سرویس جامعه جوان آنلاین: انتشار مصوبه شورای عالی اداری مبنی بر حذف تنها پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور و ادغام آن به عنوان یکی از زیر مجموعههای مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، موجب نارضایتی عمیق دانشگاهیان و فعالان منابع طبیعی کشور شدهاست.
زمینه نجات از بحران فراهم شود
بر اساس مصوبه شورای عالی اداری قرار شده به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و سازمان اداری و استخدامی کشور، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ادغام شود و پژوهشکدهای به نام «مؤسسه تحقیقات جنگل، مراتع و آبخیزداری» شکل گیرد.
در روزهای اخیر بیش از ۸۰ تن از فعالان و استادان حوزه حفاظت خاک و آبخیزداری در نامهای به رئیسجمهور مخالفت خود را نسبت به این اقدام اعلام کردهاند. همچنین سید آهنگ کوثر (پدر آبخوانداری کشور) در نامهای به کاظم خاوازی - وزیر جهاد کشاورزی- ضمن اعلام مخالفت خود با حذف تنها پژوهشکده آبخیزداری کشور نوشته که «بهتر است تصمیمها به بهتر شدن دستاوردها بینجامد نه کمتر شدن ارزشها. ما بر این باوریم که باید آبخوانداری در تمام عرصههای مستعد آن در سطح کشور گسترش یابد تا زمینه نجات سرزمین ما از بحران منابع آب زیرزمینی فراهم شود و این پژوهشکده به عنوان تنها نهاد تخصصی که خود را وقف مطالعه در این زمینه کردهاست باید تقویت شود نه اینکه با یک تصمیم، تمام تلاشهای پیشینیان بر باد داده شود.»
ضرورت پژوهشگاه مستقل
ضمن اینکه شرایط طبیعی و خاص کشور و تهدید هرساله از سوی خسارتهای طبیعی همچون سیل، فرسایش، خشکسالی، گرد و غبار، تغییرات اقلیمی و لزوم حفظ امنیت غذایی در شرایط بحرانهای زیستمحیطی، وجود پژوهشکدهای مستقل که بتواند به طور تخصصی نسبت به ارائه راهحل این مخاطرات اقدام کند، بسیار ضروری است.
معمولاً اگر پژوهشکدهها با هم ادغام شوند و به مجموعه بزرگتری یعنی پژوهشگاه تبدیل شوند، بخشهای مختلف آن در کنار یکدیگر رشد میکنند. اما ادغام پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری که دارای سابقه طولانی و عملکرد خوب است با مؤسسه تحقیقات جنگلها؛ نهتنها کمکی به رشد و توسعه این دو مجموعه نمیکند، بلکه میتواند به هر دو آسیب وارد کند.
معمای کمک صندوق توسعه ملی
در همین زمینه رئیس انجمن آبخیزداری کشور و استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه سال گذشته با دستور مقام معظم رهبری، بیش از ۱۵۰ میلیون یورو از صندوق توسعه ملی به اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری اختصاص یافت، گفت: «پرسش اصلی اینجا است که چه میزان از این مبلغ به پژوهشها و مطالعات مرتبط اختصاص یافته است؟ اما با وجود این موارد عملکرد پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری خوب بودهاست. برای مثال میتوان به تدوین «اطلس ملی سیل» و اطلس حوزههای آبخیز کشور و تعیین مناطق بحرانی توسط این پژوهشکده اشاره کرد.»
حمیدرضا صادقی با تأکید بر اینکه درحال حاضر حضور پژوهشکدهها، دانشگاهها و مجموعههایی که متولی آموزش و پژوهش در کشور هستند از هر چیز دیگری ارزشمندتر است، مدعی شد: «حدود یک ماه است که بخش عمدهای از پیکره تخصصی پژوهشی و حتی آموزشی و اجرایی آبخیزداری کشور درگیر موضوعات مرتبط با ادغام و مکاتبات و پویشهای مختلف است. ما به جای آنکه انرژی خود را صرف چگونگی بهرهبرداری بهینه از منابع کنیم، با برخی تصمیمات نادرست به اتلاف وقت دچار میشویم.»
تجدیدنظر در مدیریت
رئیس انجمن آبخیزداری با تأکید بر اینکه باید روشن شود که هدف ما از این ادغام چیست و در آینده قرار است که برای آبخیزداری و حفاظت خاک چه اقداماتی صورت گیرد، اظهار کرد: «اگر هدف و سیاست ما فقط حذف چندین پست اجرایی و مدیریتی باشد که باید گفت هزینههای چند ساله تمام اینها در قبال چند میلیارد تن خاکی که سالانه در کشور ما از دست میرود بسیار ناچیز است. از اینرو ما باید در طرز تفکر و مدیریت نیروهای انسانی خود تجدیدنظر کنیم.»
جامعه دانشگاهی و فعالان منابع طبیعی الزامات قانون در جهت چابکسازی و کوچکسازی بدنه فربه و ناکارآمد در تشکیلات دولت قبول دارند ولی سؤال اینجاست که آیا عدم درک صحیح نظام برنامهریزی کشور و عدمتوجه به دستاوردهای تحقیقاتی موجب نشده که این چابکسازی از بدنه پژوهشی و تحقیقاتی شروع شود؟