سرویس اقتصادی جوان آنلاین: مجلس شورای اسلامی نیمه نخست ۱۳۹۸ قانون حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت‌خام و میعانات گازی را با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی را تصویب کرد که براساس آن وزارت نفت موظف شد ظرف حداقل دو ماه آیین‌نامه اجرایی این ماده قانونی را به تصویب هیئت‌وزیران برساند و حداکثر یک ماه پس از آن برای جذب سرمایه‌گذار احداث پتروپالایشگاه‌ها فراخوان دهد.
دی سال گذشته آیین‌نامه اجرایی این قانون در هیئت‌وزیران تصویب شد و پس از آن وزارت نفت برای جذب سرمایه‌گذار جهت احداث پتروپالایشگاه‌ها فراخوان عمومی صادر کرد و تا پایان سال ۹۸ شرکت‌های فعال زیادی در حوزه نفت و گاز درخواست اولیه و طرح‌های امکان‌سنجی خود را برای ساخت انواع پتروپالایشگاه به وزارت نفت ارسال کردند. وزارت نفت پس از بررسی درخواست‌ها، ۷۴طرح را تأیید اولیه کرد و در نهایت در پایان تیرماه و پس از تکمیل بررسی‌ها ۲۴ طرح را از لحاظ توانمندی مالی و مطالعات فنی و اقتصادی واجد شرایط دانست که باید برای تأمین مالی از بورس اقدام شود. وزیر نفت هم در این‌باره گفت: ما شرکت‌هایی که برای ساخت پالایشگاه اقدام کرده بودند را از لحاظ مالی مورد بررسی قرار دادیم و طرح‌هایی با مجموع ظرفیت ۵/ ۱ میلیون بشکه تأیید صلاحیت شدند.
مشکل کجاست؟
هم‌اکنون بیش از یک ماه از موعد تأیید نهایی طرح‌های پالایشی می‌گذرد و هنوز هم خبری از شروع فرآیند تأمین مالی این طرح‌ها از بازار بورس نیست. این تأخیر در حالی است که هوشنگ فلاحتیان معاون وزیر نفت از آغاز تأمین مالی این طرح‌ها از نیمه دوم مردادماه خبر داده بود. فلاحتیان در این‌باره گفت: «من امیدوارم طرح‌های پتروپالایشی بسیار زودتر تعیین تکلیف شود و تا ۲۶ تیرماه مسئولیت وزارت نفت مبنی بر معرفی طرح‌های منتخب انجام شود. هر زمانی که هیئت امنای صندوق میزان تنفس خوراک را اعلام کند، وزارت نفت می‌تواند بلافاصله مجوز‌های تأمین مالی طرح‌ها را از بازار سرمایه و بورس صادر کند. من امیدوارم در صورت تعجیل هیئت امنای صندوق در برگزاری جلسه، عملیات جذب سرمایه‌های مردمی از بورس از نیمه دوم مردادماه آغاز شود.»
با این وجود هیچ خبری از تأمین سرمایه برای آغاز ساخت پتروپالایشگاه‌ها نیست؛ در همین باره احمد جانجان، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با مهر گفت: «تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار سهام ابعاد مفیدی برای اقتصاد دارد و از سرریزشدن نقدینگی مردم به سمت بازار‌های غیر مولد موازی از قبیل بازار ارز، سکه و... جلوگیری می‌کند. این در حالی است که بسیاری از کشور‌های با صنایع پیشرفته افزایش سرمایه‌های خرد مردمی در بازار سرمایه برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ و سودده یک بازی دو سربرد برای سهامداران و سازندگان بوده است.»
جانجان افزود: «افزایش عرضه سهام جدید در بازار از سه روش عمده «عرضه اولیه سهام شرکت‌های جدید غیربورسی»، «افزایش سهام شناور با عرضه سهام جدید شرکت‌های فعال در بورس» و «افزایش سرمایه شرکت‌های فعال در بورس از طریق صرف سهام»، اقدامی است که بازار سهام را بیش از پیش در خدمت تولید و فعالیت‌های مولد قرار می‌دهد.» به گفته وی، از طریق این روش‌ها از آنجا که سهام جدیدی در بازار عرضه می‌شود، در کنار تأمین مالی شرکت‌ها و کسب و کارها، نقدینگی به سمت تولید هدایت شده و فشار تقاضا برای سایر سهام موجود در بازار کاهش می‌یابد و رشد قیمت سهام متعادل می‌شود.
