سرویس بین الملل جوان آنلاین: با اعلام پیروزی مجدد لوکاشنکو برای ششمین بار پیاپی، تنش‌ها و اعتراضات گسترده‌ای در بلاروس رخ داده است. در واقع این مسئله به منزله بنزینی بر آتش اعتراضاتی بود که از چندی قبل از برگزاری این انتخابات آغاز شده بود و آن را شعله‌ورتر ساخت. پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بلاروس اعلام شد الکساندر لوکاشنکو با کسب حدود ۸۰ درصد آرا با فاصله زیاد نسبت به دیگر رقبا توانست بار دیگر به ریاست جمهوری بلاروس برسد، در حالی که «سویاتلانا سیخانوسکایا» رقیب انتخاباتی وی تنها توانست حدود ۱۰ درصد آرا را به خود اختصاص دهد. الکساندر لوکاشنکو از سال ۱۹۹۴ رئیس‌جمهور این کشور است. غربی‌ها مدعی هستند انتخابات اخیر ریاست جمهوری بلاروس در تاریخ این کشور به دلیل برگزاری اعتراضات خیابانی بی‌سابقه که هفته‌های اخیر به ویژه در مینسک برگزار شده است بی‌نظیر بوده و نشانگر نارضایتی از سیاست‌های لوکاشنکو در بین بخش قابل توجهی از مردم این کشور است. این انتخابات که برای ششمین دوره متوالی الکساندر لوکاشنکو، متحد روسیه را بر اریکه قدرت تثبیت کرده، مخالفان این کشور را مصمم کرده است این‌بار به حکومت ۲۶ ساله وی پایان دهند. لوکاشنکو که در روز‌های گذشته با اعتراضات خیابانی مواجه شده است اخیراً با ظاهری نظامی و مسلح در میان نیرو‌های امنیتی کشورش در خیابان حاضر شد. تحلیلگران دلیل این اقدام لوکاشنکو را نمایش قدرت وی در برابر مخالفان و تهدید معترضان برای پایان دادن به اعتراضات می‌دانند.
انقلاب رنگین
الکساندر لوکاشنکو قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بلاروس اعلام کرد در انتخابات فعلی هم روسیه و هم قدرت‌های غربی قصد دخالت در انتخابات و بی‌ثبات کردن بلاروس را دارند و در سخنرانی روز ۴ آگوست گفت نیرو‌های خارجی قصد دارند در این کشور «انقلاب رنگین» راه بیندازند. بااین حال هشدار‌های مکرر لوکاشنکو در جریان انتخابات کنونی و اعتراضات همراه آن چندان کارساز نبود. به گفته تونی وسلوسکی کارشناس سیاسی «این روش‌ها در گذشته مؤثر بوده‌اند ولی تحولات اخیر در بلاروس نشان می‌دهد تکیه بر روش‌های مشابه ممکن است دیگر چندان کارساز نباشد. رسانه‌های دولتی تا حد زیادی تأثیر خود را از دست داده و بسیاری از مردم از رسانه‌های مستقل یا شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.» لوکاشنکو در واکنش به اعتراضات گسترده خیابانی در پایتخت این کشور تأکید کرده است اجازه نخواهد داد «انقلاب میدان» به سبک اوکراین در بلاروس نیز روی دهد. هر چند وی در عین حال نرمش‌هایی نیز از خود نشان داده و در موضع‌گیری بی‌سابقه‌ای اعلام کرده که حاضر است قدرت را تقسیم کند. لوکاشنکو در واکنش به وقایع اخیر در کشورش، انگشت اتهام خود را سمت ناتو نشانه رفته و تأکید کرده است این سازمان نظامی غربی، از بر هم خوردن ثبات در بلاروس، حمایت آشکار نظامی می‌کند. وی معتقد است منشأ این اعتراضات خارج از بلاروس است و به منظور ایجاد یک منطقه حائل بین روسیه و دیگر نقاط اروپا انجام می‌گیرد. لوکاشنکو هشدار داده است معترضان می‌توانند بلاروس را به «منطقه بازدارندگی» علیه روسیه تبدیل کنند و در واقع این اقدامات علیه روسیه انجام می‌گیرد.
سیاست حفظ توازن
لوکاشنکو در راستای ایجاد توازن در روابط با شرق و غرب، به دنبال بهبود روابط با غرب بوده و پس از سال‌ها اجازه بازگشایی سفارت امریکا در این کشور را صادر کرده است. جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی امریکا نیز پیش از کنار گذاشته شدن از کاخ سفید، به بلاروس سفر کرد و از این کشور خواست به جای روسیه از امریکا نفت بخرد؛ اقدامی که از سوی مینسک نیز مورد پذیرش قرار گرفت. غربی‌ها به‌رغم کاهش تحریم‌ها علیه بلاروس و ادعای تمایل برای عادی‌سازی روابط با این کشور اروپای شرقی، اما در واقع از تداوم زمامداری لوکاشنکو ناخرسند بوده و در خفا همواره برای براندازی نظام سیاسی بلاروس تلاش کرده‌اند. با توجه به تحریکات غربی‌ها و حمایت آن‌ها از مخالفان و معترضان، لوکاشنکو در موضع‌گیری که می‌توان آن را هشداری به غرب تلقی کرد گفت در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، روابط مناسبی با روسیه بنا خواهدکرد، اما در یک سال گذشته، به ویژه پس از بروز برخی اختلافات بین بلاروس و روسیه، دولت مینسک موضع‌گیری‌ها و اقداماتی غیردوستانه در قبال مسکو داشته است. اوایل مرداد ۱۳۹۹ مقامات امنیتی بلاروس ۳۳ تبعه روسیه را به اتهام تلاش برای بی‌ثبات کردن اوضاع این کشور در مینسک بازداشت کردند تا روابط دو کشور پر تنش‌تر از هر زمانی شود، ضمن اینکه از ابتدای سال ۲۰۲۰ تاکنون بلاروس هیچ نفتی از روسیه خریداری نکرده است. با این حال روسیه به دلیل اهمیت ژئوپلتیکی بلاروس تلاش کرده است روابط خود را با مینسک در زمینه‌های مختلف حفظ کند و گسترش دهد.
