سرويس سیاسی جوان آنلاين: مستقل شدن پدافند هوایی کشور در کنار سایر نیرو‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران نشان‌دهنده دقت نظر فرماندهی کل قوا برای مقابله با تهدیداتی است که در حوزه هوایی متوجه کشور است.
پدافند هوایی اولین خط دفاع در مقابل هر گونه تهاجم به حریم هوایی یک کشور است. بدون وجود یک خط پدافندی مستحکم امکان غافلگیری هر کشوری در مقابل یک حمله ناگهانی وجود دارد. نگاهی به نبرد‌های مهم دنیا نیز نشان می‌دهد در صورت توانمندی پدافند دفاعی هر کشوری امکان مقابله مؤثر با موج سایر حملات نیز وجود نخواهد داشت، به عنوان مثال در جنگ سال ۱۹۶۷ غافلگیری تمام‌عیار کشور‌های عربی در برابر رژیم صهیونیستی ناشی از عدم‌آمادگی سیستم‌های پدافندی نیروی هوایی مصر در مقابل حملات هوایی رژیم صهیونیستی بود. در این جنگ نیروی هوایی رژیم صهیونیستی با حمله غافلگیرانه به فرودگاه‌های نظامی مصر با فرستادن تمام ۲۰۰ هواپیمای جنگنده فعال خود، در مدت چند ساعت اکثریت هواپیما‌های جنگی مصر که شامل جنگنده‌های میگ و بمب‌افکن‌های توپولوف ساخت روسیه بودند را روی زمین نابود کرد، بدون اینکه مصر بتواند پاسخ مناسبی به حمله بدهد. در این حمله بیش از ۳۰۰ هواپیمای مصری از بین رفت. گفته می‌شود با این حمله رژیم صهیونیستی برتری مطلق هوایی در جنگ را به دست آورد و با استفاده از این امتیاز ابتکار عمل را به دست گرفت.
در مقابل آمادگی سیستم پدافندی مصر در جنگ ۱۹۷۳ سبب شد تا رژیم صهیونیستی نتواند از امتیاز نیروی هوایی خود استفاده کند و ده‌ها فروند هواپیمای نظامی این رژیم توسط پدافند هوایی سرنگون شدند. در ایران نیز رژیم بعثی عراق در سال ۱۳۵۹ درصددتکرار تجربه رژیم صهیونیستی بود و قصد داشت با یک حمله سرتاسری تمام پایگاه‌های هوایی ایران را از بین ببرد، با این حال آمادگی پدافند هوایی ایران سبب شد تا این حمله نه تنها هیچ نتیجه‌ای نداشته باشد بلکه در طول حمله نزدیک به ۱۷ فروند از هواپیما‌های عراقی طی یک روز منهدم شود.
در طول جنگ نیز پدافند هوایی کشورمان نقش مهمی در ناامید کردن عراقی‌ها داشت و حماسه‌های بزرگی را خلق کرد، به گونه‌ای که در عملیات والفجر ۸ پدافند هوایی کشورمان توانست نزدیک به ۸۰ هواپیمای عراقی را سرنگون کند.
نبرد‌های آینده در هواست
در سال‌های اخیر نیز با پیشرفت‌های صورت گرفته در فناوری‌های نظامی اغلب جنگ‌ها محدود به درگیری‌های هواپایه شده‌اند، به عنوان مثال در جریان جنگ اول خلیج فارس بمباران ۴۰ روزه عراق توسط نیروی هوایی ائتلاف عملاً نیروی دفاعی این کشور را به طور کامل تضعیف کرد، به گونه‌ای که پس از سه روز نبرد زمینی عراق به طور کامل تسلیم شد.
در کنار این در جنگ‌های اخیر در خاورمیانه نیز نبرد‌های متعددی شکل گرفتند که کلید پیروزی در آنها نبرد‌های هوایی بوده است، از همین رو اهمیت پدافند هوایی سبب شده تا نیرو‌های مسلح کشورمان به دنبال تقویت توان هوایی کشور باشند. در طول سال‌های گذشته نیز توان پدافندی کشورمان با ده‌ها ابتکار از جمله ساخت سامانه‌های پدافند هوایی همچون «صیاد» و «خرداد» نیز تقویت شده است. شاید عمده‌ترین اقدامی که صورت گرفته است، استقرار سامانه هوایی اس ۳۰۰ در دایره پدافند هوایی کشورمان باشد. در کنار خرید تجهیزات و ابتکارات جدید ساختار فرماندهی نیروی پدافندی کشور نیز در سال‌های اخیر ارتقائات فراوانی را به خود دیده است.
در جدیدترین تحول نیز حضرت آیت الله خامنه‌ای فرمانده معظم کل قوا در احکام جداگانه‌ای سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران را با حفظ سمت به فرماندهی قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) و امیر علیرضا صباحی‌فرد را به فرماندهی نیروی پدافند هوایی به عنوان چهارمین نیروی ارتش منصوب کردند.
سابقه فعالیت قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص)
سابقه تشکیل قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) مربوط به سال‌های ابتدایی دهه ۷۰ شمسی است که بر اساس تدابیر فرمانده معظم کل قوا و به دلیل وجود سامانه‌های پدافندی در نیروی هوایی ارتش و سپاه، مسئولیت هماهنگی فعالیت‌های پدافندی ارتش و سپاه بر عهده این قرارگاه گذاشته شد.
