جوان آنلاین: دکتر امیر ناظمی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی «ویرگول» نوشت: پس از انتشار یادداشت ماشین کشتاری به نام کنکور پرسشهای بسیاری در خصوص رفتار سایر کشورها برایم ارسال شد. به همین دلیل متن زیر را جهت مقایسه میان نظام جذب و پذیرش امریکا نوشتم. امیدوارم به صورت کوتاه اطلاعاتی کلی در این خصوص و مقایسه آن با کنکور ایجاد کند.
پیش از هر توضیحی بیایید ویژگیهای آزمونهای IELTS و TOEFL (که هر دو برای سنجش توانمندی زبان انگلیسی است) را مرور کنیم، این ویژگیها کمک میکند تا دریابیم چگونه میتوان با خطکشی استاندارد افراد توانمند را از سایرین جدا کنیم:
۱- تکرارپذیری سریع: در هر دو آزمون فرد میتواند چندین و چند بار آزمون دهد. به این ترتیب زندگی فرد با آن گره نخورده است و بارها حق آزمون دارد.
۲- جایگزینی: شما با دو نوع آزمون روبهرو هستید. شاید برخی بنا به هر دلیلی فکر میکنند IELTS بهتر وضعیت آنها را نشان میدهد و دیگرانی همین حس را در خصوص TOEFL داشته باشند، اما هر دو استانداردهای لازم را دارند.
۳- هر دو نمرهمحور هستند و نه رتبهمحور: در این آزمونها نمره افراد فارغ از سایر رقباء به دست میآید. به این ترتیب این نمره شماست که نشاندهنده سطح مهارت شماست. این نمرهها نیز طیف خیلی گستردهای را شامل نمیشوند. درحالیکه در رتبهبندی که به آزمونهای سهمیهای نیز شناخته میشوند؛ در هر دوره میزان سخت یا آسان بودن متفاوت است، مثلاً یکسال کنکور سخت و سالی دیگر آسان است؛ چراکه هدف کنکور رتبهبندی برای سهمیه مشخصی صندلی است و نه نمرهدهی به توانمندی.
۴- نمره شرط لازم و نه کافی: زمانی که برای یک دانشگاه تقاضای پذیرش میکنید؛ نمره آزمون زبان یکی از شرایط لازم است، ولی کافی برای ورود نیست. مثلاً ممکن است دانشگاه شما بگوید شرط ورود شما حداقل نمره هفت در IELTS (و معادل ۹۵ در TOEFL) است. به این ترتیب این آزمون تنها یک مهارت شما را آن هم از یک سطح مشخص به بالا میپذیرد. به عبارتی اولاً بالاتر از هفت بودن الزاماً به معنای قبولی نیست و ثانیاً داشتن نمره هشت خیلی امتیاز ویژهای محسوب نمیشود.
۵- کاربردهای متنوع: هر دو آزمون کاربردهای مختلفی در انتخاب شغل یا دانشگاه یا حتی مهاجرت دارند. به این ترتیب این آزمون صرفاً آزمون ورودی دانشگاه نیست.
۶- تنوع آزمون بر حسب کاربرد: البته نمره IELTS شما برحسب اینکه آزمون زبان عمومی یا دانشگاهی (آکادمیک) است، متفاوت خواهد بود؛ چراکه هر یک کاربردهای مشخص دارند.
حالا فرض کنید برای ورود به دانشگاه (در سطح لیسانس) نیز چنین نوع آزمونهایی باشد. در امریکا دو آزمون SAT و ACT برگزار میشود. دانشگاههای مختلف بر اساس سطح نمرهای اجازه پر کردن تقاضانامه میدهند. مثلاً دانشگاه Yale ممکن است بگوید صرفاً کسانی که نمره هزار و ۵۰۰ به بالا در SAT و معادل آن در ACT دارند حق دارند درخواست پذیرش دهند.
روش دانشگاههای امریکایی هر شش مزیت ذکر شده در بالا را نسبت به کنکور دارد و البته مزیتهای دیگری که در ادامه میآورم؛ مزیتهایی که فراتر از آزمونهای زبان است:
۷- برگزاری در زمان: آزمونی مانند SAT در هر پایه نیز قابل آزمون دادن است. به این ترتیب یک آزمون استاندارد در کنار نمره مدرسه ایجاد میشود که تقریباً همزمان با امتحانات مدرسه فرد میتواند در آن شرکت کند، در پایههای انتهایی دبیرستان.
۸- نمرات مدرسه: در کنار نمره در آزمون SAT/ACT نمره مدرسه شرط پذیرش است؛ یعنی باید معدل هم بالاتر از حدی باشد که دانشگاه تعیین میکند.
۹- جوایز: یکی از کلیدیترین معیارها برای دانشگاههای مطرح موفقیت دانشآموز در جوایز مطرح است. این جوایز البته ارتباطی با کتابهای درسی مستقیم ندارد. مثلاً جایزه BEE Award در مورد ریشهشناسی واژگان که یکی از مطرحترین آزمونهاست (فیلم Bee Season بر اساس رمان گلدبرگ را شاید دیده باشید) یا مسابقات سخنرانی و مباحثه (Debate) که برندگانش معمولاً میتوانند در بهترین دانشگاهها رشتههای سیاسی و حقوق بخوانند. پس ممکن است دانشگاه نمره مشخص بخواهد و یا به جوایز اولویت دهد. جوایز البته همزمان سوقدهنده دانشآموزان به استعدادهای خاصشان هم است. برنده Bee احتمالاً استعداد فلسفه، زبانشناسی و باستانشناسی دارد و برایش هم ورود به این رشتهها آسانتر و حتی بینیاز به آزمون SAT باشد.
۱۰- نقش سازمانهای مردمنهاد و خیریهها: افزون بر معیارهای متنوع و استاندارد برای پذیرش؛ سمنها و خیریهها نیز نقش مهمی دارند. مثلاً این نهادها با دادن بورسیه به دانشآموزان کمتربرخوردار امکان ورود آنها را به دانشگاههای برتر مهیا میکنند؛ سمنی مانند JYC.
در کنار آزمونهای استاندارد
SAT/ACT سایر آزمونها مانند SCAT نیز وجود دارد؛ با تأکید بر مهارتهای کلامی و ریاضیات (توسط دانشگاه جان هاپکینز طراحی شده است.) البته در کنار تمامی این معیارها دانشگاه میتواند برای دارندگان شرایط، آزمون محدود نیز برگزار کند. همچنین دانشگاه امکان تعیین راهبردهای متمایزکننده برای خود مییابد. در مجموع ورود به دانشگاه تابع چندین عامل استاندارد است و دوپینگ کمتر امکانپذیر است؛ شیوهای که شاید قابل پیادهسازی در ایران به جای کنکور هم باشد.