سرویس اقتصاد جوان آنلاین: موضوع سوزاندن گازهای همراه نفت و همچنین میادین گازی روی فلرها سالهاست مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان قرار داشته است؛ هرچند که دولتها در این خصوص برنامههای خود را ارائه داده و پروژههای بسیاری را کلید زدند، اما از دهه ۷۰ تا به امروز که موضوع جمعآوری گازهای همراه مطرح شده است، اتفاق بزرگ و خاصی در این حوزه رخ نداده است.
سالانه افزون بر ۱۵۰میلیارد متر مکعب گاز تحت عنوان فلرینگ (یا سوختن گازها در مشعل) در جهان به مواد آلاینده تبدیل میشود که براساس آمارهای بانک جهانی این رقم چیزی معادل یک سوم مصرف گاز کل اروپاست. از کل حجم گازهای آلاینده، ۷۵درصد آن متعلق به ۱۰کشور است که ایران هم جزو آنها محسوب میشود.
با توجه به چنین آماری در رابطه با سوزاندن گازهای همراه نفت، ایران باید سازوکار و چارچوبی را طراحی نماید تا بتواند نسبت به کشورهای منطقه گازهای همراه نفت کمتری بسوزاند. لازمه این امر، بهرهبرداری از طرحهای جمعآوری گازهای همراه نفت همچون واحدهای NGL، تزریق گازهای همراه نفت به مخازن نفتی، تولید برق و پروژههای دیگر است. البته بخشی از این سازوکار میتواند ایجاد بستر مناسب برای حضور بخشهای غیردولتی در جمعآوری گازهای همراه نفت باشد تا بتوان از امکانات این بخشها در این زمینه استفاده کرد.
با این حال زنگنه مشکل اصلی در بدسوزی فلر گازها و پتروشیمیهای عسلویه را مشکلات ناشی از تحریمها عنوان کرده و گفته که بخشی از فلرها نیز به این دلیل است که برخی تجهیزات در پالایشگاههای جدید نصب و تنظیم نشده و البته این سالها میزان گاز در ۱۰ فاز اول کم شده و به مرور کمتر هم خواهد شد.
در این مورد، در مفاد مرتبط با وزارت نفت در ماده ۴۸ قانون برنامه ششم توسعه کشور آمده است که تمامی طرحهای جمعآوری، مهار، کنترل و بهرهبرداری از گازهای همراه تولید و مشعل در تمامی میادین نفتی و تأسیسات صنعت نفت را با تعیین نرخ عادلانه خوراک آنها ظرف مدت حداکثر سه ماه از تاریخ لازمالاجرا شدن این قانون از طریق فراخوان به مردم و بخش غیردولتی واگذار کند، به گونهای که تا پایان برنامه حداقل ۹۰ درصد گازهای مشعل مهار و کنترل شده باشد.
پاسخ زنگنه به مجلس
وزیر نفت همچنین به تازگی در پاسخ به انتقادات نمایندگان مجلس در این خصوص گفت: آنچه ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابتپذیر را در این زمینه نابود کرد، تبصره ۱۴ بود که بر اساس آن تمامی منابع خرج یارانهها میشود و مقدار کمی برای بهینهسازی در نظر گرفته شد که آن هم تخصیص داده نمیشود. در زمینه طرح گاز مشعل، طرح بیدبلند خلیجفارس بهعنوان بزرگترین طرح کشور برای جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت است که در آستانه بهرهبرداری قرار دارد و تا سال ۱۴۰۱ همه گازهای همراه فرآورش و خوراک پتروشیمیها میشود.
همچنین برای جمعآوری گازهای هر کدام از فلرها در مناطق نفتخیز جنوب برنامهریزی شده و قرار است حدود ۹۰ درصد از گازهای همراه جمعآوری شود. عمده گازها در میادین کوچک است که امکان احداث تأسیسات جمعآوری در آنها نبوده، اما برای این میادین به گفته سعید کوتی - مدیر تولید شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب - برنامههایی در نظر گرفته شده است.
استقبال بخش خصوصی
ایسنا در این باره نوشته است: ظاهراً بخش خصوصی از پروژههای گازهای همراه استقبال بسیار خوبی کرده و در این راستا مناقصهها برگزار و برنده آن نیز مشخص شده که برخی پروژهها راهاندازی و برخی در حال احداث است و با انجام این پروژهها گاز و گاز مایع به میزان گاز تولیدی کشور اضافه میشود؛ در واقع گاز به میزان تولید گاز طبیعی و مایعات به خوراک پتروشیمیها تبدیل خواهد شد.
کارشناسان چه میگویند؟
در همین رابطه محمد خطیبی - کارشناس حوزه انرژی با اشاره به اهمیت جمعآوری گازهای فلر و تأثیرات آن بر اقتصاد و مسائل زیستمحیطی کشور گفت: با توجه به اینکه جمعآوری گازهای مشعل ضمن منافع مستقیم اقتصادی دارای منافع غیرمستقیم زیادی همچون کاهش آلودگیهای زیستمحیطی است و در برنامه ششم توسعه نیز تأکیدات ویژهای به جمعآوری این گازها صورت گرفته، وزارت نفت باید با جدیت در این مسیر گام بردارد.
وی با بیان اینکه باید دید بر اساس اسناد بالادستی وزارت نفت تا چه میزان در این مسیر گام برداشته است، تصریح کرد: پخش شدن گازهای فلر در هوا ایجاد آلودگی میکند ضمن آنکه این موضوع یک ثروت است و جمع آوری آن میتواند به اقتصاد کمک کند.
این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه لازم است اقدامات بیشتری برای سر و سامان دادن به این موضوع صورت گیرد، اظهار کرد: البته در سالهای اخیر شاهد بهبود نسبی این مسئله هستیم و امیدواریم که برنامههای در نظر گرفته شده عملیاتی شود.
در سالهای بعد از انقلاب اسلامی و با تغییر رویکرد بهره برداری از میادین نفت و همچنین افزایش مزیت اقتصادی گاز در مدلهای اقتصادی، تلاش برای بهرهبرداری از گازهای همراه منسجمتر شد، بدیهی است که به دلیل شرایط اقتصادی خاص دوران جنگ و محدودیتهای مالی و فناوری، همچنان در طراحی توسعه میادین به گازهای همراه نفت اولویت کمتری داده میشد. احداث واحدهای جمعآوری گازهای همراه در دولتهای پس از جنگ نیز با جدیت پیگیری شده است، در دولت یازدهم و دوازدهم نیز این مسئله به عنوان یکی از اولویتهای وزارت نفت شاهد دستاوردهای مهمی بوده که انعقاد قرارداد جمع آوری گازهای همراه نفت در مناطق نفتخیز برای تأمین خوراک پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس از آن جمله است.