پس از آن و در میانه دهه ۸۰ با توجه به افزایش حجم تهدیدات هوایی و به تبع آن در اولویت قرار گرفتن پدافند هوایی به منظور مقابله با این تهدیدات، با منفک شدن فرماندهی پدافند هوایی از نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) در دهم شهریورماه ۱۳۸۷ با ساختاری جدید و متفاوت سازماندهی و تقویت شد و مأموریت یافت تا نسبت به دفاع از هوا و فضای کشور به صورت فعالانه و مستقل عمل کند. از آن پس نیز روز ۱۰ شهریور به عنوان روز پدافند هوایی شناخته شد.
قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) که در ساختار سازمانی قبلی هدایت و کنترل عملیاتی یگان‌های پدافند هوایی نیرو‌های مسلح را به عهده داشت، در ساختار تشکیلاتی جدید با تحویل گرفتن کامل یگان‌های پدافند هوایی نیروی هوایی و اعمال فرماندهی کامل بر یگان‌های مذکور، با در اختیار گرفتن فرماندهی اطلاعات و شناسایی الکترونیک (فاشا)، شبکه راداری، موشکی، توپخانه‌ای، دیده‌بانی و سامانه‌های پشتیبانی رزمی و عمومی یگان‌های مذکور، از طریق سامانه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی (ADOC - SOC - CRC - CP) مسئولیت کنترل عملیات هوایی کشور را به عهده داشت.
آمادگی برای نبرد‌های آینده
نخستین فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) در دور جدید فعالیت خود، امیر سرتیپ خلبان احمد میقانی بود که پیش از آن فرماندهی نیروی هوایی ارتش را بر عهده داشت.
امیر میقانی تا بهمن ماه ۱۳۸۹ عهده‌دار فرماندهی این قرارگاه بود و در تاریخ سوم بهمن ۸۹ امیر سرتیپ فرزاد اسماعیلی به عنوان یکی از جوان‌ترین فرماندهان نیرو‌های مسلح و با حکم فرمانده معظم کل قوا عهده‌دار فرماندهی قرارگاه پدافند خاتم‌الانبیا (ص) شد.
امیر علیرضا صباحی‌فرد نیز که در دوران فرماندهی امیر اسماعیلی عهده‌دار سمت جانشینی قرارگاه پدافند هوایی بود، در تاریخ هشتم خردادماه ۱۳۹۷ از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به فرماندهی این قرارگاه منصوب شد و در نهایت یک سال پس از این انتصاب در تاریخ هفتم خردادماه ۱۳۹۸ با تشکیل نیروی پدافند هوایی ارتش و انتصاب امیر صباحی‌فرد به فرماندهی این نیرو، مسئولیت فرماندهی قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) به فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران محول شد.
از آنجا که حفاظت و حراست از آسمان ایران در قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) به صورت مشترک بین ارتش و سپاه صورت می‌گیرد، هیئت رئیسه این قرارگاه نیز ترکیبی از فرماندهان ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که حضور مرحوم سردار موسی بختیاری در سمت معاونت هماهنگ کننده این قرارگاه در گذشته و سردار علی بلالی در حال حاضر از جمله موارد حضور دوشادوش ارتش و سپاه در کنار یکدیگر است.
حکم فرمانده معظم کل قوا به منظور تشکیل رسمی نیروی چهارم ارتش تحت عنوان نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را می‌توان آغازی برای توسعه و تعمیق فعالیت‌های پدافند هوایی در سطح کشور برشمرد؛ موضوعی که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فرمانده معظم کل قوا نیز در حکم انتصاب امیر صباحی‌فرد از آن به عنوان «رشد و استحکام درونی آن نیرو به ویژه در تقویت آموزش‌ها، نگهداری به‌روز از ابزار و تجهیزات و استفاده حداکثری از آنها» نام برده‌اند.
یکی از عرصه‌های تقویت پدافند هوایی را می‌توان موضوع آموزش در سطح این نیرو نام برد که طی سال‌های گذشته با تاسیس سه مرکز آموزشی دانشگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص)، مرکز آموزش‌های پدافند هوایی و مرکز آموزش‌های تخصصی پدافند هوایی، موضوع آموزش در پدافند هوایی تقویت شده است.
از سویی استمرار حضور قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) را نیز می‌توان در راستای هم‌افزایی و هم‌راستایی ظرفیت‌های پدافندی کشور در ارتش، سپاه و بسیج در قالب شبکه یکپارچه پدافندی به منظور تقویت پدافند هوایی کشور برشمرد.
طبیعی است که با وجود تهدید‌های گسترده از طرف امریکا به خصوص در عرصه هوایی نیاز به آمادگی پدافند هوایی کشورمان را صد چندان می‌کند. اضافه شدن یک رکن دیگر به نیرو‌های سه‌گانه کشورمان به خوبی نشان‌دهنده این نکته است که این مسئله در اولویت نیرو‌های مسلح کشورمان قرار دارد.
