سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: یکی از مشکلاتی که در سالهای اخیر گریبان نسل نوجوان و جوان را گرفته است، سر به هوایی است. شاید شما هم با عبارت چرا سرت اینقدر در گوشی است، برخورد کرده باشید. عبارتی که نسل جدید، بیشتر آن را میشنود. وجود ارتباطات روزافزون اجتماعی و وسایل مختلف ارتباط جمعی که گوشی تلفن همراه در رأس آنها قرار دارد، مشکلات بسیاری را برای خانوادهها پدید آورده است که عدم تمرکز بر کارها از جمله آنهاست..
وقتی تکنولوژی دردسرآفرین میشود
در طول تاریخ همواره موارد و مسائلی برای سرگرمی وجود داشته است. انسان با هوش و خلاقیتی که دارد، توانایی این را دارد که در هر موقعیت و شرایطی برای خود سرگرمی و دلمشغولیهایی ایجاد کند. همانگونه که انسان نخستین با زندگی در غارها و در دل طبیعت میتوانست با توجه به پیرامون خود، حتی به طور ناخودآگاه، دلمشغولیهایی برای خود دست و پا کند. او با اشتیاقی که برای پیداکردن و آنچه هنوز در اختیار نداشت و کشف پیرامون خود، نمیدانست که یک روز از وجود آنچه به اختیار درمیآورد، کلافه خواهد شد. توجه آن روز ما انسانها به حشرات و گیاهان، امروزه به مسائل و امکانات پیچیدهتری دوخته شده که حاصل هزاران سال تجربه اندوزیمان است. امروزه کارمان به جایی رسیده که استفاده از این ارتباطات پیچیده و ابزار دسترسی به آنها شبیه به معضلی شده که نیاز به آسانسازی و راه حل دارد. اگر بشر یک روز سعی بر این داشت با توجه به پیرامون خود برای خود ابزارهایی برای بهترشدن و آسانتر شدن زندگی پیدا کند و در این راه در حال کشف و مکاشفه بود، امروز با این حافظه تاریخی، هنوز هم برای ذهن خود به دنبال سوژه و موضوعی برای پر و بال دادن است. دنیای اینترنت بهرغم جذابیتهایش، برای بسیاری از افراد مایه دردسرهایی شده و والدین از آن دسته هستند، چراکه از اعتیاد اینترنتی بچههای خود نگرانند.
اینترنت خوب است، ولی همراه با مراقبت
فواد کرمی که ۴۸ سال سن دارد از وجود اینترنت گلایهمند است. این مرد میانسال با اینکه مسئول بخش آیتی محل کارش است و از صبح تا غروب سر و کارش با اینترنت و دنیای مجازی است، اما وجود این تکنولوژی را برای نسل بشر مایه دردسر میداند. او میگوید: با اینکه کارم براساس اینترنت است و حتی وقتی سرعتش بالا نباشد، کارم به مشکل میخورد، اما به راستی اینترنت را عامل مخربی در زندگی میدانم. فرزندان خود من که یکی در سن نوجوانی و دیگری در سن کودکی است، هر دو وقت خود را با استفاد از اینترنت پرمیکنند. مخصوصاً در شرایط فعلی که به خاطر بیماری ناچار هستند بیشتر در خانه بمانند، تمام شب و روزشان شده اینترنت و شبکههای مجازی. کار من با اینترنت است و حتی از این راه روزی ام تأمین میشود، اما هیچ گاه اجازه نداده ام وجود اینترنت زندگی ام را به چالش بکشد و برای خانواده و زندگی شخصی ام مشکلی ایجاد کند. همواره بین بهرهای که از اینترنت حتی به طور شخصی و در کنار کارم بردهام، زندگی ام تعادل ایجاد کردهام. تا الان ۲۲ سال است که با رایانه و اینترنت سر و کار دارم، اگر نمیتوانستم استفاده درستی از این فناوری داشته باشم مشکلات بسیاری برایم درست میشد. دنیای اینترنت، عالم جذابی است که اگر مراقبش نباشیم ما را به درون خواهد کشید. آن وقت ما در اختیار آن هستیم و نه آن در اختیار ما.
