سرویس تاریخ جوان آنلاین: شهید طیب حاجرضایی از چهرههای اسطورهای و نمادین دوران آغاز نهضت اسلامی است. با این همه زندگینامه مستند او، چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی نشر یافته است. این اثر در دو مجلد قطور توسط مسعود دهنمکی تدوین شده و مرکز اسناد انقلاب اسلامی آن را منتشر کرده است. ناشر در دیباچه این پژوهش گسترده، در باب موضوع اثر چنین آورده است: «انقلاب اسلامی ایران از حیث مشارکت اقشار، گروهها و توده مردم در به ثمر رسیدن آن از سایر انقلابهای بزرگ عالم متفاوت و برجسته است. مفهوم انقلاب در ادبیات غرب مدرن به شورش و عصیان یک حزب و طبقه علیه نظام حاکم اطلاق میشود، ولی انقلاب اسلامی ایران با خیزش مردم ایران به رهبری روحانیت و با ایدئولوژی اسلامی به ثمر رسید که طیفهای مختلف ملت در آن مشارکت داشتند. از آن میان بازار تهران یکی از پایگاههای اصلی انقلاب اسلامی بود که با سرسپردگی به روحانیت اصیل و مبارز در پیشبرد نهضت اسلامی امام خمینی و به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی جهد و تلاش فراوانی کرد. زندگی و سرنوشت طیبخان حاجرضایی از موضوعات جالب و جذاب تاریخ نهضت اسلامی امام خمینی است، که به رغم روایتهای گوناگون و پراکنده از آن همچنان زوایایی از آن در پس پرده ابهام مانده است. در طول سالهای پس از انقلاب مصاحبهها و روایتهای مختلفی از اقدامات و عملکرد طیب به ویژه همراهی وی با نهضت امام خمینی جمعآوری و چاپ شده است، ولی هیچکدام از این آثار توجه و رغبت خوانندگان، محققان و علاقهمندان این مباحث را جلب نکردهاند، هر چند برای معرفی شخصیت طیب حاجرضایی مفید و مؤثر بودند. مجموعه پیشرو با نگاهی متفاوت و در دایرهای وسیعتر به زندگی، زمانه و اقدامات طیب حاجرضایی پرداخته و کوشیده است با آوردن نقلقولهای مختلف درباره وی، اقدامات او را در برهههای مختلف زندگیاش تبیین و تشریح نماید. بدون تردید چرخش طیب از دربار و سیاهکارهای درباریان و اقبال و توجه وی به روحانیت و بهویژه نهضت امام خمینی نشئت گرفته از روح مذهبی و تربیت دینی وی بود. او بر عکس برخی از یکهبزنهای دوران پهلوی شیفته اهلبیت (ع) و به ویژه اباعبدالله الحسین (ع) بود و با دستگیری آن حضرت نجات یافت و عاقبت بهخیر شد. شهادت او به همصنفان و تمام داشمشدیها وجهه و اعتبار بخشید».
مسعود دهنمکی مؤلف این مجموعه نیز- که سالهایی طولانی در پی فراهم آوردن آن بوده- بر این اثر مقدمهای بلند دارد. وی در بخشی از این دیباچه درباره حدود نقشآفرینی طیب حاجرضایی در قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ میگوید: «به نظر میرسد حتی اگر در بیان نقش طیب توسط ساواک یا حتی راویان در وقایع ۱۵ خرداد بزرگنمایی شده باشد، عظمت و اهمیت کار او را در شب تاسوعای ۱۳۴۲ در نصب عکسهای امام روی علامتهای دسته عزاداری معروف خود بهرغم هشدارهای دربار نمیتوان انکار کرد. آنچه از همه اینها مهمتر به نظر میرسد اقدام طیّب در عدم همراهی با ساواک در بر همزدن نقشه حکومت در پیوند زدن قیام ۱۵ خرداد و رهبری آن به دریافت پول از عوامل خارجی و استفاده از اراذل و اوباش برای برگزاری تظاهرات، عامل اصلی اعدام طیّب، بهرغم نقش کمرنگ او در وقایع روز ۱۵ خرداد بوده است...»