حوريه ملکي
پیدا کردن غذاهای حلال نیز در برخی از کشورها بسیار سخت است به همین دلیل اغلب گردشگران مسلمان در تعیین مقصد سفرهای خود به دنبال کشورهایی هستند که فروشگاهها و رستورانهای حلال داشته باشد یا سعی میکنند در مدت سفر خود گیاهخواری کنند. برخی از فعالیتهای تفریحی نیز برای مسلمانان دردسرآفرین است. زنان مسلمان باتوجه به پوشش خود نمیتوانند همانند سایر مسافران از امکانات تفریحی همچون دریاها استفاده کنند و با توجه به عدم مکانهای مخصوص بانوان در برخی کشورها اغلب این زنان مسلمان از برخی تفریحات محروم میشوند. همه اين عوامل دست به دست هم داده اند تا "گردشگري حلال" به عنوان يکي از شاخه هاي مهم صنعت گردشگري به وجود بيايد. با اين حال ايران به عنوان يک کشور مسلمان که بي شک حلال ترين کشور دنيا به شمار مي آيد سهمي از اين شاخه به خود اختصاص نداده و اگر هم به "گردشگري حلال فکر مي کند، آنقدر کم و ضعيف هست که ديده نشود.
***
منظور از گردشگری حلال تنها استفاده از مکانهای مذهبی در طول سفر نیست بلکه منظور آن است که مسلمانان بتوانند از همه انواع تفریحات استفاده کنند به شرطی که این تفریحات مغایر با اصول شریعت نباشد.
سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO) گردشگری حلال (HALAL TOURISM) را محصول جدیدی از صنعت گردشگری تعریف کرده که برنامههای تفریحی و گردشگری ویژهای را برای مسلمانان تدارک میبیند. به این معنا که مسلمانان از هر کشوری که باشند مایلند در سفرهای خود به آداب شرعی عمل کنند.
منظور از گردشگری حلال، نوعی از گردشگری مذهبی است که تمام فعالیتهای آن از نظر قوانین اسلامی مجاز شمرده میشود و کشورهای توسعهیافته از این روش برای جذب گردشگران مسلمان جهان از یکدیگر سبقت میگیرند.
* کمبود غذاي حلال در دنيا
جالب اينجاست که در دل اين واژه آنقدر معني نهفته و آنقدر مي تواند اقتصاد يک کشور را شکوفا کند که نمي توان به راحتي از کنار آن گذشت. "گردشگري حلال" واژه اي است که مي تواند برچسب تک تک استانهاي ايران شود و نگاه تمام دنيا را به سمت خود بچرخاند. مهم نيست به کدام استان ايران سفر مي کنيد، مهم اين است که هر يک از آنها مي تواند خدماتي منحصر بفرد ارايه کند. از فارس و آذربايجان و گيلان و خراسان گرفته تا قم و اصفهان و هرمزگان و ايلام. هر يک از اين استانها آنقدر پتانسيل دارند که هر کدام به تنهايي مي توانند پاسخگوي ميليونها گردشگر حوزه سلامت باشند. اما با اين حال و بر اساس "گزارش وضعیت اقتصاد اسلامی جهان" که سالانه منتشر میشود، بررسی وضعیت گردشگری حلال در کشورهای مختلف دنیا نشان میدهد ایران بهعنوان یکی از کشورهای اسلامی ، از لیست کشورهای برتر گردشگری حلال خارج شده است. این درحالی است که در گزارش سال قبل، ایران رتبه هفتم را در میان مقاصد برتر گردشگری حلال در اختیار داشت. درهمین حال، کشوری مانند عربستان از رتبه دهم به رتبه ششم صعود کرده و امارات نیز رتبه دوم را دارد. لازم به ذکر است ایران با ۲/ ۷ میلیارد دلار یکی از بازارهای مهم گردشگری حلال در گزارش سال گذشته بود که این میزان اکنون ۴/ ۷ میلیارد دلار اعلام شده است.
پیدا کردن غذاهای حلال نیز در برخی از کشورها بسیار سخت است به همین دلیل اغلب گردشگران مسلمان در تعیین مقصد سفرهای خود به دنبال کشورهایی هستند که فروشگاهها و رستورانهای حلال داشته باشد یا سعی میکنند در مدت سفر خود گیاهخواری کنند.
برخی از فعالیتهای تفریحی نیز برای مسلمانان دردسرآفرین است. زنان مسلمان باتوجه به پوشش خود نمیتوانند همانند سایر مسافران از امکانات تفریحی همچون دریاها استفاده کنند و با توجه به عدم مکانهای مخصوص بانوان در برخی کشورها اغلب این زنان مسلمان از برخی تفریحات محروم میشوند.
انتخاب زمان مناسب سفر از دیگر مشکلات گردشگران مسلمان است، چراکه در ماه رمضان سفر کردن به کشورهای دیگر برای آنها سخت خواهد بود یا به دلیل برگزاری برخی جشنوارههایی که با دین اسلام مغایرت دارد در کشورهای مورد نظرشان، عموما سعی میکنند زمان سفر خود را به تعویق بیاندازند.
گردشگران مسلمان قبل از سفر خود باید تمامی مواردی که ممکن است برایشان مشکلآفرینی کند را بررسی کنند تا مقصدی را انتخاب کنند که کمترین دردسر را برای آنها داشته باشد. کجاي دنيا؟ کدام کشور؟
* تسخير بازار حلال ، توسط غير مسلمانها
اواسط سال 95 بود که اعلام شد سهم ايران از گردشگري حلال ۳ درصد کل صنعت گردشگری حلال در جهان است. اين در شرايطي است که ایران با وجود اینکه یک کشور کاملا اسلامی است و تمام شرایط گردشگری حلال را دارد هنوز نتوانسته به رقم قابل قبولي در اين زمينه دست پيدا کند.
