خانواده ها چاره ای جز خریدن لوازم التحریر با تصاویر غربی و شرقی ندارند

از بچه های مدرسه آلپ تا جومونگ و سوسانا

فهیمه سادات طباطبایی دهه 60 کودکان دهه جنگ هنوز هم که هنوز است نسل دوم و سوم انقلاب یادشان هست که در دهه 60 شخصیت هایی کارتونی چون ژان وارژان، خانواده دکتر ارنست، بچه های مدرسه آلپ، سمباد، پینوکیو و... بنا به زمان پخش کارتون از تلویزیون روی وسایل التحریر دانش آموزان جا خوش می کرد. با این همه برای کودکان بزرگ شده در دهه 60 مهمتر از این نماد و نشانه ها رهبران 13 ساله شان در جبهه های جنگ تحمیلی بود و پدرانی که برای حفظ وجب وجب خاک این دیار در خاکریزهای جنگ سینه را سپر گلوله دشمن کرده بودند. برای کودکان رشد یافته در آن روزها زیستن در شرایط دشوار جنگی و آژیر قرمز و تاریکی و موشکباران و ترس و دلهره بمباران موضوعات مهمتری بود تا نماد و نشانه های کارتونی.نگاهی به وسایل التحریر دهه 70 در دهه 70 ، همه به فکر سازندگی بودند. شاید به همین خاطر بود که کودکان پرورش یافته در این ایام شخصیتها و نمادهای دیگری را برگزیدند. شخصیتهایی که کودکان و نوجوانان ماهها با آنها همذات پنداری کرده اند و آنها را از تلویزیون دیده بودند. اکثر مردم طی آن دو دهه وسایل التحریر فرزندانشان را از وزرات بازرگانی که در تعاونی ها و فروشگاههای زنجیره ای عرضه می شد، تهیه می کردند. دفتر ، مداد ، تراشهای شمشیر نشان و گُلی، جامدادی های پارچه ای یا آهنربایی، کیفهای قفلی ساده ای که هیچ جذابیتی نداشت از جمله وسایل التحریر دانش آموزان آن دوران بودند.وسایل التحریر دهه 80 در دهه اخیر وسایل التحریر دانش آموزان شکل جدیدی به خود گرفته است. نقش کارتونها، سریالهای خارجی و بازیهای رایانه ای بر تولید این محصولات فرهنگی بی بدیل است. به طوری که تمام وسایل التحریر موجود در بازار را شخصیتهای کارتون های غربی و آسیای جنوب شرقی تشکیل می دهند.یک سال شرک، سال دیگر اسپایدرمن، امسال هم جومونگ، سوسانو.این روزها با گشتی بر بازار تهران می توان انواع و اقسام طرح های این کارتونها و سریالها را بر روی وسایل التحریر دانش آموزان دید. طرحهایی که در رنگها و سبکهای مختلف و با کیفیت بسیار بالا روی لوازم التحریر دانش آموزان حک شده است. علیرضا مودب فروشنده عمده وسایل التحریر در بازار بزرگ تهران درباره نحوه تولید این وسایل می گوید: هر سال تولید کنندگان وسایل التحریر در داخل کشور بازاریابی می کنند و طبق همان کیف، دفتر، جلد دفتر، مداد و برچسب و جامدادی و... تولید می کنند.وی ادامه می دهد: مثلا سه سال پیش شرک تمام وسایل التحریر بازار را احاطه کرده بود و پارسال تب یانگوم و اسپایدرمن شدت گرفت و یا امسال جومونگ روی همه وسایل دانش آموزان است.او درباره نظارت مراکز فرهنگی یا وزارت بازرگانی می گوید: من 15 سال است که در این بازار مشغول به کار هستم تاکنون یکبار هم در این باره تذکر نگرفته ام یا کسی مانع ما نشده است.محمد حسینی فروشنده یکی دیگر از فروشگاههای وسایل التحریر که خود تولید کننده هم هست، می گوید: ما به این نکته توجه می کنیم که امسال چه شخصیت کارتونی اپیدمی شده است و مورد استقبال قرار گرفته تا همان را تولید کنیم. تقریبا هم در بازاریابی موفق هستیم چون هم شخصیتهای کارتونی پسران را لحاظ می کنیم و هم دختران.حسینی از میزان فروش راضی است و ادامه می دهد: استقبال مردم هم از این وسایل خوب است. حتی در جاهایی پدر و مادرها از دیدن این شخصیت ها بر روی وسایل التحریر ذوق می کنند و سریع آن را برای بچه هایشان می خرند.اعظم مرتضوی یکی از خریدارانی است که با پسر کوچکش مشغول خرید دفتر است. او می گوید: زمان ما هرکسی توانایی خرید این دفتر و جامدادی و مداد و ... را نداشت. من همیشه حسرت داشتن یکی از این دفترها را می خوردم به همین دلیل هر چیزی که پسرم بخواهد برای او تهیه می کنم.پسربچه دفترهای اسپایدرمن و جومونگ را جدا می کند و از مادرش قول می گیرد که کیف جومونگی هم بخرند.اردشیر انتظاری رئیس مرکز مطالعات آسیا و اقیانوسیه درباره اشاعه این محصولات در بین دانش آموزان می گوید: به نظر من وسایل التحریر به مثابه یک رسانه است که حاوی پیامهایی هستند که در آن مستترند و باید در مورد آن حساس بود. به همین دلیل سازمانهای مسئول همچون آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت بازرگانی باید این محصولات را مدیریت کنند و بر آن کنترل داشته باشند که متاسفانه در کشور ما اصلا این اتفاق نمی افتد.وی در ادامه می گوید: اینکه هر از چندگاهی شخصیتی خارج از مرزهای ما وارد دنیای مجازی می شود و مورد استقبال قرار گرفته و روی وسایل التحریر حک می شود نشان می دهد که ما در نظام هنری خود با ضعف شدیدی مواجه هستیم که ناشی از برخورد نامناسب مسئولان با حوزه هنر است.دکتر علی گرانمایه پور در خصوص تاثیرات بلند مدت و کوتاه مدت این طرحها بر ذهن کودکان و نوجوانان می گوید: تاثیر کوتاه مدت آن این است که ذائقه فرهنگی و ارزشی کودکان و نوجوانان را تغییر می دهد و در بلند مدت هم الگو به آنها ارائه می دهد.به هرحال امروز اسپایدرمن، شرک، جومونگ و بالت و وال و...همچون طوقی برگردن دانش آموزان ما افتاده اند و فرصت چندانی برای زندگی با شخصیتهای نه چندان جذاب بومی همچون دارا و سارا نمی دهند.