ابوالفضل مکرمی‌فر با اعلام این خبر درباره موقعیتی مکانی این اثر تاریخی اظهار کرد: مزار افکان به لحاظ موقعیت در شهرستان بجستان، بخش مرکزی، دهستان جزین، روستای بقچیر و افکان (25 کیلومتری جنوب-شرق بجستان) و در ضلع شمالی روستا قرار دارد.
وی درباره تاريخچه و وجه تسميه اثر گفت: با توجه به ساختار و بررسی هاي ميدانی از افراد سالخورده، بنا مربوط به دوره قاجار است و وجه تسمیه این مزاربرگرفته از نام روستا یعنی بقچیر و افکان است که به نام مزار افکان مشهور است، شخص مدفون در این بنا به گفته روستاییان از عرفا بوده و مورد احترام اهالی و روستاهای اطراف می باشد.
مکرمی فربا بیان این که مزار افکان در پهنه شمالی روستا و در فاصله 200متری بافت روستا قرار دارد، گفت: این مزار بر فراز تپه ای قرار دارد و از پیرامون به فضای آزاد دسترسی دارد. از شمال و شرق با زمین های کشاورزی ،از جنوب با بافت روستا و از غرب با تپه ها و مناطق کوهپایه ای روستا همجوار است.
مدیر دفتر ثبت آثار تاریخی –فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با بیان این که فرم کلی پلان این بنا چلیپایی شکل است، اظهار کرد: این بنا به واسطه چهارپله از زمین به سمت پایین فاصله گرفته است و ورودی بنا به صورت طاق جناغی بوده و سازه و هسته اولیه بنا و فضاهای معماری موجود در آن هنوز به قوه خود باقی است که از جنس خشت و آجر است.
طغرایی درباره ویژگی‌های خاص اثر اظهار کرد: فرم چلیپایی منحصر به فرد اثر، پوشش گنبدی بنا و اجرای آن به صورت عرقچین با سنگ و ملات خاک و گچ از ویژگی های خاص این اثر تاریخی است.
وی یادآور شد: این بنا از همان آغاز به منظور استفاده اهالی روستا برای عبادات و نماز و ارج نهادن به شخصیت مدفون شده در بنا با کاربری مزار احداث و اکنون نیز همان کاربری قبلی خویش را حفظ کرده است.
گفتنی است: از شهرستان بجستان 38 اثر، محوطه و تپه تاریخی، طبیعی و میراث ناملموس در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، این شهرستان با مركزيت شهر بجستان در فاصله حدود 302 کیلومتری از مشهد مرکز استان خراسان رضوی قرار دارد.
