مقاومت مردم ایران در برابر فشار حداکثری امریکاییها بار دیگر نتیجه داد و شامگاه سه شنبه کاخ سفید ناچار شد از پیشنویس قطعنامهای که برای جلوگیری از لغو تحریمهای تسلیحاتی ایران تنظیم کرده و برای اعضای شورای امنیت فرستاده بود، عقب بنشیند و با تعدیل بسیاری از بندهای پیشنویس قبلی تلاش کند بار دیگر شانس خود را برای جلب نظر دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل بیازماید. اگرچه به رغم این تعدیل به دلایلی که اشاره خواهد شد امریکاییها در این گام نیز توفیقی نخواهند داشت، اما بررسی ابعاد این مسئله تأکیدی مجدد بر این درس تاریخی انقلاب اسلامی است که مقاومت نتیجه میدهد و نظام جمهوری اسلامی با پایداری در این مسیر قادر خواهد بود شکست نهایی را بر دشمنان تحمیل کند.
ماجرا از این قرار است که امریکاییها پس از خروج از برجام در اردیبهشت ۱۳۹۷ و آغاز راهبرد فشار حداکثری علیه مردم ایران واعمال تحریم همه جانبه اقتصادی وسیاسی و... وپیوست آن با تهدیدات نظامی در ماههای اخیر، آنگاه که در شکست مقاومت مردم ایران ناکام ماندند، تلاش خود را براین معطوف کردند که بتوانند با استفاده از نفوذ خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد از لغو تحریمهای تسلیحاتی ایران جلوگیری کنند.
براساس توافق هستهای ایران با ۱+۵ و در فرایند تأیید برجام در سازمان ملل متحد، تحریمهای تسلیحاتی ایران، باید بهعنوان بخشی از قطعنامه معروف ۲۲۳۱ شورای امنیت، در ۲۷ مهر ۱۳۹۹ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۰) لغو شود وایران بتواند همچون دیگر کشورها تجهیزات نظامی مورد نیاز خود را خریداری و تولیدات نظامی مازاد خود را نیز به دیگر کشورها بفروشد، اما امریکاییها که مخالف جدی این اتفاق بودند، از ماهها قبل با به راه اندازی یک کارزار فشرده دیپلماتیک وتهدید و تطمیع کشورهای عضو شورای امنیت، امیدوار بودند که در نشست شامگاه سه شنبه شورای امنیت قطعنامه خود را به تصویب برسانند.
براساس این متن پیشنهادی، که حاوی ۱۵ بند مقدمه و ۳۵ بند عملیاتی در مجموع ۱۳ صفحه بود وقرار بود سه شنبه شب به طور رسمی برای رأیگیری عرضه شود، امریکاییها با متهم کردن ایران به برخی حوادث سال گذشته در دریای عمان و خلیج فارس و عملیات انصارالله علیه آرامکو تلاش کرده بودند تا با اتکا به مصوبه شورای امنیت یک محاصره دریایی، هوایی وزمینی را بر ایران تحمیل کنند، به گونهای که بر اساس یکی از بندهای پیشنهادی کشورها باید تمامی محمولههایی که به مقصد ایران حمل میشوند، بازرسی کنند.
در یکی از این بندها آمده بود: «کشورها تمامی محمولهها را در داخل سرزمین شان یا به هنگام عبور از آن، از جمله در هواپیماها، بنادر، و مناطق آزاد تجاری شان، که منشأ آنها ایران بوده یا مقصد آنها ایران باشد، یا اینکه ایران یا اتباعش، یا افراد و نهادهایی که به نیابت از آنها یا به دستور آنها کار میکنند، یا نهادهای تحت مالکیت یا کنترل آنها، یا افراد یا نهادهایی که در فهرست (تحریم ها) قرار دارند، واسطهگر و تسهیلکننده آن بودهاند، یا اینکه با هواپیماها یا کشتیهای با پرچم ایران حمل و نقل میشوند، بازرسی خواهند کرد.» ودر بند دیگر آورده بودند که این مصوبه به همه دولتهای عضو این مجوز را میدهد که: «همه دولتهای عضو اقلامی را که عرضه، فروش، انتقال، یا صادرات آنها طبق این قطعنامه ممنوع است و در بازرسیها شناسایی میشوند، توقیف و خود را از آنها خلاص خواهند کرد، مثلاً از طریق نابودی، غیرفعال سازی یا غیرقابل کاربرد کردن، ذخیره سازی، یا انتقال به کشور دیگری به غیر از کشورهای مبدأ یا مقصد برای نابودی». اگر چه امریکاییها پیش از این نیز در گذراندن قطعنامهای مشابه این ناکام مانده بودند، اما همانگونه که اشاره رفت با تنظیم این متن جدید ویک دیپلماسی فشرده واعزام برایان هوک وپمپئو به چندین کشور، تصورشان این بود که در این مرحله موفق میشوند. در این تحرکات جدید مقامات امریکایی بر استفاده از عبارات تهدیدآمیزی مانند: «مقابله جدی»، «استفاده از هر روشی»، «برخورداری از ابزارهای متنوع» و «اقدام در قالب پروژه» تأکیدداشتند.