در آن زمان مسعود سلطانی فر رئیس سازمان میراث فرهنگی وقت کشور درباره وضعیت گردشگری حلال در ايران گفته بود:" اکنون درآمد حاصل از گردشگری و سرگرمی داخلی و خارجی در جهان برابر ۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار است که ۱۵۰ میلیارد دلار از این مبلغ درآمد کشورهای جهان از محل گردشگری خارجی و ۱۶۰ میلیارد دلار در بخش گردشگری حلال است."
وي با بیان اینکه ظرفیت بالقوه درآمد گردشگری حلال در جهان بیش از ۲۵۰ میلیارد دلار تخمین زده میشود ، ادامه داد: "درآمد ایران در حوزه صنعت گردشگری طبق توافق انجام شده میان سازمان میراث فرهنگی با بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و نیز سازمان توسعه و تجارت معادل ۷.۵ میلیارد دلار در سال برآورد میشود."
با اين تفاسير و با توجه به اينکه بیش از نیمی از گردشگران خارجی با هدف زیارت به ايران سفر مي کنند، بايد نیمی از درآمد کل صنعت گردشگری کشور را در حوزه گردشگری حلال دانست. يعني حدود3و نيم ميليارد دلار از درآمدها به اين حوزه اختصاص دارد.
درآمدهاي ناچيز در حوزه گردشگري حلال ايران در شرايطي رقم مي خورد که بسیاری از کشورهای غیرمسلمان تازه متوجه شده اند سرمایهگذاری در اين حوزه سود خوبي دارد و اخيرا اقدام به سرمايه گذاري در اين زمينه کرده اند. البته باز هم در کمال تاسف بايد گفت اقدامات آنها در حالي در کمترين زمان به نتيجه مي رسد که ايران نزديک به 4 دهه است در تاسیسات گردشگری کشور و مکانهای تاریخی، فرهنگی، اردوگاهها و مناطق طبیعی ارائه سرویس در چهارچوب گردشگری حلال مي کند اما عدم تبلیغ و استانداردسازی در این زمینه موجب شده نه تنها سازوکار اجرایی آن چنان که باید فراهم نشود بلکه حتي در داخل کشور هم کسي با واژه گردشگري حلال آشنا نباشد که بخواهد براي سرمايه گذاري در آن قدمي بردارد.
* ايران مامن مسلمانان جهان
با گذري به استانهاي ايران مي توان مشاهده کرد که هر يک هزاران پتانسيل براي مطرح شدن در عرصه گردشگري حلال دارند. از قم و خراسان رضوي و فارس و زنجان گرفته تا اصفهان و اردبيل و گيلان و مازندران و هرمزگان.
سال قبل بود که مدیرعامل سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز از انتخاب شهر تبریز به عنوان ۱۰ شهر برتر گردشگری حلال دنیا انتخاب خبر داد که در سایت ISLAMICTRAVER.COM معرفی شده است.
بي شک کسب این عنوان نشان میدهد که شهر تبریز شاخصههای یک شهر گردشگری برای مسلمانان را دارد و پایتخت گردشگری شهرهای اسلامی شایسته نام تبریز است.
در همين رابطه حدود 3 هفته قبل بود که مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان، در نشست مشترک با فعالان گردشگری «جمهوری باشقیرستان» کشور روسیه از توسعه گردشگری حلال میان اصفهان و اين جمهوری خبر داد.
فریدون اللهیاری با اشاره به وجود بیش از ۲۲ هزار اثر تاریخی و وجود بیش از یک سوم صنایعدستی جهان در این منطقه گفت: "اصفهان به عنوان دومین «شهر جهانی صنایعدستی» در کنار تنوع اقلیم، شرایطی را فراهم میآورد تا با توجه به این که از مجموعه ۴ میلیون جمعیت این جمهوری سه میلیون نفر مسلمان هستند، به توسعه گردشگری بهویژه گردشگری حلال میان اصفهان و جمهوری باشقیرستان بپردازیم."
در ادامه این نشست «گالین آزمات» معاون گردشگری جمهوری باشقیرتستان کشور روسیه نیز ضمن ابراز خرسندی از حضور خود و فعالان گردشگری باشقیرستان در اصفهان، تأکید کرد:" ما در این جمهوری، اصفهان را نیمی از جهان که در روسیه نگین روسی خوانده میشود، میخوانیم که با توجه به سفر سالانه ۲ میلیون گردشگر از اين جمهوري، حتما مقصد آنها از اين پس اصفهان خواهد بود."
* ايران بهشت کوچکي روي زمين
امارات، عمان و دیگر کشورهای عضو منطقهی شورای همکاری خلیجفارس تا سال ۲۰۲۳ شاهد افزایش گردشگری حلال با اتکای سفر مسلمانان در ایام ماه رمضان خواهند بود. با توجه به خنک شدن هوا در ماههای رمضان طی سالهای آینده که از ۲۰۲۳ به بعد خواهد بود، کشورهای منطقه خلیجفارس به مقصد برتر کشورهای گرمتر مسلمان مبدل میشوند و کشورهای اسلامی دیگر همانند اردن، مصر، مراکش و تونس نیز از این شرایط بهرهمند خواهند شد و مالزی همچنان تا سال ۲۰۲۶، به عنوان مقصد برتر مسلمانان در ماههای رمضان آینده جایگاه خود را حفظ خواهد کرد.
اين در حاليست که اگر ماه مبارک رمضان در گرمترين ماه هاي سال هم قرار داشته باشد، در ايران استانهايي وجود دارد که داراي هوايي مطبوع و خنک هستند. استانهايي که مي توانند به بهشت روزه داران تبديل شوند.