فرصت ورود پتروپالایشگاه‌ها به بازار
احمد جانجان با اشاره به مصوبه قانونی مبنی بر توسعه صنایع پایین دستی پتروپالایشگاه‌ها با استفاده از سرمایه‌های مردمی ادامه داد: «شرکت‌هایی که برای احداث پتروپالایشگاه از وزارت نفت مجوز می‌گیرند، لازم است برای تأمین مالی خود از بازار سرمایه استفاده کنند. دو مزیت بزرگ این طرح‌ها قانون تنفس خوراک و تولید مواد با ارزش پتروشیمیایی است. در واقع قانون تنفس خوراک موجب بازگشت سرمایه هزینه کلی پروژه در سال اول می‌شود و تولید مواد پتروشیمیایی با توجه به بازار بزرگ و روبه رشد داخلی و خارجی آن نقش مهمی در سودآوری شرکت‌ها دارد.»
وی اظهار داشت: «بنابراین ورود شرکت‌های پتروپالایشی به بازار سرمایه، به مولدشدن آن‌ها کمک می‌کند و برای سرمایه‌گذاران نیز تضمین‌کننده سود‌های مناسبی در آینده است. در واقع کسانی که در این پروژه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند سود‌های آینده این پتروپالایشگاه‌ها را خریداری می‌کنند. همچنین بند‌های مختلفی در قانون پتروپالایشگاه برای حمایت سهامداران طرح ذکر شده‌است که موجب اقبال سرمایه‌گذاران به آن می‌شود.»
تأمین مالی پروژه‌های بزرگ
احمد جانجان مشکل اصلی رونق نداشتن پروژه‌های بزرگ از جمله پالایشگاه‌سازی در ایران را مشکل تأمین مالی عنوان کرد و با انتقاد از وزارتخانه‌هایی از جمله اقتصاد و نفت گفت: «این دو وزارتخانه باید از مدت‌ها پیش ساز و کار‌های تأمین مالی پروژه‌های بزرگ از طریق سرمایه‌های مردمی و بازار سرمایه را طراحی و اجرا می‌کردند با این حال متأسفانه هنوز هم دولت، هیچ ساز و کار مشخصی برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ ندارد.» این مسئله‌ای است که مقام معظم رهبری هم در دیدار امسال با هیئت دولت هم مطرح کرده و فرمودند: «سرمایه‌گذاری‌های کلان را احیا کنید و از امکانات فراوان و نقدینگی بخش خصوصی استفاده کنید.» به گفته وی، براساس قانون، تا ۳۰ درصد از سرمایه مورد نیاز کل یک پروژه پتروپالایشگاه باید آورده سرمایه‌گذار آن باشد و حداکثر یک‌سال پس از دریافت مجوز، باید ۳۰درصد از سهام شرکت مجری طرح در بورس واگذار شود. قانون حمایت از صنایع پایین‌دستی صرفاً یک روش مشخص تأمین مالی پیشنهاد نداده است و بستر بهتری برای فعال شدن انواع ابزار‌های تأمین مالی سرمایه‌گذار را ایجاد کرده است. جانجان در ادامه توضیح داد: «شرکت‌های نوپا و تازه تأسیس می‌توانند در بازار سوم فرابورس اول پذیره‌نویسی کرده و خودشان را به شرکت سهامی عام تبدیل کنند. در کنار ابزار سهام، تأمین مالی با انتشار اوراق از بازار سرمایه نیز می‌تواند به تأمین مالی کمک کند. پیشنهاد می‌شود ترجیحاً اوراقی منتشر شود که دارای نرخ جذابی برای خریدار باشد و قابلیت تبدیل به سهام را داشته باشند. همچنین این امکان فراهم شود که سرمایه‌گذاران در ازای تخفیف جذاب به جای ریال، طلا و ارز (نقد یا حواله‌ای) بیاورند و اوراق خریداری کنند تا بخشی از ارز مورد نیاز پروژه نیز بدین صورت تأمین شود.»