برایان هوک مسئول گروه اقدام ایران در وزارت خارجه امریکا – که به دلیل ناتوانی در پیشبرد این پروژه وفشار حداکثری علیه ایران اخیراً کنار گذاشته شد-در سفری که به منطقه داشت، حتی ایران را تهدید به استفاده از گزینه نظامی تهدید کرده بود. امریکاییها در جدیدترین اظهارنظرهای رسمی خود تلاش کرده بودند تا با اطمینان بالایی از احتمال دستیابی به نتیجه مطلوب در این خصوص صحبت نمایند. در این راستا، مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا گفته بود، «تضمین میکنیم که تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر تمدید شود» و برایان هوک هم تأکید کرده بود «پروژهای داریم که تلاش میکنیم تمام اعضای دائم یا غیردائم شورای امنیت به آن رأی دهند».
اما به رغم این زمینه چینی، امریکاییها در یک عقب نشینی آشکار، مفاد قطعنامه طولانی خود را به چهار پاراگراف که دو پاراگراف آن عملیاتی است، محدود کرده وبرای بررسی و رأیگیری در اختیار اعضا قرار دادند. شبکه خبری الجزیره در گزارشی در این زمینه اعلام کرد که واشنگتن پس از آنکه نتوانسته است حمایت دیگر اعضای شورای امنیت را برای افزایش شانس تصویب قطعنامه پیشنهادی خود علیه ایران جلب کند، تصمیم به اصلاح قطعنامه پیشنهادی و به تعویق انداختن رأیگیری بر سر این قطعنامه گرفته است تا شاید بتواند این قطعنامه را با اصلاحات تازه به تصویب برساند.
بنا براین گزارش امریکا در پیشنویس اصلاحشده این قطعنامه ضدایرانی از خواستههای قبلی خود مبنی بر تمدید تحریمها برای مدت نامحدود عقبنشینی کرده و از اعضای شورای امنیت خواسته است که این تحریمها را دستکم تا زمانی که تصمیم جدیدی اتخاذ شود، تمدید کنند.
علاوه بر این، امریکا بندی را که در پیشنویس قبلی برای تحریم شخصیتهای بلندپایه ایران از جمله مقامات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گنجانده بود و همچنین بند دیگری را که به بازرسی اجباری از کشتیهای حامل کالاهای مرتبط با ایران اختصاص داشت در پیشنویس جدید حذف کرده است.
این پیش نویس جدید هم اگر چه در ماهیت و هدف مشابه پیش نویس قبلی است. اما نسبت به آن تعدیل شده است والبته به دلایل چند این پیشنویس هم دوباره رد خواهد شد.
-۱ واکنش قاطعانه ایران نسبت به تصویب آن که میتواند به کنار گذاشتن همه محدودیتهای پذیرفته شده در برجام، خروج ایران از برجام، عدم اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی وحتی خروج از NPT بینجامد.
-۲ مخالفت جدی چین وروسیه وبرخی دیگر کشورها با این قطعنامه. چین وروسیه اعلام کردهاند که هر قطعنامهای در این زمینه را وتو خواهند کرد.
-۳ اختلاف نظر اروپاییها با امریکا در مورد ضرورت حفظ برجام، اگر چه در زمینه تعلیق اروپاییها با امریکا هم نظر هستند.
۴- نگرانی کشورهای مختلف از روند تحولات امریکا وبی ثباتی در نظام تصمیم گیری این کشور وتلاش آنها برای موکول کردن تعاملات بین المللی به بعد از انتخابات ریاست جمهوری امریکا.