارند را کنترل کند و اجازه دهد و کمک کند بازار به سمت آرامش برود. گرچه هر دستورالعملی موافقان و مخالفان خود را دارد و ممکن است عملکرد آنها به صورت مقطعی بر بازار تأثیر گذارد.