سرویس ایران جوان آنلاین: کافیست آمار جنگل‌ها و میزان تخریب و از بین رفتن آن‌ها در استان‌های ایران را طی سال‌های اخیر مرور کنیم. در همین رابطه با اینکه از بین بردن ریه‌های تنفسی زمین روند مستمری دارد، اما در برخی مناطق مثل ایلام و کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری، که جزو استان‌های متوسط و ضعیف به شمار می‌آیند، روند تخریب جنگل‌ها شدت بیشتری دارد.
آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمد، قطع درختان و تأمین سوخت مردم محلی زاگرس‌نشین، آفت جوانه‌خوار بلوط، تهیه ذغال از چوب بلوط توسط سودجویان و همچنین خشکسالی‌هایی که طی دهه‌های اخیر سایه شوم خود را بر سر استان‌ها گسترانیده است مهم‌ترین عامل از بین بردن حیات بلوط‌های زاگرس به شمار می‌آیند.
با اینکه مسئولان در برشمردن علل تخریب و نابودی جنگل‌ها اطلاعات بسیار خوبی دارند، اما در کمال تأسف در ارائه راهکار‌ها برای حفظ و نگهداری از این منابع ملی هیچ تخصص و تجربه‌ای نداشته و راهکار درستی ارائه نمی‌کنند.
به عنوان مثال با اینکه اعلام شده آفت جوانه‌خوار بلوط در سال‌های اخیر موجب خشکی بخش اعظمی از جنگل‌های بلوط زاگرس شده است، اما صعب‌العبور بودن برخی نقاط، بهترین بهانه برای زمین ماندن اجرای روش‌های مبارزه‌ای به شیوه‌های کنونی مطرح است. موردی که خیال مسئولان امر را برای دست روی‌دست گذاشتن راحت کرده تا نابودی جنگل‌های بلوط را به نظاره بنشینند و پاسخگوی هیچ‌کس هم نباشند.
جنگل‌های بلوط در شرایطی از صفحه روزگار محو می‌شوند که بلوط یکی از مهم‌ترین گونه‌های گیاهی و درختچه‌ای زاگرس است. گونه‌ای از گیاهان که عمر طولانی بالای ۵۰۰ سال در این منطقه دارند.
با اینکه از حدود هفت سال پیش یعنی از سال ۱۳۹۲ آفت جوانه‌خوار بلوط در چهارمحال و بختیاری شیوع پیدا کرده، اما از دو سال بعد از آن یعنی سال ۱۳۹۴ مبارزه بیولوژیک با این آفت آغاز شد. حالا با گذشت پنج سال از این جنگ انسان و آفت، حدود ۲۴ هزار هکتار از جنگل‌های بلوط این استان با آفت جوانه‌خوار بلوط درگیر است.
جالب اینکه مسئولان مبارزه با این آفت را فقط در ۴۳۰۰ هکتار از جنگل‌های بلوط آغاز کرده‌اند و تازه عنوان می‌کنند که پس از بررسی‌های صورت گرفته نتایج مبارزه مطلوب ارزیابی شده است!
بی‌تفاوتی و دست دست کردن در مبارزه با آفت و دیگر عوامل از بین برنده جنگل‌ها در حالی صورت می‌گیرد که براساس آمار‌های موجود، حدود ۵۰ درصد پتانسیل‌های بالقوه رویشگاه‌های جنگلی چهارمحال وبختیاری در طول زمان از دست رفته است.
هر چند در بسیاری از کشور‌های دنیا کمک گرفتن از مردم و به مشارکت کشیدن آن‌ها در حفظ و نگهداری از جنگل‌ها مرسوم است، اما در بسیاری از استان‌های ایران، به خاطر سودجویی‌های شخصی و نهادی در کنار برنامه‌های توسعه‌ای، عدم توسعه‌یافتگی، کمبود زیرساخت‌های رفاهی در مناطق روستایی، پایین بودن شاخص‌های درآمدی، فقر و بیکاری از مهم‌ترین عوامل تخریب جنگل‌ها عنوان می‌شود.
با این تفاسیر، نزدیک به ۴۰ درصد روستا‌های چهارمحال وبختیاری در داخل یا مجاور عرصه‌های جنگلی واقع شده‌اند که به نوعی برای تأمین معیشت و زندگی همچنین رفع نیاز‌های سوختی و غیر سوختی به جنگل وابسته‌اند. این وابستگی که در بسیاری از روستا‌های جنگلی استان وضعیت شدیدی هم دارد آسیب‌های جبران‌ناپذیری را متوجه گستره‌های جنگلی می‌کند.
از بین رفتن جنگل‌ها، بزرگ‌ترین خطر برای ساکنان این مناطق است زیرا تخریب و زوال این منابع طبیعی، در گام نخست فعالیت‌های معیشتی جنگلنشینان به خصوص در بخش کشاورزی را دچار اخلال می‌کند. در ادامه نیز سرعت و شدت فرسایش خاک در مناطق جنگلی که دچار تخریب و کاهش تراکم هستند به بیش از چهار برابر سایر اراضی می‌رسد.
بر این اساس فرسایش شدید خاک و همچنین لغزش و رانش زمین، آسیب و خطر جدی را برای خانه‌های روستایی ایجاد کرده و تخریب آن‌ها را رقم می‌زند.
*کارشناس کشاورزی