وقتی تکنولوژی ما را از زندگی دور میکند
هما محمدی، کارشناس تکنولوژی آموزشی معتقد است که ابزارها و امکانات و به طور کلی تکنولوژی به دست میآید تا در اختیار بشر باشد، در حالی که بسیاری از ما این مطلب مهم را فراموش میکنیم. وی که تحقیقاتی را درباره تأثیر تکنولوژی بر زندگی انجام داده است، میگوید: ما در آموزش و پرورش و به طور کلی در زندگی، استفادههای گوناگونی از وسایل و امکاناتی داریم که ممکن است در حین کمک به زندگی، ما را از آن دور کنند. به طور نمونه ممکن است با استفاده از یک شبکه مجازی امکاناتی به زندگی ما وارد شود و این امکانات به خودی خود ارتباطاتی را برای ما ایجاد کند، اما در کنار آن کمی نیز از زندگی شخصی و خانوادگی دورمان کند. هما محمدی این دوری از توجه به زندگی را معضل بسیاری از افراد میداند و ادامه میدهد: ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در این بازی قرار گرفته ایم و ارتباطات اجتماعی به طور گسترده و چشمگیری در زندگی ما جریان پیدا کرده است. در گذشته که بسیاری از ارتباطات در دنیای مجازی در زندگی ما وجود نداشت، زندگی ما به نوعی خلوتی و سکوت خاص خودش را دنبال میکرد. این خلوتی به خودی خود شاید امروزه در زندگی کمتر شخصی وجود داشته باشد. این خلوتی تمرکز بیشتری به زندگی ما میبخشید و باعث میشد تا در اصطلاح، حواسمان بیشتر جمع زندگیمان باشد. این حالت را بسیاری از ما تجربه کرده ایم که در حین انجام کاری به برخی ارتباطات دنیای مجازی با گوشی تلفن همراه هم رسیدگی کرده باشیم و در این صورت بخشی از حواس و تمرکز خود را از آن کار گرفته و به چند و، چون آن ارتباط مجازی سپرده باشیم. شاید این کار برای بسیاری از ما عادی باشد، اما واقعیت این است که تمرکز ما را در انجام کاری که در دست داریم پایین میآورد. همانطور که تحقیقات نشان داده است، استفاده از گوشی تلفن همراه تمرکز را هنگام رانندگی پایین میآورد و آمار تصادفات را بالا میبرد، از این رو برای جلوگیری از انجام آن جرایم و قوانینی در نظر گرفته شده است و این مصداق مناسبی برای این کلام است. برای جلوگیری از حواس پرتیهای ناشی از استفاده از ارتباطات مجازی نیز میتوان قوانینی در نظر گرفت تا مضرات استفاده از این تکنولوژی به حداقل برسد. همچنین مقررات استفاده از اینترنت در هر خانواده و موقعیتی براساس موقعیت خانه و خانواده از سوی اعضا آن قابل تعیین است و بنابراین استفاده از ارتباطات مجازی در خانوادههای مختلف و در بین افراد مختلف، متفاوت خواهد بود.
گوشی به وقت فراغت
جواد نعمتی که ۱۴ سال دارد استفاده از گوشی تلفن همراه را تا جای ممکن محدود کرده است. او در این باره میگوید: من زیاد حوصله نشستن پای گوشی را ندارم. اگر هم داشته باشم، بیشتر دوست دارم مطلب بخوانم تا نکات مفید بیاموزم. در دو سه کانال و صفحه مجازی هم عضویت دارم که نکات خوبی را آموزش میدهند. این نوجوان اعتقاد دارد که سرزدن به این منابع، او را دچار مشکل نکرده و اختلالی در کارش ایجاد نکرده است. جواد همین طور بازگو میکند: به خاطر تعطیلی مدارس در این چند ماه اخیر، توانستم به فروشگاه پدرم بروم و کمک او باشم. دو سه روزی از هفته را به آنجا میرفتم و طبق قوانینی که پدرم قرار داده بود، از صبح تا شب تنها سه بار میتوانستم به گوشی ام سر بزنم، آن هم هر بار پنج دقیقه، ولی میتوانستم بدون اینکه ناراحتی برایم پیش بیاید یا حوصله ام سر برود طاقت بیاورم و پای گوشی نروم. این کار باعث شد تا راحت به کارم برسم. به نظر من آدم وقتی کار مهمی انجام میدهد، نباید سراغ گوشی برود.