هشدار شدید پوتین
مداخله غربی‌ها و تلاش آن‌ها برای دامن زدن به ناآرامی‌ها واکنش شدید روسیه به عنوان همسایه و متحد نزدیک بلاروس را به دنبال داشته است. در این زمینه کاخ کرملین در ۶ شهریور ۱۳۹۹ با انتشار بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن دخالت‌های خارجی در امور داخلی بلاروس اعلام کرد ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان گفته است هرگونه مداخله خارجی در اعتراضات بلاروس «غیرقابل قبول بوده و می‌تواند تنش‌ها را بیشتر کند.» در مقابل، استفان زایبرت، سخنگوی مرکل گفته که وی طی تماس تلفنی با پوتین اصرار داشته است دولت بلاروس «باید از استفاده از زور علیه معترضان خودداری کند.» هشدار شدید و آشکار پوتین به غرب درباره بلاروس حاکی از نگرانی فزاینده مسکو در باره بروز افزایش بی‌ثباتی در این کشور کوچک شرق اروپا و همسایه روسیه و فروپاشی نظام کنونی آن و در نهایت روی کار آمدن دولتی هوادار غرب در این کشور است. وقوع این امر بی‌شک منجر به بروز تغییرات ماهوی و مهمی در توازن قوای کنونی در اروپا و افزایش فشار‌های غرب علیه روسیه با تکمیل حلقه محاصره آن خواهد شد. در واقع از نگاه روس‌ها، روند فزاینده گسترش ناتو به سوی شرق که هم اکنون نیز ادامه دارد و نیز وقوع انقلاب‌های رنگین در کشور‌های حوزه همسو یعنی در گرجستان و سپس اوکراین در چارچوب طرح کلان غرب برای از میان بردن نظام‌های سیاسی غیر همسو با آن در کشور‌های حائل بین اروپا و روسیه و در نهایت محاصره یا دربرگیری مسکو طراحی و اجرا شده است. اکنون پوتین بر این گمان است که غربی‌ها به ویژه اتحادیه اروپا و امریکا طرح مشابهی را درمورد بلاروس با حمایت آشکار از معترضان و نیز اعمال تحریم‌های گسترده علیه مقامات ارشد بلاروس دنبال می‌کنند.
جمع‌بندی
به دلیل پشتگرمی معترضان به حمایت گسترده غرب به ویژه اتحادیه اروپا و امریکا، آن‌ها همچنان به تحرکات خود ادامه می‌دهند و حاضر به کاهش اعتراضات یا تقلیل خواسته‌های خود و مصالحه با لوکاشنکو نیستند. مسلماً ادامه وضعیت کنونی برای روسیه به عنوان متحد نزدیک بلاروس غیر قابل تحمل است و مسکو آمادگی خود برای اعزام نظامیانش به این کشور را نیز اعلام کرده است. تاکنون بسیاری از کشور‌های اروپایی بر لزوم حمایت اتحادیه اروپا از معترضان تأکید کرده‌اند. امریکا و اروپا با وجود اینکه در سال‌های اخیر تحریم‌ها علیه بلاروس را کاهش داده و ادعای تمایل برای عادی‌سازی روابط با این کشور اروپای شرقی را داشته‌اند، اما در واقع از تداوم زمامداری لوکاشنکو ناخرسند بوده و همواره برای براندازی وی و روی کار آوردن یک رئیس‌جمهور غربگرا در این کشور اروپای شرقی حمایت کرده‌اند. با توجه به تحریکات غربی‌ها و حمایت آن‌ها از معترضان، لوکاشنکو در موضع‌گیری‌ای که می‌توان آن را هشداری به غرب تلقی کرد بر تحکیم مناسبات با روسیه تأکید کرده است. با این حال روند فشار‌های غرب رو به افزایش است. همسایگان بلاروس از جمله لیتوانی، لهستان و لتونی تلاش کرده‌اند اروپا را برای اتخاذ اقداماتی علیه لوکاشنکو ترغیب کنند. وزرای خارجه اتحادیه اروپا در ۷ شهریور در نشستی در برلین با تحریم ۲۰ مقام ارشد بلاروس به اتهام تقلب در انتخابات و سرکوب مخالفان موافقت کردند، اما نهایی شدن ابعاد حقوقی این فهرست تحریمی، دست‌کم یک هفته به طول خواهد انجامید. با اعلام این اقدام اتحادیه اروپا، لوکاشنکو تهدید کرده است در صورت اعمال این تحریم، مسیر‌های ترانزیت بلاروس را مسدود خواهد کرد. بدین ترتیب باید منتظر تشدید بحران سیاسی کنونی در بلاروس و رویارویی مستقیم روسیه و غرب درباره سرنوشت آینده این کشور بود.
