سرویس جامعه جوان آنلاین: افزایش تولید هندوانه در کشور به حدی رسیده که در حال حاضر پر آب‌ترین میوه جهان یعنی هندوانه در مواردی به غذای گوسفندان و دام‌ها تبدیل‌شده و عکس‌هایش در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای داشته‌است.
چاه‌های ۳۵۰ متری برای صیفی‌جات
براساس اعلام وزارت جهاد کشاورزی برای تولید هر کیلو هندوانه بالغ بر ۲۸۶ لیتر آب مصرف می‌شود. این روز‌ها به‌دلیل ازدیاد تولید، عدم‌فروش، نبود صرفه اقتصادی و نبود خریدار خارجی، در مواردی هندوانه به غذای گوسفندان تبدیل شده‌است. در حال حاضر میانگین عمق چاه‌های کشاورزی حفر شده در کشور برای کشت هندوانه به ۲۰۰ متر رسیده و برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی نشست زمین و نابودی آبخوان‌ها را در پی داشته‌است. در برخی استان‌ها عمق چاه‌های حفر‌شده برای صیفی‌جات به ۳۵۰ متر هم رسیده‌است!
حفاظت ناتمام از منابع آبی
این در حالی است که بیش از ۳۵۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد. این به معنای آن است که مدیریت صحیح انجام نگرفته ضمن اینکه هم اکنون انسداد این چاه‌ها برای کشور معضل شده‌است. معیشت برخی از کشاورزان به این چاه‌ها گره خورده بنابراین کنترل و مسدود کردن این چاه‌ها بسیار دشوار است.
طبق آمار گمرک سال گذشته ۷۸۰ هزار تن هندوانه به ۲۹ کشور جهان صادر شد. برای تولید این حجم هندوانه نزدیک به ۴۰۰ میلیارد لیتر از منابع آبی کم شد. ستاد بحران کشور دو سال قبل با ابلاغ ممنوعیت کشت برنج در استان‌های کم آب درصدد حفاظت از منابع آبی برآمد، اما این حفاظت از سفره‌های زیرزمینی را به کنترل کاشت هندوانه تسری نداد.
تکرار تجربه گذشته
سازمان محیط‌زیست مدت‌هاست درصدد تنظیم مصرف بهینه آب برآمده و تلاش می‌کند استان‌هایی که وضعیت منابع آبی مناسبی ندارند، در صنعت کشاورزی به سمت کشت‌های جایگزین هدایت شوند، اما پافشاری برخی از مسئولان بر تکرار تجربه گذشته کشاورزی سفره‌های زیرزمینی را همچنان بی‌رمق‌تر کرده‌است. در همین زمینه مدیر کل دفتر محصولات علوفه‌ای و جالیزی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۸۰۰ هزار هکتار سطح زیر کشت محصولات صیفی در کشور وجود دارد، گفت: «بیش از ۲۵ میلیون تن تولید محصولات سبزی و صیفی در کشور وجود دارد و سال گذشته بیش از ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تن محصولات صیفی صادر شد که ارز‌آوری برابر با ۴/۱ میلیارد دلار برای کشور به ارمغان آورد.»
اقلیم پرورش سبزی و صیفی
حسین اصغری در واکنش به اینکه با صادرات هندوانه آب کشور را در شرایط بی‌آبی صادر می‌کنیم، تصریح کرد: «می‌توان این سؤال را مطرح کرد که چرا نفت را صادر می‌کنیم در حالی که نظر مقام معظم رهبری بر صادر نکردن نفت است؟ هندوانه غذای بسیاری از مردم است و در کنار غذا به عنوان دسر استفاده می‌شود. هندوانه به نسبت برخی گیاهان دیگر پرآب‌بر نیست. برنج یک محصول پرآب‌بر محسوب می‌شود. نیشکر پرآب‌بر است، اما هندوانه همان میزان آبی را مصرف می‌کند که خربزه و خیار مصرف می‌کنند، اما مقاومت هندوانه در برابر خشکی از تمام این گیاهان بیشتر است.»
وی با بیان این نکته که صادرات هندوانه به نفع کشوراست، اذعان داشت: «هندوانه آب فروشی نیست. کشور‌هایی مانند مکزیک و ترکیه سالانه درآمد بالایی از صادرات محصولات کشاورزی به دست می‌آورند و از سبزی و صیفی بیشترین صادرات را دارند و ما اقلیم پرورش سبزی و صیفی را داریم. امکان حذف هندوانه از سبد غذایی خانوار‌ها وجود ندارد، اما سعی ما این است که تاجای ممکن آب کمتری استفاده کنیم. کشاورزان هدر‌دهنده آب نیستند، بلکه زندگی آن‌ها به آب بستگی دارد و هیچ وقت آب را هدر نمی‌دهند و این تفکر عادلانه نیست.»
کشاورزان هدر‌دهنده آب نیستند
توضیحات این مقام مسئول در حالی است که مقایسه هندوانه و نفت قیاس مع‌الفارق است و این دو متناظر همدیگر نیستند. برنج هم فقط در مناطقی از شمال کشور کشت می‌شود که با وفور آب مواجهند و برای کشت برنج چاه عمیق و غیرقانونی نمی‌زنند! تولید نیشکر هم برای کشور استراتژیک است و موتور محرک صنعت نیشکر محسوب می‌شود. ضمن اینکه نیشکر فقط در حاشیه رود کارون در خوزستان و بخشی از مازندران کاشت می‌شود و به سفره‌های زیرزمینی خسارت نمی‌زند.
برخلاف تصور مدیر کل محصولات جالیزی وزارت جهاد کشاورزی آب مصرفی هندوانه با خربزه و خیار هم قابل‌قیاس نیست و از آن مهم‌تر کسی نخواسته که هندوانه را از سبد غذایی مردم حذف کند. ایشان به‌درستی گفته کشاورزان هدر‌دهنده آب نیستند. درواقع این سیاست‌های غلط دولتی است که منابع آبی را هدر می‌دهد.