حواسمان را جمع کنیم و متمرکز باشیم
محمدی کارشناس تکنولوژی آموزشی معتقد است، آموزش در زمینه استفاده از گوشیهای همراه که تمرکز نسل نوجوان و جوان را تا اندازهای تحت تأثیر قرار داده است، باید از کتابهای درسی شروع کرد. وی تدوین دروسی در این باره را الزامی میداند و میگوید: استفاده از گوشیهای همراه و ارتباطات مجازی وارد بسیاری از خانهها شده است، از این رو آگاهی در این باره نیز ضروری است. اگر کتابهای درسی این آگاهی را از سنین پایین کودکی به دانشآموزان ارائه کنند، این مشکل به طور چشمگیری مرتفع خواهد شد. بسیاری از والدین از اینکه فرزندانشان تمرکزی را که خود در سنین نوجوانی داشتند ندارند گلایهمند هستند. شاید این گلایهها درست و به جا باشد، ولی لازم است این را اضافه کنم که هنوز تحقیق وسیع و گسترده و قابل تعمیمی در این باره صورت نگرفته است که براساس آن بتوان نتیجه گرفت که مثلاً نوجوانان کشور چند درصد از تمرکز خود را به دلیل استفاده از گوشی تلفن همراه از دست دادهاند، اما مصداقهایی در این باره وجود دارد که ما به طور تجربی شاهد آنها هستیم. به طور کلی برخی آموزشهای معنوی در این باره کمک بزرگی خواهد بود. ما در دین اسلام نماز را داریم که به ما یاد میدهد دقایقی در روز را طی چند بار، تنها به یک موضوع و آن هم پروردگار عالمیان توجه کنیم. همین توجه به نوعی تمرکز است و تمرین خوبی برای تمرکز در زندگی است. با بهرهگیری از این پیام بزرگ نماز، میتوانیم بیاموزیم که میشود با بالابردن تمرکز کمتر به ذهن و حاشیههایی که در افکار مختلف برایمان میسازد توجه کرد و میتوان فقط به خالق هستی اندیشید. با تمریناتی که درباره بالابردن تمرکز میشود، انجام داد میتوانیم خودمان را عادت دهیم که کمتر درگیر سر زدن به گوشی تلفن شویم و حواسمان کمتر به سرکشی به آن باشد. با این کار میآموزیم که در لحظه حال وجود داشته باشیم و در واقع کار را با دل و جان انجام دهیم. حال این کار دم کردن و نوشیدن یک استکان چای باشد یا محاسبه بزرگترین معادلات ریاضی. کار ما هر چه که باشد در آن لحظه ما برای انجامش مسئول و مأموریم، پس با حضور کامل انجامش میدهیم و چه بسا که از انجامش لذت هم میبریم. کارشناس تکنولوژی آموزشی در ادامه توضیح میدهد: توجه به تنفس یکی از کاربردیترین تکنیکهایی است که افراد میتوانند با بهره از آن تمرکز و توجه شان را بالا ببرند. شاید در حال حاضر که بسیاری از تمرینات لازم را انجام ندادهایم، تصور تمرکز پس از تنفس و بودن و حضور در لحظه حال برایمان دشوار باشد، اما وقتی آنها را بیاموزیم و انجام دهیم، شیرینی و مؤثر بودنشان را میبینیم و احساس میکنیم. منابع معتبر مختلفی برای یادگیری تمرکز داشتن و انواع تنفس وجود دارد که ما ممکن است با استفاده از آنها به نتیجه دلخواه خود برسیم. خوشبختانه به بسیاری از آنها میتوان به طور مجازی و آنلاین دسترسی داشت که با توجه به شرایط فعلی، یادگیری راحتتر هم میشود. با توجه به نگاهی اجمالی و کوتاه که به مقوله حواسپرتی نسل جدید شد، میتوان امیدوار بود که راههایی برای این مشکل در زندگی خود در نظر بگیریم و به جای شماتت و ملامت نوجوانان، راهنما و دوستشان باشیم تا بیاموزند که چگونه میتوان با دنیای ارتباطات پیش رفت، در حالی که حواس و تمرکزشان نیز به تمام جوانب زندگی نیز باشد.